! j 22 Joanms Gerfonn 1124
bus j 8c perfcrutatiorem inveftigationem hujus di- l O A N N I S GERSONI I Vini exitus 8c regreflus ad intrà, nos veladScholam J . -■■ . ,, .. _ .r î y. Vel ad celebritatem beatiflimæ Trinitatis remittamus.
‘Doaoris & CdncclldYll rdïijicnjis , Hfic magis dicerc e f t , quomodo Filius egreditur à
Pâtre, ut imago pulcherrima àpulcherrimo,ut Ver-
S E R M O
V a ld e notabilis.
F A C T U S
I N C E N A D O MI N I .
V E
h u m i l i t a t e .
In MSS>. Codd. Vibt. 18'f. bis, 8c inNavarricouno.
A Deo ex iv it, (fr ad Deum vadit.
O R . 1 g 1 n a l 1 T e r Joan. xiii. 3. 8c in Evange-
lio prasfentialiter recitato. Nos 8c mei fimi-
les, qui ä Deo exivimus per peccatum longe
nimis, quia longe d peccatoribus falus, P f G x v m . i f f .
vadamus nunc rursüs ad eum per orationis 8t pia: invocations
greflum: mox aderit, quia prope cß Dominus
omnibus invocantibus eum in veritate. Pf. C X U V . 1 8 .
Cujus orationis noflrae mcdiatricem te conftituemus, I
oV irg o b e a ta , Virgo Deo gratiflima, ad quam Deus
venit, 8 c a qua, fecundüm corpus, exivit. T e nunc ob
hoc falutantes 8c dicentes: Av e tJMaria. A Deo ex iv it, & ad Deum vadit. Joan.xiii. 3. feri-
biturut foprä. Alta verborum profunditas ; alta
nimirum, 8c quis cognofcet earn ? Sed ita loqui de-
cebat confcium fecretorum Dei. Hic tarn fublimis
volatus grandi aquihe , fpirituali homini videbatur,
cui ex fententia dicere fas erat illud Philofophise apud
Boetium Libro quarto: Metro primo. Sunt etenim pen-
tu volucris mihi , qua celfa confcendant poli , quas fibi
cum velox mens induit, perofa terrat defpicit efo.Mihi verb
quidni ftupor mentis 8c digna admiratio debebatur ad
hanc feientiam, quae mirabtlis fa&a ex me eft, & confor-
tata efi, & non potero ad earn. Pf.cxxxvni.6. Quid, nifi ^
venerabundum quoddam filentium congruebat ? Con-v
gruebat utique filentium potiüs quam elato fermone
de divinis obftrepere inter olores me raucum anfe-
rem, potiusquäm fordidis pedibus affebtionum, ma-
nibufque operationum me fanbtuarium verborum Dei
temerarium introire. Sed officii mei debitum ipfi
vos feitis ; fed 8c fr«quensdevotionis veflras conven-
tüs 8c przeftolatio quippiam vel imperfebte balbutire
compellit.
<ss4 Deo ( inquit Evangelifta) exivit. Miror fi non
protinüs ad hoc verbum miramini : de quo nempe
alio iftud dicitur : A Deo e x iv it , quam de Vcrbo,
quod geternaliter efi: apud Patrem, quoniam In principio
erat Verbum , & Verbum erat apud‘D eum, & Deus erat
Verbum. Joan. 1 . 1 . Si jetemaliter apud Deum, qua-
liter äD co exivit, quomodo seternaliter apud Deum?
Sed dices; exitus ifte Vcrbi aD e o , eit ipfa Filii ge-
neratio : verum e f i , fi eft Filii generatio, ficut elfe .
confitemur ; vides quod ifte exitus prorsüs eft in-
effabilis, de eo quippe feriptum eft : Generationem
ejus quisenarrabit ? Ifai.Liii.8. ProptereA cur conaretur
eloqui, quod enarrari nonpoteft? Nodcflet illud fo-
brie fapere. Quid, fi quis loquatur non jam hominum,
fed Angelorum linguis , quo pa6to effari fufficiec
Deum a Deo exire, non localiter, non dimenfiona-
liter , non diverfitate fiibftantiaz:, neque durationis
varietate, fed perfonali tantum diftinbtione. Qui 8c
regredi dicitur ad Deum, düm foumrependensamo-
rem Patri, fpirat, 8c quodanimodö donat Spiritum
fanbtum, donum prxftantiffimum, Scutriufquenexum.
Sed fileamus interim de fecretis his cceleftibum
fententiofiflimum, ut ars omnium fecundiffima
ut exemplar diftinbtiflîmum , ut idea 8c forma quæ-
dam omnium capacilfima, 8c abtualiffima, & poten-
tiflima. Sic igitur exivit Chriftus à Deo æternaliter
produbtivè , 8c ad Deum vadit fpirativa dilebtione.
Ampliùs verb confiderationi noftræ alius objicitur
Chrifti à Deo exitus, alius quoque fui ad eum regref
fus , non quidem intrinfecùs perfonaliter, ut prifis.
fed denominatione quadam extrinfeca, 8c idiomatum
mutua communicatione , quam operata eft humani-
tatis afiumptio. Et quid e ft, precor, hoc modo Chri-
ftum à Deo egredi, nifi eundem in hoc calamitofo
vallis lachrymarum exilio dignanterincarnatum eom-
morari, amigi, cruciari? Nihil quippe longinquim
à Deo poterat excogitate mens humana, quàm im.
paffibile ad paffionem egredi , invifibilem videri, im,
mortalem quoque efie participem mortis. A ft Chri-
ftum regredi ad Deum, eft ipflim à mortuis refurge-
re : jam non moritur : ejuoniam mors 'ei ultra non domU
nabitur ad Rom. vi. 9. quando in patrik, 8c civitate, 8c
RegnoPatrisincoeleftibusad dexteram fuam fedet in
æternum , cùm omnia fubjecit ei Deus, ad Hebr.
11.8. Hic eft verus juftitiæ fol, qui oritur in Nativita-
te, occidit in Paffione , & ad locum fuum revertitur
in gloriofa Afcenfione Eccle. 1 . f . Et quia habent proprias
lolemnitates hæc myfteria, fuofque Sermones,
tantumdem didrum fit h îc , quomodo Chriftus à Deo
exivit per Incarnationem, 8c ad Deum vadit per glo-
rificationem.
Demùm rq>eribilis eft exitus quidem tertius Chri-
fti à Deo fecundùm animam, qui communis eft omnibus
crealuris.Dicit itaque divinus Theologus Joannes:
Quod faftum efi in Deo, vita erat.Joami.3.4; Vit aérai,
non quidem per identitatem realem 8c eflèhtialêm rei
fabtæ ad fàétorem, ut Manichæi blafphemant, 4i-
centes j animam efie partem à Deo decilam per adio-
nem principis, tenèbrarum. Sed vita erat per idea-
lem 8c vivificam , exemplareta , feu architypam
1 cognitionem , 8c virtutem producendi efficaciftimatn,
longe excellentiîis, longe inefïàbiliùs , quàm irî ipfà
mente artificis domus fabricanda, vel imago pingeii-
ga ex ifta t, 8c fuo modo, vivat. Quid verb lint hu-
jufmodi ideæ, 8c quai is fit earum diftinétio, non eft
hic difputandi locus. Multæ Dobtorum traditiones in
unam veritatem ( fi benè capiantur ) reducibitës fi-
per prima Sententiarum difimSlione habentur.
Ab hoc igitur efiè ideali illud rebtè perhibetur egredi,
quicquid fit extrinfecùs in efie fuo reali : regredi autem
non nifi creaturæ rationali propriè datum eft ; quam-
quàm velit Boëtius, omnia in fuum regredi pritiri-
pium, velut fi flumina unde exeunt revertantur. Eccle.
1 . 7 . Et quando hoc ? Quando repetunt proprios qui-
que recurfus , redituque fuo Jtngula paudent.
man et ulli traditus or do , nifi quod fini junxerit or-
tum , fiabilemque fu i fecerit orbem. Ltb. Metro 1.
Hoc f it , dùm motus inditos naturæ fuæ cüftodiunt,
j dumque vices indultas peragunt, agendo , patien-
^do, movendoque. Atverb quantb tibi eft creatioiiis
egreflus excellentior (ô rationalis fpiritüs) tant© re-
greflus tuus ad Deum e f t , quantb à reliquis omnibus
in perfedtione diflerentior. T u nempe rationalis
fpiritüs , ficut capax 8c particeps Dei folus
feblus es per intelligentiam atque rationem , hi ne
ad imaginem Dei 8c fimilitudinem fabtus affirma-
ris. G en. 1. Sic foli tibi ad Deum regredi con*
ceflum eft per cognitionem 8c amorem. Dirigun-
tur cetera in curfibus fuis, 8c ab agente infàllibili,
ficut fi videns aliquis cæcum ducat ut dicit Aver-
rois : ,, T u fola videns videntem infequeris. Tu
,, fola cognitive ad principium tuum regrederis, ut
1 j 2, i Sermo de H um ilita te : In Cena Domini.
fias unum ens cum divina eflentia, Tenia parte U-
” feUi' j)e ornatu fpiritualium nupiiarum. Anima, in-
3> contemplantis, ita conjungitur D eo, ut fiat
” ipfum iilud efie vitale , 8c ideale quod teternali-
” ter jn Deo prsehabuit. „ Quern errorem una nu-
per Epiftola a me edita coarguit. Velijn prasterea
eommonuifie, ut de hae materia caute legatur Ber-
nardus A d Fratres de monte Dei L . 2.^
11 z6
8c habet fuum regrefium, per fpiritus fpirationem : fe-
cundb, per humanitatis alfumptionem , habet fuum
regrefium, per corporisglorificationem: tertio, per a-
nimx creationem , habet fuum regrefium, per con-
templationem.
p O s t fenfum litteralem , theologicalem 8c ine-
T taphyficalem, fuperelt ut thema noftrum, pne-
Ceterum anima humana prascipue ilia eft inter om- * fertim primam ejus partem ad mores quoque noltros
: non folum regredi adDeum, ** transferamus : 8c dicamus nes rationales fpiritus ,quaè quod duplex eft moraf
e d omnia alia in eum retërre debet.Proptereaenim ipla
corpori conjunbta , 8c nervis certis ligata, fecundüm
Platonicos. Propterea nexum duplicis mundi, tam
fpiritualis, quam corporalis operatur, quail, duas il-
las catenas cauliirum, auream 8c argenteam nebtens.
Deniqüe idcirco in horizonte duplicis mundi ftatui-
tur facies fua, prout divini Theologi,8c elevatiMe*
taphyfici edocuerunt, quateniis per ipfam ea omnia
referantur in Deum, cognofcendo 8c utendo, quae
ab eo egrefla font in creando. Hinc dixerunt Arifto-
te le sL . i. Politic. 8c Platonici, omnia propter homilis
exitus animæ à Deo : unus peflimus per iuper-
biam , alius optimus per humilitatem.
Per fuperbiam exifle legitur filius file prodigus in regio-
nem longinquam Luc.,xv. Quomodo cxierunt Adam
8c Cain, Cfenef in.iv.' quomodo egrediuntur foras illi
qui ima vident, 8c loquuntur in ipfum , feilicet contra
Deum j qualiter exierunt 8c exibunt : Difcedite a me
malcdilti in ignem aternum. Matth.xxv.41. Longinquus
valdè 8c peftiferus hic exitus, quia longe d peccatonbus
faius. P fcxv iii. i f f . Exitus ifte à Deo non e ll, fed fu-
pei; Deum, fuæ voluntati propriam anteponendo, inem,
ipfum verb propter Deum fabtum efie. Hinc deo dicitur elatio. Teftis eft ille qui efi Rexfuper
Refurrebtionis futuræ neceflitas concluditur j alioquin nes film fuperbia. Job. x l. Q u i extollitur & ent ftp .
naturalis inftitutio finis fruftrà effet. Sed de his ali- ° fme T<od dtcitur Deus. z . adThelf. 2. Taliter egre-
bbii.. DDeemmùùmm ppeerrlfppiiccuuuumm eefitt,, eeooss f1o01lo0s5 ppir uoppnriaa. aappppeeli-- gdiens. foras evaneicit ut fumus , nec regreditur fi-
latiône homines dici debere , qui boni fon t, 8c ad eut corvus, nifi forte per impatientiam, 8c rabidam
obliinati odii lati-ationein, loquatur in idipfom,inDeum
videlicet,8c dentibus fois in eum fremat 8c tabelcat.
Et prætereà exitus bonus à Deo per humili-
Deum omnia referunt.
Nunc ad Chriftum redeo. Quia enim regreffum
hune, per intelligentiam adDeum 8c ufum , anima
ejus, perfebtiflïmis modis exercuit, dùm feipfam, 8c
rem quamlibet alteram, fola perexcellentiamin Dei'
gloriam,j laudem, amoremque reduxit ^ hinc aptiffi-
ma ratione clixit Évangelifta nofter de Chrifto, qubd
à Deo exivit 8c ad Deum vadit. Exivit dico, fecundùm
animam, per creationis emanationem, 8c ad Deum
vadit per fui, 8c aliorum omnium in Deum revolu-
tionem intelligibilem. Et ficut omnia à Deo quo-
dammodb accepit in foa creatione, dùm per eum fà-
bta font omnia ; fie omnia refert in Deum direbtivè,
proportionabiliter fatis ad primum exitum ^ 8c redi-
tum æternalem. Ad hune finem olim egreflus fuerat
Adam à Deo in fui primaria creatione, ut adDeum
regrederetur per fpeculationem 8c amorem. Sed væ
peccato ! Homo cum in honore effet non intellexit , comparais
efi jumentis infipientibus, & fimilis fa llu t efi iltis.
Pfal.XLvm. 13. Sequimur eum nos, befliales effebti,
tatem , fed fob Deo , 8c rursijs ad Deur
quidem locali diftantia : nam quo ibit homo à fpiri-
tu tuo, Domine , 8c quo à facie tua fùgiet ? Si af-
cenderit inccelum, tuiilic es 8cc. Sed fit exitus ifte
propria quadam reputatione 8c intelligentia, quando
anima ex confideraticne intima divinæ immenfitatis,
refilit in parvitatem foam, 8c le ad fe contraint, 8c
loco c e d it , prout ad afpebtum magni alicujus Prin-
cipis pauperculus fervus , aut damnatus experitur.
Hoc luo modo anima infirmitatis propriæ, immo eu-
jufdam nihileitatis confcia , ad cognitionem præfên-
tiæ divinitatis immenfæ horrefeit , ftupet s pallet,
contreraifcit, intratquc fugiens à fe velut in quan-
dam defertam omnis imperfebtionis, egeftatis fuæ
Regionem, quomodo intraverat Auguftinus , qui dixit
in lib. Confejjionum. Et fallut fum mihimetipfi. rc-
çio egefians. Nonne tibi Petrus , miraculi ftupovitam
pecudum eligentes, qui declivem animam ju- C re *n. caPtura pjfcium attonitus , fie exire Dominum
giter ad terrena demittimus, qui porcino more verfi.
ad infima vultibus adheeremus. Vox eft talium: Ad-
hafit in terra venter nofier. Pft xliii. 2 f. Et iterum:
Adhafit pavimento anima mea. P f cxvm. Z f . Et rursus.
Infixus fum in limo profundi. P f lxviii. 3. Hinc excla-
imat Satyricus.
O cur vat in terra animat, & coeltfiium inanes.
O quam foavior vox atque jocundior regredientis ad
Deum , 8c gratias agentis, qubd de tetiebns vocavit nos
Deus in admtr abide lumenfuum, i.Pet.n.p. cujusfiguram
geflit Petrus a vinculis ferreis, 8c carcere tetro libera-
tus, 8c edubtus de cuftodia ad confitendum nomini
Domini. Vere vincula ferrea , cupiditates noltne.
Vere career eft tenebrofus, horridus , fqualidus 8c
feenofos, fordidum defiderium cordis noftri: 8c ani-
ma talibus immerfa , quando poterit liberis intelli-
gentix alis ad alta fubvehi, ipla ad Deum regredi
voluifle vifus eft? E x i inquit d me, Dorn,
mo peccator fum. Lucæ.v. 8. Sic hodiè manum Chri-
fti beatam volentem pedes ejus ad lavandum tangere
ipiè refugit, dicens : Domine , tu mihi lavas pedes}
Joan. xiii. <5. Velut fi verbum prædibtum repe-
terct. Ext d me, Domine, Luc. v. 8.non lavabis mihi
pedes in æternum. Joan. xiii. 8. O foperadmirabilem
hunc humilitatis exitum. Felix anima, quætalitere-
xit à Deo , quia nunquam rebtiori via ad Deum vadit
; nam correlativa font 8c omnimodè fe habentia:
idem exitus ifte à Deo , 8c ad eundum regreflus.
Sic vallis defeenfos 8c montis afoenfus. Mentior fi
non ità fe confequi teflata fit veritas ; Q u i fe humiliât
(ait) exaltabitur. Lucæ xiv. 1 1 . 8c xvin. 1 4 . Hinc
Auguftinus ait in Epiftola quadam ad Diofcorum;
1\[on aliam tib i, inquit, ad capcfjcndam obtinendamqne
veritatis viam invenies , quam qua inventa efi ab tl/o ,
qui greffuum nofirorum tanquam Deus vtdit iufirmitatem.
q u a n d O / v a l e b i t ? H o c i t a q u e f i e r i e f t i m p o f i b i l e , n i - D Prima efi humilitas, fecunda efi humilitas, ter t/a eft bu
fi in manu forti 8c brachio extento illius qui eduxit
vinbtos in fortitudine , qui de ltercore erigens pau-
perem, ut fedeat cum principibus, qui contrivit por-
tas sereas , 8c vebtes ferreos confregit. Hoc fo-
lo authore ficut anima a Deo exivit, fic ad Deum
vadit; quamquam donum hoc exercentibus fe ad
ipfum, 8c non nifi talibus de lege communi prasfte-
tur. Epilogantes ergo concludamus, qubd eft unus
Chrifti exitus a Deo per setemam generationem,
Torn/ H I . Pars I I I ,
militas. Quotient hoc inttarrogavens, hoc dicam. Bonum
eft nos hîc efle ( ô devoti Patres, ac fapientes
V ir i) bonum eft, de humilitatis exitu fermonem au-
dire , de qua utinam cum humilitate , 8c ut res digna
erat, loqui poflet arrogans 8c ftulta præfomptio
cordis mei. Nam quale monftrum eft, quale facri-
legium, vermiculum de humilitate loquentem, 8c i-
deb foperbire quia laudat humilitatem , 8c ideo exire
à Deo foprà Deum male per foperiiiam, quia fua-
Bb b b 2 de£