fumpfit. Ncc contradico , h»c aut fimilia per com-
munem naturalium caufarum vim 6c efficaciam , 6c
eerebri , 6c phantafmatum turbadonem , 6c melan-
cholicis & maniacis pofle contingere j qua foper re
pleni font Metaphy ficorum Libri, & foper hoc Magi-
fter Nicolaus Orefme plurima difleruit. Sed quin d»-
monum malitia plerumque feimmifceat, aut hoc ope- j. retur, nullo pado tate, & rationis natnuergalairsi pprootbeafbl,i liltäaltvea. FImid6ei hinotce gnrei--
gare, non aliter delirare ell, quam li quis »gritudi-
nem neget, per venenum , aut exceffivum calorem
fieri, qu» per ciborum indigeftionem potefl evenire:
poflibilis enim uterque modus eft. Secundum pr»di-
d a , dsemones cognitivam noftram impedire, turba-
reque poflunt, 6c ad turpia, obfcena , & illecebro-
fa cogitanda traducere, 6c fic in illis phantafiam fifte-
re, ac figere, ut de aliis aut parum , aut nihil reco-
gitet, ut inamorehereomanifeftum eft. Bonis verb
ad oppofita peragenda longe major ineft virtus, &
efficacior bonitas j quinetiam motus coqporeos poflunt
ad tranquillitatem reducere, ut fpirituum commotio-
nem, 6c ebullitionem circa cor , qu» irse caufa eft,
fedare, & medullarum, fanguinis, lumborumqueca-
lefadionem, qu» luxuri» inCentivum & pabulum
dat, refrigerare: proderit autem hoc plurimum, quia
redius exinde judicium de agendis habebitur. Corpo-
ralibus enim modbus, 6c difpofitionibusdiverfificatis,
incredibilis (fi non experta foret) fequitur judiciorum
circa agenda varietas : neque enim eadem judicamus
jejuni 6c faturati, ebrii 6c fobrii, vigiles 6c fomnolen-
rtiic,a irAartiif 6toct emleiste ns,o na lfgiieunitt.e s E6tci nchaloidcai:f lqigunoadr iinu Rnuhseptoo--
tuiflet modus, per quern inducimur ad reda diftortave
didamina. Cognitiva namque potentia, nonfbliimde
vero judicat, verumetiam de bonoj aliud autem efle
bonumjudicatur, fecundüm conformitatem adappeti-
tum , qui fidiftortus, corruptufque eft, nonmirum,
diftorta, corruptaque fequi judiciä. Et hasc eft ratio-
cur ä paflionibus pradica judicia vitiantur, 8ccorrum-
puntur magis quam fpeculativa > quia in illis 6c veri-
tas, 6c bonitas, in iftis de per fe fola veritas inquiri-
*tu rP. er hoc folvitur qu»ftio 5 quomodo d»monum fo-
periores non infipientiores font, cum fint deteriores
ifnp emcuallaittiiao,n ipbeurs ,q u6acm i nm pernasv iesx ocp»ecraattuiorn?i bSuusn etx eernciemn diins
fblertiores, acutiores 6c ingeniofbres, quemadmodum
gulofi circa ciborum delicatorum exquifitionem , 6c
avari circa extorfiones pecuniarum, 6c opum coacer-
vationem. In judiciis autem pradicis , 6c moralibus
ebxeetaqtuifelnimdiis, moabxtuimfiefl iemrrio, ndeici efnotenst ,b oninufmip mieanltuimfli,m i, he- lum bonum & ma,
portent es tenebras luce'm, & lucem tenebras.
Ifai». v. 20. Hinc eft quod dominatio eorum, vere ty-
rannica eft , 6c corrupta , quia pejores , 6c proprie
infipientiores dominantur. Utinam fimile non eflet in
EcclefiafandaDei, utnon pr»fiderent qui fapientes
font ut male agant, bene autem fafcere nefcierunt,
ficut de Gregorio.
Secundus modus noftram juvandi cognitivam per
bonos, 6c difturbandi per malos, eft per immutatio-
nem fenfos exterioris. Et h»c, velabintrinfeco, vel
ab extrinfeco: ab intrinfeco fiquidem , ut naturaliter
ctiam provenit per humores in oculorum tunicis in-
clufbs, quod in acre nigri quidem globuli, vel rubei,
vellucidi, volitantes appareant: fit infoperut res parva
per certam applicationem multum grandis judice-
tur : item quod remiflus fonus, intcnfiflimus 3 6c res
una, du» videatur 5 6c fic de pluribus. Perturbato enim,
aut variato fentiendi principio, judicium fenfos communis
, plurimum, 6c quafi incredibiliter variari necef-
fcoo nechl u’l Kqnune’bmuasd emfto dmuamxi mmuosd. icFuist i6ncp rvianrciaiptiiois aebr reoxrt,r inin
feco 5 proplter diverfam objedorum exteriorum applicationem,
in ordine, in ftatu , in tranfportandi agi-
litate, ut hiftrionum mos eft. N aturaiiter quippe agunt
fpeculum per certas fpeculorumfituationes, ut in aëre
imago videatur quæcumque illis fpeculis latentibus
objeda eft, five hominis, five galli, five dæmonis.
Nec negat Guillielrous Parifienfis , 6c Bonaventura
fieri naturaliter, ut feftucæomnesuniusaulæ, vel earner
», ferpentes appareant} innumeraque talia font,
per quæ potefl magica naturalis exerceri: ad quæ omnia
fimiliter, aut mirabilius agenda Valet Angelorum
virtus, quos naturæ fecretas vires cognofcere limpi-
diùs confiât, §c applicare poflè velociùs. Nonnun-
quàm verb fic vifiva virtus, vel objedorum exteriorum
radiatio fofpenditur per Angelos, ut homopr»-
fentata oculis non afpiciat : patuit in illis qui in do-
mum Loth irruere , 6c in aliis qui Elifæum perime-
re cupiebant, qui acrifiapercufli font ab Angelis. Sic
forte evenit cum Jqfus tranjiens per medium Judæorum ibat. Luc. #. 50. Sed 6c Angelico minifterio fadum
fuifle Scriptura commémorât, quod très in fornace
pucros flamma' non exureret.
Inftruunt rursùs Angeli ab intrinfeco, per fonoras
voces fenfibiliter in aëre prolatas, 6c hoc vel in alicno
corpore , vel in aflumpto. In alieno , ficut Angelus
cdocuit Balaam per vocem afin» ab ipfo formatam :
fic 6c per -rationalem linguamipfiusCaïphæ, videtur
» Angelus illam edidifle Prophetiam } Expedit vobis ut unus, 6cc. Joan. xi. fo. Unde 6c Balaam, Angelo
cogente, malediblionem in benediblionem commuta-
vit. Quo circa morale dogma colligitur , homines
quandoque in deliberationibus, vel eleblionibus, mo-
veri fpecialiter ab Angelo, ut dicant non quod vole-
bant, fed quod Angelus Deo, jubente, diblaverit. Sic
puerivox, Ambrofium} ÔC lebloris leblio, Martinum
in Epifcopatum foblimaverunt} 6c pueri Danielis ver-
bum Sufannam liberavit. Ceterum probabile eft Angelico
fablum fuifle minifterio , quod Apoftolorum
linguæ omnium genera idiomatum refonarent, ut ad
lqiutei rloaqmu ivmeirnuim fit illud Chrifti : Non enim vos efiis , fed Spiritus Patris veftri, qui loquitur in
vobis. Matt.x. 20. Spiritus, inquam, divinusprinci-
paliter} Angelicus verb minifterialiter.
Ex quo aliud dogma fumitur, valere plurimum
Prædicatoribus vitae fanblitatem, ut 6c efficadùs mo-
veant, 6c frubtuofiùs edoceant. Aliquando autem voces
hujufmodi in aflumpto corpore fiunt : patuit in
Raphaële Angelo, qui pluries cum multis in homi-
^ nis effigie loquebatur 3 nec alios decepifle ob hoc di-
cendus eft plus, quàm figurative , aut parabolicè lo-
quens, quia omnia quæfaciebat, 6c monftrabat ex-
teriùs, aliquorum figura erant, quae interius ageban-
tur: font quippe in fàblis ficut indiblis, parabolic»,
metaphoric», ac figurales. Et h»c eft ratio , atque
radix, cur ftratagemata in bellis licita font, 6c non
mendacia, ficut L u c. 24. de Chriflo legimus, quod
finxit fe longius ire, 6c quod nunc in hortulani, nunc
inperegrini fpecie monftratus eft. Hacvirtuteforma-
tiva vocum utuntur dæmones ad hominum fedubtio-
nem. Loquuntur itaque per fimulacra aurea, argentea,
lapidea, vel terrea , ut in illo capite quod régnante
Saturnocomponinarratur. Loquuntur 6c per energu-
menos, ita ut plurim» voces in eodem fimul homine
nonnunquam audit» fint. Patet in Legendis Sanblo-
rum , quibus ftudere Guillielmus Parifienfis vche-
menter confulit , 6c hortatur. Loquuntur 6c
in aflumptis corporibus, five ilia fint ex aëre fpiflàto
fociliter collocabili, ut in nubibus oftenditur, ficut
dicunt Bonaventura, 6c Durandus, quamquàm Guillielmus
Parifienfis improbet} five corpora ilia cada-
vera fint rccentia, à putrefabtionc, foetore, 6c de-
coloratione per cos cuftodita. Ad prædiblareducitur
ilia magic» pars, qu» augurium proprio nomine di-
citur, cujus exercitium eft, per garritus avium. Re*
ducitur etiam divinatio de futuris per omina, de quibus
in-Valerio-, c. 4.^rimi Libri exet^pla mulfa flint:
etenim omen, fecundum eum, non fortuirè, fed divina
providentia conftare creditur.
Tertius modus noftram inftruendi potentiam edgni-
tivam, eft ex parte virtutis intelleâivæ fiiperioris:
quemadmodum Avicenna, p. Aïetaph. Guillielmus
Parifienfis, Linconienfis, Orefme, & aliorum plu-
rimi pofuerunt. Animam itaque, fecundiim eos, pof-
fibile eft ab omnibus corporalibus, vel paflionibus
fic abftrahi, utvideat, non per infpefitionem phantafmatum
, fed per irradiationem, & quamdam fpiritua-
lem locutionem fubftantiarum feparatarum; & hanc .
dicunt eflè caulâm naturalemfublimiumProphetiarum
fine oblcuritate, & involucre apparentium. Etenim,
ficut manèdicebatur, cum Angelis fuis tanquam Liber
lucidiflîmæ inferiptionis, fifueritobjedus anima: non
impeditæ, nec peccatis abibrptæ, & depreflæ, corporalibus
quoque nexibus non nimis aftrida:, legere
poterit illud quod in Libro hoc fibi fuerit prælentatum,
& hæ c in raptibus&extafibus fiunt. Pra:tereà non ne-
gant ipibs dæmones hoc poflè, ficut in phreneticis qui-
buldam, _ & mente alienatb patere dicunt, qui iècretif-
fima aliorum peccata fie exprobrant,& révélant,quafi in
Libro eaperlegerint. Unam quippe mulieremietalem
.vidifle.Guillielmus Parifienfis teftis eft. Diim hæe acci-
,dunt, fit, fecundiim eos, quædam intimitas fpiritus, five
boni, five Mali ad animam, qua hominis cor intrare dici-
tur, utdeJudaproditoredicitEvangelicaveritas, Joan. £
Jem. a<5. quod intravit diabolus in cor ejus. Ètquidam
SandorumProphetarum ait: D ixit, inquit, Angelus,
qui in me loquebatur See. Zach. 1. p. Hæc quamquàm
itaeflènt; nullatenùs tamenipfi dæmones, vel Angeli,
animaBus illabi poflè conceduntur: quoniamillabiani-
mæ, eft fubftantialiter illico exiftere, dominanteream
poflidendo, & cauialiter quoad omnes:adus regulan-
do, vel regendo, ita ut ex ordine cau&li, & habitudine
ad animam, habeat illabens earn verttre ad quemeum-
que adum voluerit ; hoc autem folius Dei proprium eft.
Ampliiis vero quidam fic dicentes differentiam aflig-
nant inter aflîftentiamdæmonis, & Arigeli boni. Dæmones
in principio transfigurantes iè in Angelum lucis-,
malitiam fijam obtegunt, & confolationem, & p la c i*
tatem quandam animabusingerunt;fed tandem eas rein?
quuntdefolatas, &præcontrarietate, acinimicitiafua
ftupe&das, ita ut horror quidam,& deformis tùrbatio in
facie, Sc oculis perpetuo remaneat. E contrario Angela
boni, quendam ab initio horrorem ingerunt,non abomi- f
nationis,fed vehementis admirationis,reverentiæ ,& ftu-
poris , dùm infià limites fuæparvitatis animæquodam-
modo refiliunt,& cohtrahuntur;in fine autem confblatas
easlinquunt,acmira fuavitate, Scplaciditaterefedas,
adeo ut eas quadam natprali amicabilitate ad fè trahant,
& fiat extafis five raptus,& quædam corporis derelidio.
Per hunc tertium modum falvarent ifti fortaflis
hon foliïm Prophetias propriè d id a s , verùm etiam
inftindus quofdam Prophetiæ fatis vicinos, qui per
fenfum naturæ induntur five indicantur : ut quod
mulier aliquando ^imicum fiium per duo milliaria di-
!f,intern præfèntiat, & quôd in , camera nequeat
fic occultafi, quin cognofcat: quod altera mulier ad
præfentiam mariti non vifi, necauditi, caducomor-
bo ftatim décidât : quod cæcus miles à nativitate ^ in j
bellis enfes adverfariorum, & idus cautè evadat, &
fimilia multa, qualia contigiflè refert Guillielmus Parifienfis
in (uo De Dniuerjo, & aliorum plurimi. Quis
etiam rton videat mirabiles animalium, & quafi fapien-
tiales induftrlas, immo & propheticos quofdam inftin-
diisincanibusvcnaticisj hirundinibus, formicis, ara-
neis, vulpibus, fimeis, & apibus. De quibufdam
apbus quarto Georgicorum Virgtlius 4 poftquam elegen-
tiflimo carmine earum indu Arias deicripfiflèt, ait :
Hts equidem fignis , atque hæc exempta feettti ,
EJfe apibus partem divina mentis & hauflus,
tÆthereor.dixere.
MeEtatp ha.d hoc induceretur illud jPhiloibphi x 11. quod natura agit tanquam rememorata
ab intelligentia , vel agente infidlibili. Cui con-
fbnat illud quod ä Gregorio, 4. Moral, alleg.itum
eft. Hunc verb tertium modum,cum fuaimaginatio-
netota, fi de potentia naturali, Stndnmiraculofain-
telligatru-, negat Dodor filbtilis z. & 4. Sent. Dicit
enim in ilia vita prtefenti generaliter efle veram illam
tAelrliigfteontteelmis p phraonptoaffmitiaotna eJmpe c: uNlaerciejfe eft quemeunque in;
fic quod anima abf-
que miraculo fpeciali, non nifi per converfionem ip-
fius foper phantafmata, & non per converfionem ad
lUumndinea4 .f oSpeenrito.Draiß, .fuamformare potefl: intelle&ionem. 47. dicit Avicennam hunc modum
confinxifle ob reverentiam Mahomed, qui epilepti-
cus erat,. 6c eo tunc Angelos loqlfentes audire men-
fdeaencidtei rd acroentufirngebat. Si, fnquit, ifle modus cogno- , tunc quanto fomnus profundior, tan- tcois heutijaumfm oomdi nribeuvse leavteion ircer evbirdioerr eemxuifsteret , in epilepti- , qua falfa fmt.
Quoniam autem miraculofe pr»di6la ab Angelis bonis
fieri poflibile fit, neminem qui Scripturas legerit,
ambigere fufpicor} pr»vident enim rerum eventus,
6c naturales, 6c plerumque miraculofos, tarn per naturalem
habituum feientiaiium infufionem, quam per
cognitionem in genere proprio, ä rebus intuitiveob-
»jPea6rliifsi efunffeise,p t6acm a}l ioqruuamm mquualtmi n houni acf luelntidmaon tG, udiilclieenlmteuss,
Angelos tantummodo per converfionem ad Deum,
vel foperiora, cognitionem accipere, ficut de intelli-
tgoern ttieisn.e r1e2 .v Mideentatuprh.. Ariftoteles 6c ejus CommentaQuod
6c hoc falfum efle, deducit Scotus «*2.^4..
quia fobftanti» ift» fois naturalibus dereli£he, nori
minus res naturales eis obje&as egnofeere poflent,
quam bruta, vel homines, quinimmo multo limpi-
diiis, faciliüs,^ atque perfeöius illas intuentur per in-
telledlum, quam nos facere poflumus per fenfom fimul
6c intelle&um, ut deducit Durand. 2. Sent. & Oc-
kam fimiliter, in materia hac de cognitione Angelorum
t6ecn d.c animabus feparatis.Hoc idem fentit Scotus. 4. Sen- guf tuinbii , priqüuso. d cQorupuosm^ ondono aaugtite min Vfpeirruimtu mfit illud Au- Ockam fimiliter/» fecundo. , exponit
H»c cum ita fe habeant, poflibile , 6c rationabile eft
, Deum flattiere, ut ab Angelis beads fandihomines,
' ac Prophet» quandoque divinitus, interna locutione,
intelle&ualiter inftruentur, ut Maria, 6c Joannes Evan-
gelifta,6cBaptifta, virgines: 6c econträ forfan non-
nulli hominum nequiflimorum fic ä d»monibus pofli-
dentur, ficut de Antichrifto dici potefl, quern aliqui
d»monem incarnatum fore probabiliter, aut poflibi-
lnieterar neoxiftimant, quod apparentiflime trahitur ex iti- dementis , eX verbis Petri deSimone mago,
6c hujus poflibilitatem tenet Auguftinus.
Audivimus igitur, Reverendi Patres, qualiter circä
cognitivam hominüm potentiam pr»liantur Angeli bo-
ni contra reprobos, fimilibusarmis, fivemodis, con-
trariis tamen finibus, utinftruant boni, tnali ut fedu-
cant} quamvis enim Vera Mpdam aliquando pronun-
ciant, hoc fit ut fallant licentiüs. Proptereä Chriftus
) eos loqui prohibuit, 6c fe per eos nunciari : Luc. 4.
6c Marc, i . multa enim mifeent vero fal/a,ambigua,
aAmpoplhliinbiosl o, giaciat ,c o6ncdpgeirfplele Cxai,c eqruoo, du tienf to riallcuudli:s Pythii Credo te zsEacida Romanos vincere pojje.
Hominum idcirco per eos fcirefecreta volentium, hie
eventus eft, miferabiliter decipi j juftiflime equidem,
qmuiilae rhuonftti, fe6fci ililpafci iqfluimi aon, at6hcepmaatrtiitzoattiuuss mefet ncdoamcimicoumni--
c&a vveerrubna,t , feäicdreimfic panetreesx}t raindf heocac feinginma ,i nudtu cchuanratudre,r ercs-
linquentes omnipotentiflimum , mifericordiflimum ,
6c veraciflimum Deum , quafi minus juvare poflit 6c