J o am is G erfonii !
ma pulcherntnum, atqutpw^lgjdam.iffiiiijEpiarga.
. Ens umvooèdidhim de Deo 6c creatura. fecundum ra-
tionem pofitivam incomplexam & prim^e. intentions
formaliter, eft liibjeöumMetaphyfic»,. ficut cus di-
öum fecundum rationem pofitivam iecqhda^intcntio-
nis formaliter eft fiibjcclum L o g ic a 8c Grammatica;
tudine vd t o n i C H V ‘‘“ T UIä.l,m-,-r4V“ H K S S E A ^u? övi* «ttobiquetraaetur.äeomui eilte, tümprima!
Theologia duplex rcfoléit ex enté limpjjcjter, quod
eil D eu s : una naturalis. de Deo ,. qiite'fubalternatur
metaphpricè f ex qua fopponitiir demonilrafum Deum
j — r ,a^era P i » > qua: potell aliquo modo
dici lubalternari Theologia; Beatorum , vel eli ipfamet
Theolögia in Beads, tanquam pretiola margarita, qu£e
venditis omnibus emi debet.
Theologia viatorum naturalis predplior-eflmargari-
ta , quam alia quaelibet fcientia fpecialis-' qum traélat
de ente primo fimpliciter, tarn fecundum rem, j quam
fecundum ratipnetn, feparato, non Metaphvfica, aut
Phyfica, velrrlorälis, aut rationalis Philofophia, qua:
lunt de entibus, vel nori abftraétis, ycl tantum perra-
tionem abftra&is, | , .
Thologia lupernaturalis fidelium viatoriim pretiolior
eil margarita , quam alia quaecumque naturalis fcientia;
ß utmeritödicidebeat, venditis omnibus, hoc eft.curis
ahisdereliélis, comparari. Eftinluper una,.unitate.pri-
ni£e veritatis, cui Temper innititur in credendis, ut quod
omne revelatum a Deo eil verum.
Theologia füpcrnaturalisiidcdium viatpium ponfiftit
pnncipaliter, &fundatur in'una. êo tripli'ci margarita
virtutisTheologies, qu» dicitur Fides, Spes 6cCharitas.
Sed quoad- intelligentiam comparatur mul-
tis modis, ut per abnegationem omniuni quafi per
urnbram atque taliginem. RurSus per aflimflationem.
lymbolicam. Rursus per viam caüfiilitatis. Riirsiis
per apOTopriatjonem 6c .fupereminentiam. ; .Tandem
per myftieam-analogiam, affeämmdntis in Dfcum to-
taliter transformato.
Una pretioia margarita, cujus nomen eft purum
ufquequaque, perfeöum relucet, &invaiittir. in omnibus
creaturis, tanquam in veftigiis fignantibus po-
tentiam, läpientiatn 6c bonitatem ipfius. Sed pr»-
cipue refulget in Creaturis rationalibus tanquam in ima-
PimhllS - nun» filnt* rlumvw —-1
479 men proh dolor ! quod ipfacerdtudoriihilominüs ad-
nucpaucorumefl:, propterea dixerunt Sandti conlide-
rantes ea qu x ut in pluribus accidunt, videlicet quod in
tau appetitu & requifitione praseflendi lit peccatum
quamvis in calu polfit eile (utdeduximus) edam meri-
tum magnum. Ecce patet ex prasmilfis, quod a di-
rectione cordis proficit eruditio ne per ferupulos nimios
ocirrationabiles dejiciatur linillrorsum navis ä foa redli-
tudine j- vel per plus debito relaxationis, a
trorsum, ßcintidat in malum. Finis.
JOANNIS GERSONII
DoSiorisdr CancelUrii P trißcnßs
T R A C T A T U S
D E
ILLUMINATIONE
C O R D I S.
S I V E
Tie una pretioja margarita:
E T I A M D E I P S A
s. M A R G A R E T A .
j l d iofd. Codd.MSS. & Pt'3 . 6 z.
Sd M I L P- eß-negnum calornm bomim negotiator! ,
qutremi bonaewtfaritas, invent a amemmam-
rw/ä margarita^äbiit^ & vendidit omniaquaha-
bttit, & emit earn. Matth, xra. 4, y.
Um pretiofa margarita, cui comparatur Regnum
Ccelorum, eft calculus Ule emdidrn , in atto eß nornen-
novum feripum , tpod nemo novit , niß qui accipit
Apoc.n. 17. quod beat» Margarete Virgini, 8cMar-
tyn collatum e i l, fecundiim promifliimChrifti inArepr
»lentativNomen illud novum, eft ens (impliciter, vel ens pu
», led participes 6c capaces.
rum ,iv el ens univerfiliter perfeétum , vel ens, quo
.majusnequitmtelligi, 6ctaleeftfolusDeus, quonon
d t majüs nomen (änaificandum in feculis, dicente Deo :
go fitm qui fitm. Exod. in. 14. Ens fi analogice di-
caturdeDeo, 8cde CTeatura, dum fimpliciter per fe
ponitur, flat pro foloDeo, fecundum regülam Arifto-
T 7Sk qIi0d AniloZ’m î ° r f i jofitum fiat p o fm princi-
pufigmficato. Et rede fie dicitur, quemadmodùm
athis femper prior eft potentia, 6c perfedum priùs
quam imperfedum. Ens quod eft Deus non plene co-
g rfc imrab àlio , quàm abillo qui accipit, dum vi-
j a B a B deduxeriteuminexcelfa, quan-
- • ]v,debitur Deus ficuti eft. Nihilominus bic
m J r a c?” mumcatut ejus cognitio imperfeéta multis
modis j • fed mcomprehenfibilis eft fibi foli.
Ens poteft univoçè dici de Deo, 8cdecreatura; fed
non univocationeperfeda,-— r ------ î ficut ijcc nec uis ens uicicur dicitur univocatione
univr, D w r ”” 1* 111, P eus’ in ftuo non. formaliter,
catione perfeda de accidente 6c fubftantia,fubftantia. quia 01A non
m e?, ° “ nis P13'* 6110 eadem penitùs
fecundum eandem perfedionem, necfecundùmordi-
nem eundem ; licet ratio nominis fit eadem , fcilicet
res pofitiva , quæcunque , 6c qualifeunque fit ilia,
frn;r^ ? uam ?rcmunl H B principium complexum,
d d b L ? UOdhbnWi-eft ’ 1 non eft' AcVerindè
indivHm “ 4 3d fuaS per differentias ufque ad
J d Z * - Rursus e eonverfo refolvendovenit ufque
3 0 eas primum atque puriffimum, conftituendoagal-
T7 J 1 n v ------ 5 LiipaCCS.
Unde recte patet imaginis atque Veltigii diftin-
cho.
r ^^a.Pi et*0^ margarita divini hominis, quod ell ens
nmpliciter perfedlum, duin lola refulget in puro cor-
de viatoris, tunc deforme conlpicitur (telle Gregorio)
quidquid pulchrum offertur ex creatui-is. Pre-
tiofa h»C margarita , qu» Deus eft, fic una eft, ut
dillinctio eflentialis nulla lit penitus in ea , immo nec
dillinllio fbrmalis ad intra, nec extra naturam rei,ni-
li tantummodo dillindlio perlbnalis relativa, qua: large
potelt dici realis , qualis non invenitur in aliqua
creatura. Una hxc pretioia margarita dillin6Honem
admittit quorundam nominum, qua: confurgit ex operation
intelle6lus per comparationem ad diverlas re,5
leu relpe£tus, & ex modis quos fabricat; cognofcen-
ao creaturas, vel ex lola dillin£lione rationis, diim li-
bi comparatur ipfe Deus, in quo non formaliter,
& unica limplex & illuminata, aliter quàm in creatura.
Exemplum tarnen habetur aptilîîmum de centro
mheræ cujufdam igneæ, quod Hans penitus indivifi-
bile lineas terminât infinitas. Undè potell intelleélus.
varios formate conceptus , dùm foit taies comparare
relpeélus. Una hæc pretiolà margarita dillinélionem
non admittit elîèntialem vel formalem, autàliquam
non identitatem inter intelleélum divinum & humanum,
2)é* Illuminât tone Cordis. 482
481
num nec inter perlbnas & dfentiam, nec inter pro-
prietates & attributa. Sed Deusuno fimpliciflimo &
unico aélu illimitato lupereminenter ell intelle6lus &
voluntas, elîèntiaôc perfona, unitasêcveritas, boni-
tas fapientia, juftitia, mifericordia, & quidquid de
Deo dici potell ; non habita, vel inclulà ad res extra le
collatione, vel relpedlu. Voluit hocpluries inculcare
tradi6lione; ex tota virtutc, fine defe<5Hone. Et hiec
ell felicitas initialis hujus via:, pro qua f i dederit homo
omnem fiibftantiam fkam, cjuafinihil dejpiciet earn. Cant.
viii. 7. Pretiofitas hujus margarita: non formatur in
nobis, de lege communi, fi non ab inferioribus fen-
fibus afeehdamus ad intelligentiam, qua: eltproprius
locus, & matrix ejuS; quamvis fadicale feminarium
ne rationalis animæ. Sechs de matgarita Fidei, vel
patriæ gloriofæ, quæ fupernaturaliter invenitur, at-
Dionyfiusdicens : Deum feper vitam, fu^er bonitatem, Adefoendat à rore coeleftis influentiæ iii prima creatio- fiper ans-. ;. -, . -.i..; ■ "1 i-.'br ■
Una hæc pretioia margarita dillinélionem admittit
divinarum revelationum ad invicem, quæ ex modo le
habendi facit ut contradiéloria verificentur deelfen-
tia, ÔC perfona; quod eflèntia non refertur, 6ctarnen
perlbna refertur; quia videlicet eflèntia non ell per fe
primo modo & convertibiliter idem cum perlbna ; non
quod aliqua non identitas, vel dillinélio fit inter ellén-*
tiam & Patrem ; fed béne inter Patron 6c Filium, nec
in creaturis fimilereperitur, quia nullam poflibile ell
eflè unam fimpliciter illimitatam ,* 6c ufquequaquë
perfeélam. Vigor hujus pretiofæ margaritæ , quæ
Deus e ll, producit libéré contingenter creaturas, tanquam
ad extra radios aliquos 6c fiilgores ; êc nullo
que gratis infulh formatur.
Emitur hæc pretiolà margarita tanto pretio, quanto
habet homo, li priiis illam tota follicitudine quæfie-
rit in aquis 6c litoribus magni maris riaturaliiim llu-
diorum per foflionem, 6c depuratiönem vehementem ,
6c alfiduam confricatiönem lànélarum meditationum.
Emitur hæc margarita, fi priùs habeat homo fe re-
linquens, 6c univerfa quæ habet vendens ; 6c hoc
fecundum hominem exteriorem, 6c humanàm con-
verfationem ; 6c fi redeat homo interior converfos ad
cor foæ mentis, ubigignatur, nutriatur, depuretur,
vegetetur 6c augeatur, trails formatus de claritate in
claiitatem, ufque ad perfeélionem habendam in cce-
lis. Emitur hæc margarita tanquam fofficiens pofi-
felfiocordis, quia per earn 8c in eapoffidetur non terra
modo necefiîtate finis vel agentis, alioquin non elîèt
ens ufquequaque 8c univocè perfeétum, fi requireret
ad elîè liium exillentiam creaturæ. E t iterùm fi de B felfiocordis
neceffitate ageret ad extra, nihil pollet eyenire con-
tingenter , 6c cellaret omnisReligio; immo 6c <^uod-
libet ens efiet infinitum, cum fieret naturaliter a potentia
infinita. Hoc eft ftultum Dei quod fapientius eft
hominibus, i.C o r .i . i f . nolentibusintelligereDeum
non agere quomodolibet ex arbitrii libertate, ledne-
celfitate naturali. Unde obfeuratum faElum eft infipieris
cor eorum, Rom. 1 .2 1 .ut dicerent mundum seternum,
cum ceteris erroribus 8c blalphemiis infinitis. Vigor
hujus pretiofa: margarita:, candor 6c decor , animos
contemplantium iplam, fub nomine entis purifiimi ra-
piunt ad agendum res mirabiles , ad cognofcendum
xcs fupernaturales, 6c ad diligendum res Ipirituales co-
gnitas in ienigmate. Vigor hujus margarita:, candor,
6c decor, movent, 6c attrahunt animos con*
templantium circulo quodam intelligibili miris modis',
ubi coincidunt tres caufe, qua: font efficiens, 6c forma,
non quidem extrinfeca conllituens, led exem-
plaris, 6c ipfe finis qui movet, non ut forma cognolcentis,
folùm, non coelum folùm; fed Dominus terræ,
6c cceli coelorum: qui fi non fofficittibi, nimis ava-
rus es, immo jam niliil es. Emitur hæc margarita
cpnvenientius in folitudine, confervaturillic, infuper
fous candor aptiùs , quàm in urbium tetra fuligine.
Hæc dum confricata fuerit manibus alfiduæ médita
tionis, calefeit 6c fcintillat, 6c devotionis igné inflam”
mata refulget. Qua foper metaphora placet inferere
confiderationesduodecim, quæ fequuntur.
Scintilla efl modica pars ab igne velignita re deci-
fà volitans 8c emicans. Scintilla fe habet ad fàvillam,
ut res vivens ad corpus extinélum , 6c ficut ad mate-
riam- forma. Sicut ignis tranlîîimitur ad fignificandum
Deuin , fic omnis creatura fcintilla quædam Deifym-
bolice dici potefl. Sicut ignis tranffomptive dicitur
Lexignita Dei, fic omnis particula Legis Dei, quæ
luCèt 6c ardet, fcintilla congrue nominatur. Purif-
fiinum quod in omni creatura, præfertim cognofei-
bili, vel cognofeitiva reperitur, fcintilla dici potell:
fed ut eft res talis in feipla, quia ipfe movet unde fuperior pars anima: rationalis lynderifis appella-
ut les appetitum, non ut ell cognitio. Vigor hujus Ctur. Rei cujullibet liia fcintilla magnas ^ in foo > genere
genere
margaritse,. candor;, 6c decor, poflimt allicere6cef-i
ficere priiis animos contemplantium ad dile£lionem,
quam ad intelle&ialem cognitionem ; fed non fine
miraculo Spiritus landi, fe per charitatem mirabiliter
diftundentis , 6c mentis apicem fingularitei* inflam-
mantis, quia fecundum curfom 5to naturalis via: intelle-
btus non intelligit, non infpe<phantafmate-, nec
voluntas aliquid vult, obje£to non.fibi prius per in-
telle£lum pr^fentato, nifi loquamur de volitionetan-
tummodo naturali.
Pretiofior ell margarita cognitionis entis puri,
quam altera cognitio de Deo qua: pollet naturalitef
adipifei, immo 6c certior ell, quamalteraqu^visno-
titia de quidditate fobllantiarum vifibilium vel invifi-
bilium naturaliter in hac vita, de quibus hie intuitive
nihil feimus, :6c de accidentibus paucilfima , in quibiis
aliqujuido fiillacia: non contingat. Pretiofitas & cer'
vires habet; ficut ex igne fcintilla decifa magnam lÿlvatn
incendit, ôcfcïntillantes fpiritusaiiimalesmagnosinte-
f iùs 6c exteriùs effeéhis ollendunt, maxime per oculos.
Dum fcintilla rationis vel intelleélûs extinâra ell cum
igne foo cognitîvo, confequens e ll, utnihil fcintillâ-
re videatur. Juxtà qualitatem fointillæ cognitionis lu-
centis 6c ardentis, feintillationes rerum cognofeibi-
lium 6c amabilium fofeipiuntur, videntur, 6c amantur.
Scintillationes cognitionis 6c aiüoris lucentes, fcilicet
6c ardentes früllrà fiunt habentibus extinélas penitùs
fcintillas apprehenfivas 6c affeétivas juxta illud : Fru-
ftra fiunt verba fhrdo, fie de coloribus cæco , fic de
amoribus non amativo.
Scintillationes, quæ videri, vel fentiri in foa puri-
tatë non polfont ab oculis, ' 6c taélu debilibus, debenc
fob quodam moderamirte cujufdam interpofîtionis, per
. ---v-— -------— obumbrationern, vel dillantiam præfentari, vel fen-
» margantæ non répugnât cognitioni Fidei de di-Dfoi ollendi. Scintillationes verborum Dei, quantum*
fe™Per « u n miiior çtinque lucehtes, Vel ardentes , mox extinguntur,
miàm f 0? 111!?-Viæ ’ S0®1? dùin ad coügetaras & extindias mentes pervenerint>
quam fperamus in patria recepturos. Pretiofitas hums.
m^rgarite. rion:obiiide minuitur, quod ad praxim
dcducitur diyinai diledtioni.s, & eulrus, & -iaudis;
fflWWifiw.gus eft hujufmodi praxis, Apoftolo tifte1
revelantp:,., quod ßnu.heps.voß chmitß^
i . ltpi. ij.j-. qu» cederefacit,Deum extotamentefi-
nftQ^vipnej exitqtöcöide,-. id esft,-iitqHe6hi, fine
errore} ex tota anima, id eft, voluntatey fine coni'
-dO Tom II I . Pars I I.
nifi Spiritus lâtiâms afflet, &fiuantaquæ.
Scintillationes amoris ex fç vivaces nonprofertnec
recipit frigidum.de {è pedlus, ièd Dominus eft,
qui dat vocijùdt voçem virtutis, PC Lxvii. 34. ajioquin
tdt'um ftvilla-eft, & cinis extinSus. Secùs ubi pretiofæ
margairit» candor per inflammationem rutilât
charitate: cujiis lampades fûnt lampades ignis & flam*
marum , quam aqm mttlte non pottterunt extinguere,
T îh Cant;