i'i j, alioquin data e ffe t fa cu lta s lib e r ta t is , in m a lum v o lu
ntatis.
Anima. S c is p e r A r t ic u lum P a r ificn fom h o c efle
d am n a tum , 6c tam en qu id ad ra tion em talium re fp o n -
d c tu r e lu c id a } quia p ro p o fit is iim u l duo bu s difparibus
in b o n it a te , Temper minus b o n um c om p a r a tum m ajori
lia b c t r a tio n em m a l i : v o lu n ta s au tem nunquam fe r r i
p o te f t in appa rens m a lum , Tecundum D io n y fium 6c
A r i f to t e l cm 3 qu ia n em o ad ma lum alpiciens o p c ra -
tu r . , . , |
Theologus. F o r t i te r o p p o n is3 led u t rum q u e d iffo lv i-
fifte r e fas h a b e a t , a c pe r in d e fp a tium delib eration is
n e fa lla tu r , ita fib i c o n c e filim e f t : n e c e f t alte ra pro
v itan dis e rro r ibu s 6 c v it iis c o n flilt io r e x e r c ita t io . P ru -
dentia: q u id em nil o b e f t am pliu s q u am p ra e c ip ita tio ,
n e q u e rationem c o n f l i l c n s , n equ e co n fo le n t i m o rem
g e ren s .
Anima. V id e o ju x t a v iam h an c nOii o p o r t e r e ,
u t d u o b u s b o n is in jeq ua libu s p ro p o fit is 6c in com -
p o ffib ilib u s , V o lu nta s ne c e fla r ib v e lit ma ju s bo -
^num.
t u r , f i p ro fu n d e re fp ic ia tu r na tura lib e r i a rb itr ii 3 q u o d
e f t fa cu lta s rationis 6c v o lu n ta t is , f iv e lib e rum d e ra-
t io n e ju d ic ium . C e r t e n im irum c rea tura : n o n ra tion a le
s fe ru n tu r in lin em fu um e x p ra sde tetm ina tion e fu pe -
r io r is c a u fie r e g e n t is , n e c h a b e n t in fo a p o te fta t c m o -
d o s o p p o fito s tendend i in llio s fin e s 3 fed u n o m o d o
qu a d ib e t fp ec ie s o p e r a tu r , u t h irun do q u a d ib e t fa c it ni-
d um fu um pa ri m o d o : f i c apis fa v o s , fie aranea te -
la s , f i c fo rm ic a c o l l ig i t b la d um . A t v e r b rationalis
c r e a tu r a , qu ia p e r c ip it p e r in fitam 6c conjundtam ta tio -
n em d iv e r lo s m o d o s ad eu n d em fin cm v en ien d i, n e c
a d u n um lim i ta tu r3 fa cu lta tem h a b e t h o c v e l illo m e d
io u ti. H o c au tem n o n e ft in m a lum , fed g r a n d
e p r iv ile g ium v o lu n t a t i s , q u am vis i l lo c o n t in g a t
a b u ti.
Anima. N o n n e f i lu b r iu s e fle t humante c r e a tu r a : ,
q u o d iriftar animalium lig a r c tu r ad u n um c o n fe cu t io n is ]
finis fiii m o d um 3 qu ia p e r in d e n e c p e c c a r e t , n e c a fin e
f lio d e fic c re t ? N o n n e prasterea f i c v id em u s in fo b li-
m io r ib u s c r e a tu r is , q u o d p e r fe& io r e s in te r cas f l in t ,
qua; flib p a u cio r ib u s m o tib u s fin em fu um co n feq u u n -
tu r 3 fic u t D e u s in fe p e r fe d t i flim u s e ft , q u in u l lo v e l
e g e t , v e l a g ita tu r m o tu ? C u r ig i tu r n o n e r i t f ic in
in feriorib us c r e a tu r a rum , 6 c in h om in ib u s f i c u t in A n -
Theologus. V o lu n ta s o p t im a , fa pientiffim a 6c o rd i-
na tiflim a p r im i C o n d i to r is in h om in ib u s fb le r te r a tten -
dend a e f t , q u o rum d u p le x e ft fla tu s , p o f t p r im um in-
no c en tia : d ep e rd itum 3 unus V i a ; , alius P a t r ia ; : v e -
rum illu d e r it in P a t r ia q u o d a rgu is d e m o tu um quadam
u n ita te , q u em a dm o d um n u n c e x em p lific a s in A n g e lis !
S e d in V i a , qu a ; d ata e ft ad m e r en d um , v o lu it A lt iffi-
m u s h a n c h om inibu s d are fa cu lta tem u t r e lin q u e r e t eos
in manu co n filii £113 a lio q u in n e c e flita s lim ita ta q u am
la u d em , quod mcritum, q u o d premium r e p o r ta re t?
H u e a c c e d it g r a t ia ; d o n um pa ra tum om n ib u s n o n ren i- ^
te n t ib u s , q u o d d iv in o q u o d am 6c u n ic o , n e e p e r tu r -
babili du£tu p r om o v e t ad u lt im um fin em n o llrum .,
n o n minu s q u am g ra v ita s deorsum a u t lev ita s fur-
sum.
Anima. Supereft prior mea objeblio, quod minus
bonum refpe&u aliorum incompoffibilis habet rationem
mali.
Thcologus. M em in i f a t i s , fed n e q u eu n t om n ia fim u l
d id . C o n c e d o im p r im is , q u o d v o lu n ta s n o n p o te ft
Ferri in m a lum fu b ra t io n e m a li , c um b o n u m , v e l a p parens
b o n um , f i t p ro p r ium ejus o b jed tum . Q u in -
e t iam , minus b o n um m a jo r i c o lla tum in com p o ff ib ili,
p o t e f t fu b h a c p rte c ifa cb lla tion is r a t io n e , ra tion em ha b
e r e m a l i , 8c ita n e c p o te r i t u t f i c a c c ep ta r i. V c -
n im tam en h a b e tu r h ie d u p le x e v a fio n is feu rem ed ii
via. P r im am d ic im u s , fa cu lta tem fu fp e n f iv am , qu a fi
m ed iam in te r v e lle 8 c n o l le , fu g am 6c p e r fe cu t io n em ,
a c c c p t io n em 6c refuta tio n em 3 cu ju s fa cu lta tis fu fp cn -1
fiv>c tan ta v ir tu s e f t in V i a , q u o d p ro p o fit is q u ib u fou n -
q u c o b je & i s , b o n is a u t malis , c itra u lt im um f in em ,
im m o fc c u n d um p lu r im o s , ip fb e tiam u lt im o fin e p r o -
p o f i t o , p o te r i t ' fe v o lu n ta s tenere in fu fp e n fo , n e neu-
t r u m a c c e p t e t , v e lr e fu te t3 f e d f c f ig a t c um r a t io n e ,
qu afi p lu s d eh b era tu ra . N c c o p o r te t h ie q u * e re re ,
q u om o d o p o te f t h o c fie r i 3 qu oniam na tura vo lu n ta tis
f i c a p rimo C o n d i to r e d ata e f t fu pe r a g en d a na tura lia,
u t n o n r a p ia tu r , fe u c om p e lla tu r m o x irruere3 fo d fe
Theologus. N o n o p e r te t u t e lig a t 3 q u ia n e c o p o r t
e t u t c o n fe r a t ad in v ic em ilia d u o b o n a , fe d fe r tu r
u lt ro in odtjed lum fu um q u o d in fe b o n um e f t , 6c u t
ta le prasfentatur fib i. A t fi p e rg e s in q u ir e r e , c u r d c -
fe r it majus b o n um ? R e fp o n d e b o , q u o n iam fo la v o lu
n ta s e ft fib i fr e q u en te r fo ffic ien s c a u f a , Vel r a t io ,
qu o d i f lu d e l i g i t , 6c illu d n o n : n e c e x te r io r alia ratio
qua;renda e f t , c u r iftud v o c a n t a liq u i Cxperientiam
p r o p r ia :lib e r ta t is , v e lu fum e ju s3 u t f iq u a e r a tu r a v o -
lu n ta te , c u r ita fa d s ? J u r e re fp o n d e a t illu d Sa'tyri-
Cum in ferens :
Sic volo, Jic juheo 4 Jit tro ratiCne voluntas.
E t i t a q u e n u llum p o ffum u s in d iv ina v o lu n t a t e , refpe -
6 lu c r e a tu r a rum , h o c v e l illo t em p o r e , v e lg r a d u , v e l
fp em , c u r a liu d in venire. S e d n e c a p u dG r am m a t ic o s
g in plu r ib u s im p o fit io n ib u s te rm in o rum a lite r d icu n t
q u am : f i c p la cu i t im p o fito r i. Q iiam v is c a u fa rum in -
q u if it io p ro p in q u a rum n o n fru ft r a f i t ad co g n i t io n em
d iv in o rum , nob is q u i pr im am 6c fu ffic ien tem n o n fu f-
fic ien te r p o fiiim u s in tu e r i, q u a p len e c o g n i t a , n ih il in-
• f itum lin q u e tu r .
Anima. T r a n f i n u n c ad fo rm am p ro p o fita : d ub ita -
t io n is 3 ap eriend o n o n qu id v o lu n ta s p o f f i t , ■ fed q u id
a g e r e tenea tur.
Theologus. T e n e b i tu r a liq u an d o m inu s b o n um p r o -
p o n e r e , v e l a c c e p t a r e , d um e f t a lte r i m a jo r i in com J
p o f f ib i le , 6c h o c d um m in u s b o n um c a d it fu b P r c ec e -
p t o , 6c ma ju s e f t in fo lo co n filio .
Anima. F a t e o r h o c , fe d p o n am u s am b o rum q u o d -
l ib e t cad e re fu b P r a : c e p to , n o n q u id em fimu l 3 qu o -
n iam im p lic a i'e t , c um p o n an tu r in c om p o f lib ilia , fed
fu b d ift in 6 t io n e , q u a t e n e tu r if te v e l u n um , v e l a lte -
l'urn d e d u o b u s a c c e p ta r e 3 n u n qu id p e c c a b i t , minus
b o n um e lig e n d o , fp r e to m a jo r i ?
3 Theologus. P e n d e t re fp o n fio m a x im e e x co n fid e ra -
t io n e lib e r ta tis jam e x p o f i ta , fe cu n d um q u am p o te ft
ab b r e v ia to v e r b o d i c i , q u o d fu ff ic it e lig e r e minus b o n
um , n o n equ id em fo b h a c r a t io n e , q u a e f t m inus b o n
um 3 fed quia b o n u m , 6c quia fu b d ift in d lio n e , lic e t
a b fo lu te p r a ;c ep tum .
Anima. R e d d a s , o r o , p e r fp icu am h an c c o n c lu fio -
n em , qute fi n o n c o n c e d itu r , n e fc io qu is hom in um
v ia to rum tu tu s e r i t , q u in ten e a tu r illu d T emper a g e r e ,
q u o d m e liu s e fle p e r fp e x e r it . H o c v e r b f i quis corn-
p le a t , a u t im p le re v a le a t c ir cu n d a tu s t o t in firm ita ti-
b u s , n o n Tatis in fpicio . R u r s u s e x a d v e r fo , m ilita t
D o d lo r um magnae rep n ta tion is a f le r t io , q u o d in p ra :-
f ic ien d o r e g im in ibu s an im am m te n e a tu r P r a d a tu s e lig
e r e m e lio rem . M i l i t a t i l lu d , qu o d n o lle fie r i pe rfe -
6 tum jam co n tem n e r e e f t : nam r e g r e d i , e f t jam lan-
g u e r e c ir c a P r ie c e p ta D e i , jam n o n e x t o t o c o r d e , e x
t o t am e n t e , e x to ta a n im a , e x om n i fo r t itu d in e , e x
v ir ib u s om n ib u s d ilig e re D e um 3 q u o niam majoribus
om iflis , d a t h om o fe mino ribu s .
Theologus. P o te n te r a d u t rum q u e argu is . S t a t ni-
h ilom in u s v er ita s in r o b o r e fo o , cu ju s ig n o r an t ia fe ru -
p u lo s afFert in e x t ric a b ile s con fc ien tiis v o len t ib u s am -
b u la re in v ia D e i , d um v el in fp em temera riam v e l in
t im o r em ir ra t ion ab ilem d ilab untur.
Anima. T u u m e rit ig i tu r p a lam fa c e re v e r ita tem
h a n c , p r^ c ip u e p e r m a n u d u b h o n c s e x em p lo rum m o rales
6c g r o f la s , p r o u t e x ig i t h se c materia.
The»-
ibaoUgu. Conftituamus mentis oculos in Religio- gnkm certiorem 8c fideliorem , quam Dei Legem,
nibus apptobatis, nec lapfis, ut Carthufienfium, 8c juScta illud Pf. cxvm. 14. Cmfitmm meum juflificftioncs Coeleftinorum (Hodie enim celebritas agitur Petri Cce- tiu ,Coeleftinor , _ inquibusfcilicet£>ewycwe;'
leftini. ) Sit Prior habens fub fe quatuor Fratres, Petrum
Paulum, Andræam, Jacobums diciteiscon-
vocatis. Ecce quatuor font officia pro conviélu rc-
ligiofb complenda. Primum eft , continuatio diviiii
fervitii, vel divini operisin Ecclefia. Secundum eft,
firne l locutus efl , & iditifum
mnrefeta, Jbb.xxxm. 14. Scribit autem Propheta
terribilem de fequentibus cor fuum fententiam : Di-
mifit, inquit, eos fècmdùm deßderia Cordts eorum ,ibum
in adimemiombus fuis, Pf.Lxxx. 13. Vivit ifte, qui
ICXVJUI5 ywa ------- - —----------------- --------- ----- —- , ^ cr.e..b. .r..ó... ..c..o...m....m... .o..n...i.«tüIllsJ VuAUt UcIIrle dLeUrmeti ilaOm , icorum confilio.
miniftra tio c ib o m m , 6c a lio rum n e c e fla r io rum f r a t r i -A r e fp o n d e b a t , fe u tiq u e v e l l e , im m o 6 cd e b e r e illu d fa c
e r e : n am qu is e f t ad e rrandum p r o c liv io r qu àm q u i^
fp r e to a lio rum c o n f i l io , fo o fifu s fo e r i t ? S u b ju n g e -
b a n t : F a c ig i tu r h o c 6c i l lu d , qu a le con fu lim u s . S u b -
fi fteb a t in quiren s : f i fu b poe n a p e c c a ti m o r ta lis con -
fu leren t illu d a g e n d um f i b i , q u o c a fo n o lle t o b n it i,
fed cniti c om p le re . S i v e r o d ecentiam qüan dam tem -
p o r i , v e l rebus a cC om m o d am in ten d e ren t fu a d e re ,
d ic e b a t , h o c r em a n e r e in a rb itr io f o o , q u ia n o n ten e -
m u r Temper 6c in omnibus m e lio ra c om p le é ti.
Anima. N o v i , quem in te ilig i das f i le n t io , v e llem
dares fo i talis re fp o n fi rationem.
Theologus. E f t in comp rehenfibilis h um a næ d iv e r fi-
tas c o ip p le x io n i s , v e l conditionis ; ned um in p lu r ib u s
h om in ib u s , fed in u n o eod emq u e , d iv e r fis n o n d ied
A n n is , n o n M e n f ib u s , n o n Hebd om ad is 3 fe d d ie b u s
h o r i s , 6c m om en tis . N o tu m e f t infuper illud A r i f t o -
te lis 3 q u o d Delettatio in operatione, tenet & auget illam.
E t m e t rum v u lg a tum h a b e t :
Quod ndtura negat, nèmo féliciter atidet.
Et quoniam confuetudo eft altera natura,hinc fua-
detur, ut quam quifque novit, 6c in qua nutritus eft
exerceat artem, 6c fit contentuS forte foa. Cur non
poterit confcius homo conditionis 6c inclinationis pro-
priæ, pro tempore , vel Confoetudine , dare fe tali
quod operatur deleélabiliter exercitio , etfi videatur
humilius flatu foo ? Hoc tamen obfervato jugitei*,
quod præceptiva Domini voluntas fiat, aut eam,diim
apparaerit , implere paratus fit, dicens ex fententia
illud Orationis Dominicæ: Fiat voluntas ma. Matth.
Vi. 10.
Anima. R em a n e t ad h u c p o f t om n ia p r io r a lle g a t io ,
q u o d n o lle fie r i p e r fe£ tum , p e c c a tum e f t 3 quia jam
n o n e x to to c o rd e d ilig itu r D e u s .
Theologus. Im m o d icu n t t a ie s , q u ô d h o c e f t v e llé
fie r i p e r fe é lum , 6 c e x to t o c o rd e d ilig e re D e u m ,
d ùm c a v en t im prim is o fFendere c r im in a lite r e um , d iim
p ræ te r e à fu fc ip iu n t cum gratia rurh a é lio n e g ra tiam
b on ita tis f l i a ; , qu a: n o lu it e os o b l ig a r e , u t fem p e r
illu d a g e r e ten e ren tu r q u o d e ffe t in fe me liu s , fed
a c c e p tâ t d e p au p e r ta cu la nofti*a m unu s o b feq u ii q u a-
lifcum q u e . N e q u e p o ftr em o f i c lan g u en t cii*cà P ræ -
c e p t a , q uæ fib i fliffic iun t im p len d o , q u in ifta ftre -
n u e , v ig ila n te r , in t é g r é , 6c q u a fi fo p e re ro g an te r ftu -
d ean t e x e rc e re . S u n t in i f to f ta tu pa tientes a tq u e
lo n g a n im e s , n o n Ut C a in v a g i ? p o f t alieni flatu s o b le -
é la t io n e s , n o n p r o fu g ià f à c ie t r ib u la tio n um , q u a s fu u s
fè cum fla tu s a f r e r t , fe ien te s n ù llum p ro r sù s e flè v ia -
to r is f la tum , q u em n o n c ir cu n fte n t ad v e r fita te s p lu -
r im æ . P ro p te r e à n o n q uæ r i t o b ad v e r fita te s fo i fta-
tu s m o x in a l iu m , v e l alium fie r i tran f itum 5 fed
p e r f t a t , p a tien tia vin cen s eas cum ilia fe cu r ita te con -
fe ien tiæ , q u â ju d ic a t e flè fla tum fo um cum fâlutè :
a lio q u in fiitco r v e l tnutandus e f f e t , v e l c o r r ig e n d u s ,
bus. Tertium eft, ScripturaLibrorum, quibus fra-
très informentur. Quartum , fpeculatio divinorum,
exemplo Mariæ , ficut neceffariorum miniftrationem
habet Martha. Pono (dicit Prior) eleétioncm cujufli-
bet iftorum unicuique veftrûm, quamvis voluntas mea,
vel confilium , magis declinaret injungere tibi Petro
primum officium, tibi Paulo fecundum , tibi An-
drææ tertium, tibi Jacobo quartum. At ütor magis
verbo Chrifti âdcæcum : Die , quid vis utfaciamtibi ?'
JLuc.xviu. 41.
Anima. Recipio cafum , 6c quid elicere vis ex-
peélo.
Theoloqus. Volo fânè protinus elicere , quod utef-
queprærniflbnim liber eft acceptare unum de quatuor,
ubi etiam 6c Prior unum fieri per alterum meliùs judica-
bit, noncogendo3 fed confulendô.
Anima. Perge confequenter.
Theologus. Pergo dicens, quod inter opera quatuor
antepofita non dubium quin unum fit de fe 6cinge- B
ncrc foo melius, quàm alterum. Nihilominùs dicit
(arbitror) nemo , peccai*e Petrum, fi voluerit in
illo quod de fècundo loco, vel tertio propofitum eft,
exerceri.
Anima. Des aliud elücidationis exemplum.
Theologus. Sit homo multas à Deo gratias habenis,
unam Prædicationis popularis, alteram Leélionis doélo-
ralis, alteram inquifitionis novarum veritatum, pro
confutandis hæreticis , unam quoque folitariæ quietis
ad vacandum fibi, contemplandumque coeleftia. Confiât
utramlibet hanim gratiarum talentum efle com^
miflum à Deo. Confiât prætereà, non fimul utrumque
talentum hujufmodi poflè ex æquo diftribui. Re-
maneat igitur oportet optio pomdenti, quam gratiam
exequi, ne vacua f i t , eligere 5 excepto dun-
tnxat lirgentis necéffitatis articulo : quo ca fo , vel
fimili, jam non cflèt duorum diffimilium, 6c in-
compoffibilium eleélio libera 3 fed ad unum limitatio
ccrta.
Anima. Refpiciuntexemplapriorapi*oximum. Die
exemplum refpiciens homincm ad fèipfiim.
Theologus. Quærunt Dodtores, fi debeat homo femper
conteri de peccatis ? Refpondent inter cetera mul-
ta , quod. dolorofa contritio quandoque poflit obeflè
melioribus cxercitiis , quo cafo poflit obmitti continuatio
foa. Sic dicetur de compaflionibus à proximi
calamitatibus 3 quoniam jubemur flere cum flentibus :
nihilominùs obmitti potèft hæc compaflîo, vel reco-
gitatio, pro bonis aliis. Diceretui* fimiliter fliperin-
numeris 3 alioquin nunquam eflèt finis, nunquam con-
filiiim certum, nunquam exercitium ftabile circà quod-
cunque , nifi conclufio teneretur conformis e i , quæ
<li£làeft, Sufficere poteft homini Deum quærenti,
Deum toto corde diligenti, fi ea ftuduerit implere,
quæ fibi præcepta font, juxta illud : Si vis ad vit am in-
£Xedi, firva Mandata, Matth. xix.
rininia Quid eft igituf quod fuper inftinâibus to t^ v e l deferendus.
« g ^ f t g p t a f u p t * utfequatur homo meliora quæ
mCpimt ei Dais , nec langueat (ut jam de Gregorio
lumptUm dicebatur) circa Precepta; fedattendat,?**
Mvolumas Dei, «»/»tantUrtimodo bonafed bmeplacem
& pdrfectqt Rom. xfi. z. Sit deniquefpiritualis difeer-
neiis infer omnem diem.
. Theologus. Meditates fo’m plurima per Annos plu-
nmos foper inftindlibus finjufinodi^ n poffot fundari
ltabilis regulatib cotdis noliif: tandem' non invenio re-i
Nqs autem loquimur adversùs éos qui volunt in
'omnibus foire quid melius eft, quafi non flitis fit Chri-
ftiano, fi fo foiat in ftatu fàlutis eflè. Neque tamen
ad foblimiora quandoque prohibemus progredi : fod
neque ad hoc fomper teneri fontimus , nequè femper
expedite pronuneiamus propter inftabilitatis detrimen-
tum- Quo f i t , ut minora tenei*e fortiter, fæpè fit
cbrtfoltius, .quàmaffidua vaCillàtione ad prærupta niti.
Nos fuppofità doceant exempla." Petrus eligeiis infeq
u i