13 8 3 joannis Gerfonii 1384
trem noftram Ecclefiam minus vivamefle in tempo-'
re filii tu i, qui tali die in hune raündùm eft produ-
6tus , quo tu in gloriofo 6C fuperno natus es mundo.
Eft Princeps nofter , qui hie libenter te honorât,
6c ex corde tuum petit auxilium 6c interceflionem ,
quam illi non deneges. Quid dicent futuri homines,
qui Francorum legent Chronicas, ft pax à fanéta Ec-
clcfia fuerat ablata tempore Dominorum noftrorum,
qui hic funt, 6c qui poflùnt quafi totum fàétum 3
quid dicent, inquam ? Ah , Domine , eilèt dura
nimis læfio , 6c parùm honorandà narratio j quan-
tumeumquein divifione ilia culpam non habeas. T r i- ^
bue ergo pacem, Domine, per tuam interceflionem,
tribue pacem in temporé noftro, mediante bona, ve-
r a , 6c integra pcenitentia. Hæc enim Deum plaçât,
Fidem reftituit, Spem , Charitatem , 6c omnia alia
quæ peccatum nobis tollit ,■ ac furatur. Ipià enim pax
animam per peccatum mortuam vivificat, 6c reiufcitat
per gratiofàm nativitatem , ut finaliter, 6c tandem
gloriofam adipifeamur nativitatem. Quam nobis concédât
ille qui eft benediéfcus in fecula feçulorum. Ameri.
J O A N N I S GERSONI I
Dolioris & Ca.ncelU.ru Partfienßs
S E R M O
S E C U N D U S
D E S A N C T O
A N T O N I O
Dédit illi feientiam S anüorum.%2^. x. 10. -,
H O c Mater noftra fanéfca teftatur Ecclefia
quæ ad propofitum hoc Sapientis textum ver-1
t i t , 6c in hodièrna récitât Epiftola , quod
pro meo iumpfî themate. Chariflimi, in feholis fan-
étæ Ecclefiæ, 6c in publico auditorio fanéfcæ prædi-
cationisfeimus aggregati, utSanétorum feientiam ac-
quiramus 6c Iàpientiam, ad gloriofi Antonii, hujus Ecclefiæ
Patroni, exemplar, cujus vita 6c Legenda, eft
veluti quidam L iber, autleétio, five lumen, autlpe-
culum , ad Sanéfcorum perveniendi feientiam , ficut
de Sanéto patuit Anagrio. Sanétus enim Antonius,
magnum eft vivendi exemplar, quodSanétus teftatur
Auguftinus , tùm de aliis , tùm de feipfo , qui au-
diendo leétionem de vita Sanéti Antonii ad Sanétorum
feientiam fuerunt converfi. Semel venit quidam ex
amicis fuis , qui inter alia ab Auguftino quæfivit, fi
non de Sanéto Antonio Eremita audiviflèt quicquam:
qui quidem Sanétus Auguftinus nil fe audiviflè relpon-
dit. Alter autem mirum in modum admirabatur 3 pau-
lo enim antè Sanétus Antonius deceflèrat à vivis , 6c
fama ejus erat vulgatiflima. Cùm autem tune incoepif-
fet recitare Sanéti Antonii vitam , 6c inter alia verba
Sanctus Auguftinus , qui nondum erat Chriftianus?,
ad feipfem fuiflèt reverfus, differentiam fui ftatus 6c Bea-
ti Antonii confiderando 3 quanto plura audiebat, tanto
fibi ipfimagis difplicebat, animum quoque & inflam-
njationem contra femetipfum acccptabat, fiiam vili-
pendendo vitam. Tune veluti fuccenfus , 6c contra
feipfum inflammatus, fuum amplexatus eft focium di-
cens, 6c conquérons, Audivifti ? Qmdfacimus nos 3 in-
dotti dr idiot a rapiunt coelum , & nos do fit omnes abfque
*orde in Infermm defeendimus. Pctiit tune hortum do-
mui fuæ vicinum , ponenfque fe fub fieu , Apoftoli
iegit leétionem, ÔC penitùsad Dei fervitium fuit converlus
per lumen quoddam Fidei defuper eveniens.
Sanétus Antonius bonum hîc adeptus eit difcipulum,
6c quipoftmodùm diligenter inftruxit, 6c legit in generali
ichola Ecclefiæ fm£tæ : utinàmin præfenti auditorio
, audiendo dici de fanéto Antonio , ad talcm
perveniamus perfeétionem , ut Sanétorum participes
fimus fcientiæ. Heu totiens adfumus mundi fcholæ,
ubi nil præter ftoliditates audimus 6c errores. Sitis
modico tempore abfquc tædio , 6c ad utilitatem in
fehola Sanétorum. Qua de re ? UtSanétorum addif-
catis feientiam 3 ad hanc enim caufam ordinatus eft
Sermo. Sed quia hæc fàpientia acquiri non poteft fine
fpeciali motione à fupremo Magiftro, qui federn fuam
tenet in coelis , recurramus ad bonam noftram Ma-
giftram , ad T e Virginem digniflimam , làpientiflï-
mam , 6c gloriofiflimam , præfentando 6c dicendo
confuetam falutationem Angelicam : Av e Maria ,
6cc.
D f D I T illi feientiam Sanüorum. Sap. X. 10. Sanétus
Antonius Sanétorum habuit feientiam 6c ià-
pientiam. Omnes homines , quemadmodùm dicit Àri-
ftoteles , 6c experientia déclarât, naturel feire defide-
rant. ldeo folent commendari in diverfis feientiis ali-
q u i, quemadmodùm hi qui per Grammaticam congrue
loqui norunt, per Logicam fubtiliter argument
a i , per Arithmeticam expedite numerate, menfurare
per Geometriam,con(bnarcpcr LVluficam,per Aftrolo-
gîam coelum àgnofeere, per Medicinam fanitatem con- 5 fervare, per Leges 6c Décréta feire gubernare, per Phi-
lofophiam mundanarum rerum caulàs cognofeere. E-
tiam commendantur Artes mechanicæ , quemadmodùm
fabri, aurifabri, tanquàm benè in metallis opc-
rari feientes. Mercatores, qui benè mercantur. Cani-
plores , quoniam benè nofeunt monetam. Latomi 6c
carpentarii, eo quod benè norunt domificare. Mu-
lieres, quia benè feiuntnere, fuere, aut texere, 6c
fie de aliis mechanicis negotiis. Quilibet enim in lùa
arte làpièns eft. Non eft autem alia major quàm Sanâi
Antonii commendatio, cùm Sanéta de eo cantet Écclc-
fia, ipfum feientiam habere Sanélorum, 6c Iàpientiam.
Et quæ eft fcientia Sanèfcorum ? Eft feipfum cognofeere
5 eft fcientia quam fine magno vituperio igno-
rare non poflùmus : qui enim de omnibus præfatis
feientiis quæreret, fi quis eas non ignoraret, abfque
verecundia refpondere pofièt aliquis, fe eas ig n o r a i
fed abfque verecundia dici non poffet ab aliquo, quod
feipfum ignoraret. Sic dicunt Apuleïus , San&us Au-
-, guftinus, 6c Sanétus Bernardus : Coecus nimiitm eft &
J frorsus ignorans, qui feipfum non cognofcit. Veteres di-
vino attribuebant oraculo 6c divino refponfb, verbum
hoc Græcum yvûùt oravtov , quod Latinè dicitur :
cognofce te ipfum. Qui fe ipfum cognofcit, vitamque
fuam omnem, is novit Theologiam. Res aliqua per
fùascaufàs, quæquatuorîfùnt, cognofeitur , efficien-
tem, formalem, materialem 6c finalem : fecundùm
quod deferibi poteft quid fit homo. Homo creatura
eft rationalis, mortalis, glorificabilis. Per crcattirant,
caufà demonftratur efficiens. Per rationale, caufà for-
malis. Per mortale, materialis caufà. Per glorifieabile
autem,finalis. Affignari poflent quatuor hæ caufæ ad no-
ftri thematis verba : Dédit, quantùm ad caufàm effi-
cientem. Illi, quantùm ad caufàm materialem, quia
materiale eft quod demonftratur. Scientiam , quantùm
ad caufam formalem , quia fola ratio capax eft
fcientiæ. Sanüorum demùm, quoad caufàm finalem.
Beatus Antonius etfi in omnibus faétis fuis feipfum
cognofeere oftenderit in quatuor his modis 3 attamen
oftendit quod cognovit feipfùm, fpecialitcr quantùm ad
finem, quando intravit defertum in devotæ Religio-
nis feholas. Novit materiam, cùm vilipenditdivitias,
6c vanum dominium 3 formam , 6c rationem fuam,
refpuendo immundas 6c viles deleétationes 3 Faéfcorem
fuum 6c Creatorem , cum nullam pertimuit perfecu-
tionem. Non tranfeundum eft mare, nec diverlà
quæ-
1 5 Sermo fecundus, de Sancto Antonio. 13 8 6 i/mnnftfl . n p r t-om-o T — I_I___ 'quærenda funt Gymnafia, nec tanta Librorum haben- tîin ______n • _ . .
da eft copia , ut Sanéfcofum. i'ftam acquiramus feien-
tiam, ad fîinéti Antonii exemplar. Libri innobifmet-
ipfis funt, nos feholæ ipfæ lumus. Liber hic veluti
quatuor habèt folia, pro quatuor addifeendis virtuti-
bus Caidinalibus. In primo Prudentiam, in fecundo
Juftitiam, jn téi tio Temperantiam, in quarto Fortitu
fila facit, 6c proprietas ea reftringit : Centüplum acci-
piet. Matth. xix. 2p. Et in hoc perfevei ando, dicébat
femper nos debere cbnfiderare quod inccepimus, non
poft nos refpiciendo, more uxoris Loth , 6c Judæ,
atque filiorum Ifraël, qui anhelabant carnes, 6c allia
Ægyptiaca.. Etiam fatui Sddomæ non crediderunt,
\ ■ ; ■ ‘ , nj Ljuai co r ortiru- oduonnceee u daainmnnaautoionnecmm r reecceeppeerruunntt 3 jq quueemmaaddmmooddùùmm e ettiaianm
... Prl.mo Poteft H H in fecundo n o-A faciùnt plures mundani, quibusconcionaturfufficicn
Jlitrraa rfriaaggiilliittaass ,, iinn tteerrttiioo .nnooffttrraa.. ddiigsnniittaiss . in quarto no- ter ouidemj nr. fe ^miM-irlpnr Rr « r^.vi;0 ,1;
lira bcatitudo &felicitas.
Declaiemcis in parti'ciilari qùæ in univeriàli pro-
pofiiimus, fitqtie unufquifque attentus ad reipfuraco-
gnofeendum : in hoc ënim eft fcientia San&orum
l,t,lls & honorabilis. Magnum eft dedecus fi ab aii-
qua perfona quæratur, quæriam ipfa fit. Si refpon-
deat,. ficfcio , meiplâm non cognofco, eft beftialis
rclponfio ; muito autem pejus eft , flolidè & falfo
refpondere. Quompdô fe noverit beatus Antonius per
caufam finalem? Sanâus Antonius, finem fuum cognovit,
quando defertum. & Religionis feholas rntra-
vit. Dicit Legenda fua , eum ex nobifi fuiflb, pro-
lapia , m parentum fuorum domo ad decimum oâa-
vutn ufqueaüt vicefimum annum, abfque .altéra, qua-
cunque focietatccnutrirum, cibis quidem communibus
Ecclefiam eum vifitaffe, & quæ legebanturretinuiflè
poft mortem parentum fliorum , quafi fpatio fex men
fium poft , audivit in Ecclefia legi - ■ ■ '
eJTe ■> varie & vende omnia qua babe,
bus & Je queré me j Marth, x i x. z i / fie fe a t mfe,
quemadmodùm fi verbum hoc ci diitum Fuifl'et • So-
rorem autem fiiam bonam, fed juvenilem, 'bona pro-
Vidit. euftodia. Intravit loca folitavia, ubi boni erant
Dei miniftri , & ab unpquoque bonas fumebat condi-
tiones. Aburto quidem patientïam, ab altefp abfti-
nentiam,' ab alio vigilias, ab alio bumiltatem. Item
ab ,alio charitatem, ab alio dèmùm obedientlam, &
fie de aliis virtutibus inftar apis, quæmelfâcit, quæ
modo hune, modo alium guftat florem, &'ab uno-
quoque aliqfiid quod-fibi cônducat, eXtrabit, non
gravando florem, nec quoquo paûo lædendo. Et fi
interroges ,' quarè fendus Antonius res- tales' éfnnè
recent ? Rdpondeq, certè eum hæc feciffe, ut finem
attmgeret, Pàradifum acquitefet, & Infefnum evita-
r e t , fecundum quatuor quas habere potuit conditio
nés. Primo, vivaciier&fapienter confideravit maxi
ter quidem, lit fè ëmendent, & à maiis confuetudi-
nibüs fè retraharit ; fed irrident, ncque aliud agent
quoad nique eos confequatur punitio, fæpiùs ad eorum
damnationem quàm ccrrecfionem Fatuùs non credit
doriéc viderit; Sed confeftim mundàna prudentia, quæ
eft tanquam cæca & lulca , nec adeo longe videt ut
finem noftrum cognofcàt. Fatua eft & pauper lènfi-
büs, qnamvisfc judicetfapîentilîimam. itultusin ftul-
titia fua nil aliud præter Iàpientiam apprehendit five
videt-,' ficut ftulta cæca Senecæ , quæ non le cæ-
càm replitabat. Dicit hæc humana prudentia, San-
dum Antonium fatuè egifle , cùm defertum infra-
vit' ôc Religionem , quo mundum delèreret j quo-
tniam, inquit, homo fbliim fibi ipfi utilis-nihil valet;
nec Deus mundana creavit bona nifi ut his utamur,
ftultumque elle aflèrit felè obligate & propriam amit-
tere libertatem , & plefaque alia frivola contra Reli-
gionem narraf. Miratur etiam quid folitarius homo
Si vis perfeïïus ß agerc poîlet, & ad quid meditari. Rclponfio facilis
& dapauperi- eft. Primo, quiafetiseffetfoliim feipfum falvare. Secundo;,
.taies muito plus profunt quàm mundani, tùm
oratione, tùmvitæ exemploÿ hocapparuit de Sando
Antonio; Tertio melius eft non uti mundo , quàm
eo abuti. Q u a r to .n o n eft ftolidum feipfum ad benè
agendum compellere; pdfima eft libertàs fetui, aut
eprii, cum feipfum interimit. Quoad hoc quod quæ-
ritur, quid Smdus meditatus fuerit Antonius ? Ref-
pondeo , quod fi mille vixiflét & mille annis , fatis
quod meditaretuf ei fiiiflèt : quomodô fcilicet feipfum
cognofeeret, fecundùm quatuor fupradidas caufas,
quia pét illas cognofccbat & meditabatur utiiverfum
mundum. Secundùm enim quod dicit Gregorius, homo
aliqua'l'it'er eft minor mundus , eo quèd de omnibus
creatüïis nonnihil habet. Habet die cum lapi-
dibus,. vivere cum plantis & arboribus, fentire cum
beftiis, & intelligere cum Angelis. Et fie cogitando
■ ------- r - ----— - v m i u u a v a m a x i- de femetipfo,, ifue^cuuunuduuumi quatuor ppjr iæcuduidAaass ccaauuifaaSs,, ppOom.
IP a.Pml.W el tlnlef- Pltmo hndiMitamtenmlà/n, .pr „e--„r-UeÖg.'r-l-_in-_-u m MailJïqcjuuve-ImiJ pp1 ve,LtLïIf Cé VvCe1l“- r t_e_ra t de omnibus aliis cre, aturis meditari, _& confele
civitatem quampiam nobilem, nec tarnen eum ar-
ripere iter melius & brevius àd earn. Sic autem eft •
nos omnes in hoc mundo tanquam viatores' aut pere-
gnfios elle, qui omnes tendere debemus ad nobiliflî-
mam Paradifi civitatem. Et quia melior , fecurior
K pulehnor via , ut illuc perveniamus, eft Religio!
Sanétus Antonius finem fuumcontemplans, Reiigio-
nem intiavit : Non babemus hie manentem civitatem -
fidfuturam inquirimus, non manufatlam in dtelis. Hebr.
xm. 14. Secundo , confideravit hune debere lèmina-
re in hoc mlindo in lachrimis, fletibus, miferia,
& tribulàtionibus, qui metere vult in alio gaudium,
divitias 8c exultationes, quemadmodùm teftatur David
diccns : Quifeminam in lachrymis, in exultations
Pfel.cxxv.p. T e r t io , confideravit hune de-
eie hic fervire Domino fùo , qui particeps vult efle
Regni fui, fecundùm Apoftoli teftimonium, quod Non '
coronabitur gloriose in Paradifo , nifi, qui légitimé cer.
fOTOTt & reftiterit carnalibus deledationibus, 8c mun- n
dams defideriis : • Non coronabitur^ nifi qui legitimecer-
tave, it. z Tim. n. f . Quarto, 'confideravit hune præ-
mittere debere bona fua 6c divitias ad eum in quo
recipi vult locum perpetuo : alioquin femper mendi-
caret, öc neminem qui illi daret reperiret, ad exem-
plum fatui divitis , & galli. Sic prædicabat fanétus
Antomus dicens , quod Dei fervitium in hoc mundo
eit breviflïmum, & merces perpétua, 6c redditur in
centuplo etiam in hoc mundo , quia Charitas omnia
quenter per creaturas ad cognofeendum Creatorem
ipfarum, 6c amandum, aliqualiter poterat devenire.
Cogitando etiam infernales poenas 6c Paradifi gaudia.
ïnvifibilia Dei a creatura mundi per ea qua faßa funt,
confpiciuntur , fempiterna quoque virtus ejüs & divins-
tas y ôcc. Rom. i.2 o. Priufquam adfecundamdefcen-
dam caufàm, quatuor famamus documenta, aut dominas
fuper hoc quod diétum 'efl: in principio de
Sanélo Antonio.
Primum Documentum feu DoBrina.
In primis bona cducatio efl: ultiflîma pueris ad finem
bonum perveniendi. Nutritio æquivaler naturæs
per malam enim nutritionem homines veluti beftiæ 6c
brutales efficiuntur, ut de femina quæ veneno vivere
fuit elîüefàéfca.
Secundum Documentum,
Sanélæ infpirationes non feint rejiciendæ, exemplo
Sanéli Antonii, qui verbum Evangelii fibi afcivit, 6c
proptereà mundum dimifit, 6c Religionem intravit.
Nota de his qui refiftunt Spiritui fenétp , cùm ad
oftium cogitationis eorum puhàt per bonam volunta-
tem, 6c bonum propofitum , quod quandoque ha-
bent, ut fe à mundo abftrahant, 6c ab iniquis eorum
S s s s 2 con.