3 Joannis Gerfonü 484
Cant.v in .6 .7 . nec ex Confequenti margaritæ noltræ Oculus carnis exterior, dicitur intuitive, vel ob-
----------fuccenfæ claritateni -----------1 penitus penitùs offufeabunt, inftar juiLA*- lapjg jedaliter -------— videre,, feu percipere r ^ r »remaliquam,van Buvjucuu j uuni dùmres
res
dis cujufdam, qui femel accenfus nequit inflammatum extingui. Sen-
ilia movet in objedali præfèntia per propriam fpeciem
fceorra mt eaulirq»u) id& t arleen eqsu im deii cceobmamt:u taQtiu ia eft & immediatam , etiam düm periit res objeda, nec
fu n t , P f jlxxii. z i *
fallitur hie oculus 3 fed fiipcrior, li judicat rempræ-
mei Sequitur:& tars Defecit caro men & cor meum, Dew cordis
meaDeus in aterrmm. jr.16.fentem, diim fbla fpecies ejus adelt.
Öcertèpars , . P Oculus L ™ carnis „ — » interior, ^ eft vis perceptiva rcrum
rerum
optima.oumillaquamperiit&hocutmmejl qumfivitaDominoRcx^necejfarwm, per propriam Ipeciem, fed r 1 mediatam',’ • » id eft, à dfen
fènaCproprio
Prophcta! P f x x v i.4 . Porro fibus exterioribus immediatè derivatam, aut düm ac-
L u c .x .42.. hicuna pretiofa margarita, quam nobilis cipit rerum fimilitudines tanquam veras res, quarum
virguncula paftoralis inter nutrias oves invenit, quam funt fpecies, 8c fallitur mille modis tam fomnians
fanguine tinxit, Sccomparavit, nomine Margareta,
cujus hodie celebritas agitur in ædicula, feu
capella, qua tanquam loco cellæ 6c folitudinis utitur
exiguitas mea, ficut nyäicorax cæcutiens in domicilio,
vel fient yaffer folitariw in tetto. P f Ci. 7. 8. Pro cujus
virginis rememoratione notare fuit animus paucu-
Jas curfim confiderationes, non aperiendas omnibus,
6c hoc fiib metaphora margaritæ t ib i, Pater 6c Fra-
tc r , qui margaritum in Deo Chriflianiffimi Régis
franciæ , utputa Confelîor ejus, rutilas pretioliim.
Bene vale. Scriptum Lugduni, die 6c loco prxdi-
d is 1434* Finis.
JOANNIS GERSONII
Doff oris & Canccllarii Parijienjis,
T R A C T A T U S
D E
O C U L O.
uid MSS. Codd. Vi5l. 6 z. & Navarr. imam.
G- d y I S I fu n t D ifc iy u li vifo Domino , Joan,
xx. 20. quibus antedixerat: B ea ti o cu li, qui
v id e n t , qua, vos v id e t is , Luc. x ’ 23. Et nos
de oculo multiplici, quo viderunteum , aliquaspro-
pofitiones, feu confiderationes, fiib numero quadra-
genario, fux Afcenfioriistemporiconfecrato, diflera-
mus, quas poterit prolixins elucidare commentum.
Et primo de oculo in feipfo 3 poftmodum de ipfius
ob jed o, tandem de adu luo, 6cc.
Oculus generaliter acceptus, eft vis perceptiva rei
per iuam, vel alterius illuminationem: quia ficut om-
ne quod manifeftatur , lumen eft, fecundum Apofto-
lum, Eyh. v. 13. fic omne quod manifeftationem per-
cipit, oculus dici poteft: quod generaliter fit tribus
modis, intelledualiter fcilicet, 6c rationabiliter, 6c
fenfualiter.
Oculus intelledualis, eft vis perceptiva, Scabftra-
6tiva rerum a motu, 6c materia3 hoc eft, ab hie 6c
nunc, 6c a motu, 6c continuo, fine complexione,
vel difeurfu, qui triplex eft 3 divinus,angelicus 8chu-
iiianus. Divinus eft ille, quo rejpexit Dew humilita-
tem ancilU fu£) Luc. i . 48. de quo Sapiens: Oculi
Domini lucid lores fuyer folem. Eccli. XXIII. 2 8.
Oculus fenfualjs, eft vis perceptiva rerum, per pro--
priam vel alienam fpeciem, cum motu 6c continuo :
hoc eft enim hie 6c nunc| vel non fine illis. Ethic mate
triplex eft: exterior, proprius, extenfus ad quinque D ’lisiScc
fenfus. Interior, communis, vel imaginativus in .in- '
teriori parte cerebri. " Superior, phantafticus, ve!
mftimativus, vel cogitativus, qui rationalis, vel ra-
tiocinativus in homine dici poteft in media cellula,&
memorativus in poftrema.
Oculus carnis exterior proprie dittos perficitur ex,
rebus, .quae funt lux & lumen, color & fpecies ejus,
nec ndn converfio animm cognitivae fuper fpecies lu-
cis; & ita proportionabiiiter de quatuor aliis fenfibus
diceretur.
quàmvigilans, diim furit, 8c reverizat.
Oculus carnis fuperior , eft vis perceptiva rerum
per compofirionem, 8t divifionem ipecierum, 8c in-
tentionum ab eis derivatarum à fenfibus propriis 8c
communibus, per abftraâionem infupei-, 8c difeur-
fbm.
Oculus divinus, eft vis perceptiva omnium, fine
fpecie extranea, fine compofitione, veldivifione, fine
quocunque difeurfu, fine quacumque dittinétione
reali, vel ex parte rei, divinis relationibus exceptisj
8c ita diftinétiones idearum fundantur lùprà rebus ad
extra objedtaliter acceptis, per operationem intelleiftûs.
Oculus angelicus, eft vis perceptiva rerum , non
g fine aflu diftinéto à fijbftantia lira, per ipecies rerum
vel innatas,. vel.acquifitas; tàm fine difeurfu, quàm
cum dilcurfu, tàm incomplexè, quàm complexé
neenon univerlaliter 8c diftmdie, 8c hoc per Ipecies
tam inditas-â Deo, quàm à rebus, utvidetur, acceptas,
fed aliter quàm per fenfum. Alioquin difficile
eft làlvare punitiones datmonum 8c fèparatarum ani-
marum, cognitionesinfuperfingulares Angelorum nec
non locutiones inter fe 8c nobilcum.
Oculus intelleâualis humanus, eft vis perceptiva
rerum, per modum intelligibilis oculi Angelici, fed
vigoré longe diffimili pro ftatu viæ, aut feparationis
ejus à corpore , five caufentur fpecies1 ab inflùxu di-
■ vino, five recipiantur à rebus perïntelleéium irradian-
tem fie per cas, prout hic imellcctus nofter agêns
ii’fadiat fuper phantafinata, 8c oculus catti fuper'co-
,lores. : : •
^ Oculus intelleâualis humanus extin£tas feit fecundum
Hugonem, .ficut oculus carnis infectes, 8coculus
rationis contenebratus, Adam peccante, dùm
comjmrnms cft jm i cm i s « ÿ ÿ s b r t i & ftm ilis f a S u s eft
C illis . Rf x l v i i i . r j . Nec reparari poteft perfeâè Oculus
ifte ttiplex fine Verbo Incarnato, quod eft lu x
y em illummam tmmem hominem veniemem in h ü n cm m -
dnm^ Joan..I. p,..8c F i d e yurifteans corda noflra. Act.
XV. p .
Oculus amoris.tot modis dicitur quoad potentiam
affe,S*vam, vel appetitdvam, feu volitivam, quot modis
dicitur oculus apprehenfivus , -vel animalis vel
intelleétivus. E t ita fent oculi duo fponfæ 8c (ponfi
in Canticis: ; cbgnitionis fcilicet, 8c amoris j quibus
pénétrât, afficit, 8c vulnerat ad amorem.
O B j e c t u m cujuflibet oculi, e f t ens in fua ge-
neralitate, vel analogia fufeeptum, five vifio fit
naturafis 8c apprehenfiva, five fit afFeâualiS, 8c ap-
petitiva.
. , Objeâum oculi. divini, eft1 ejus eflèntia in fui pu-
ritate recepta-,. five vifio fit eflèntiâlis ,■ five perfbna-
Objedtum oeuh angelicriattingibile per naturam,
eft ens creatum y & per gratiæt lumen eft ' Cûm hoc
eps increatum.
• Objeâum. oculi humani infelleétualis, ditalftSUa-
tu^eft a corpore’,; proportionatin'fibi, tanqutirti dcu-
lq Angelico 3 ' fed longe inferiori modo, écnônnifiper
difpcnfàtionem, Velgratiam, velgloriam. Etitànon
fiuftra colloçata eft anima rationalis in corpore, fèd ut
invcniiet feipfam, & perfeétiùs Deum cognofcerepof
fet , 8camare;8ccc; .' ■ I :
■ R Ob-
T)e Ocuto. 486
Objeftum oculi intclleÖoialisj dum eft in corpore j t x , ante collationem glorix , licet diverfimode in
non eft de lege communi, nifi phantafma in corpore, utrifque.
aut filtern phantafmate, 8t per phantafmata. ^ Vifio Dei f^ecularis 8c ftneera concefia eft hominibus
Objedum oculi intelledtualis humani, dum eft iii mundis corde, per lumen gratix fpecialis, düm co-
corpore, frequenter habet fieri per gratiam, fine con- gnofeitur Deus fine motu 6c continuo, id eft, abfolu-
curfu phantafmatis, ut in raptu, velrevelatione, vel te , fine hic 8c nunc , 8c aliquo phantafmate, fed in
fupermentaliaffedu, aut forte naturaliterj fed in trän- conceptu proprio D ei, 8cabfbluto.
fitufolo, inftar fulguris corufcantis. . . Vifio Dei fpecularis 6cfiqceranonacquiriturab hoÖbjedum^
oculi carnis exterioris, cftfenfibile pro-A üiinibus modo naturali, nifiprxviiscreaturarumvifioprium
cujuflibet fenfus exterioris, quamvisgeneralius nibus multis, cum abftradionibus, refolutionibus
capiendo , lux quxdam fit objedum oculi exterioris:
unde vifio dicitur dc qualibet fenfatione, ut vide quarter
hoc fonat, aut redolet 3 omniS enim manifeftatio
lux quxdam eft, 8c ejus perceptio vifio dici poteft.
Objedum carnalis oculi exterioris poteft percipi
quandoque, feabfente, per fpeciem infenfurCtentam,
& fine fiia fpecie naturaliter non fentitur. Nec proprie
dicendum eft objedum intuitive fentiri fe abfente,
quamvis ita reputetur.
Objedum carnalis oculi interioris, qui communis
dicitur, eft fenfatip cu juflibet fenfus exterioris cum fen-
•fibilibuscommunibus, quxfunt numerus, quantitas,
figura, motus6c quies.
Objedum'camalis oculi ftlperioris, qui cogitativus,
vel xftimativus dicitur, vel ratiocinativus in hominibus,
eft phantafma, vel imago, vel forma, vel fpemultipliciterfadis,
cüm ftudio vehementi 3 immota-
lem pofle haberi naturaliter pro ftatu prxfenti negant
inulti, ficuthecluxpura videripoteft, nifiincorpore
terminato.
Vifio Dei fpecularis 8c fincera, longe faciliùs acqui-
fiturperFidem, Spem 8c Ghatitatcm, cum vita con-
formi purificante mentis oculum, quàm per folas phy-
ficas difeiplinas acquiritur, 8c poft raptum, qualis eftc
potuit vifio Pauli reflexa fiiper adum, quo intuitive vi-
ditDeum3 8c à pulcherrimamulierum, etiam, düm
hic viveret, non videtur privilegium hoc abnegan-
dum , quam a nullo illuftrium Damafcenus dicit
vinci.,
Vifib Dei fpeciilaris 8c fincera non habetur cum cer-
titudine fine refolutione ad exemplar primum , quod
eft Deus, immo nec aliqua veritas aliter cognofcitur
cies ab imagination conjunda fenfui communi, re-g infàllibiliterrt8Yc crnonnmftianntt'perr , fecundümiimnt-eamnt-iUo«n_emAA..u-
ceptà, Vëlirifpeda, âut à memoria, quæ pofterior eft guftini in multis locis.
refervatat
Objedum carnalis oculi fuperioris, non eft fiihpli-
citerabuhä reflexibili fpecie fufeeptum 3 fed per varias
combinationes, 6c deduétiones, 6c abftradiones, 8c
divifiones, 8c refblutionfescdnftitutum.
Objedum tarn mentalis, quàm carnalis oculi fie fe
videtur habere quod oculus perfedior 8c fiiperior
ipfiim percipere poteft, nobiliori modo, quàm imper-
fedior 3 qui modus perfedionis juxta prædida diverfus
eft 6c multiplex. A c perindé poteft cognofcerc intelle-
\ dus eminenter omnia qux fenfus videndo, audiendo,
olfaciendo , guftando, contrcdando fiio modo , qui
ndbiliör eft, purior, pulchrior atque fuavior, quàm in
fenfu, ficut fenfus communis omnia cognofcit qux pro-
priùs omnis 8cc.
Vifio Dei fpecularis 8c fincera non habetur hic in via
permanenter 8c fixe , quia vix hora dimidia fit in ccelo
mentis filentium, dum incurfutotphantafmatum tur-
baturcordis fibbatum, 8cconfufafunthic omnia, fpes
metus, moeror, gaudium.
Vifio Dei nubilaris 8c xnigmatica naturaliter habetur
modis veliit innumerabiliter variatis, ficut 8c vifus carnis
percipit diverfiflime lumen folis.
Vifio Dei nubilaris 8c xnigmatica conconijtatuf
quamlibet aliam cujufcunquerei vifionem, ficut cblb-
rumvifioni comes eft.vifio lucis, feuluminis, ita nihil
videre poflumus, nifi per irradiationem divini luminis
direde vel oblique, abfolute vel confuse femonftran-
Vifio D ei nubilaris 8c xnigmatica habetur certiftimè
^ ! 8c fêcuriffimè per Fidem Mediatoris Dei 8c hominum,
Y Ifio Dei mentalis habetur triplex, quia quxdam eft potius quàm per philofophicale ftudium 3 habetur
facialis 8c intuitiva, quxdam fpecularis 8c abftra- ^ etiam per viam abnegations, modo qui traditur à Dio-
diva , quxdam nubilaris8c xnigmatica: confbrmitelr nyfio, quem ob hoc vocat tenebras atquecaliginem,
ad triplicem cognitionem , meridianam , matutinam quia fit per privationem , ficut tenebra privationem
8c velpertinam. lucis dicit.
Prima lit fbl, fecuridautluna, tertiaut aurora. Ad- Vifio D e i , qux nominari poteft anagogica , per
ditur quarta , quam pofîùmus anagogicam, feu myfti- amoris oculilm , faciliüs obtineturinvia, qtlàm vifio
camnommare, quxconfiftitinamörisvitaliperceptio- fpecularis fincera, quam nec oportetprxceffifle, nec
ne' v r n - ii H* o i ‘ . comitem efîèin myftica vifione , ficut nec intuitivam
VilwDei racialis 6cintuitiva non habetur a creatura vifionem, ficut caniscxcusodorat prxdamfuam.
Angelica, vel humana per naturam, 6c per gratuitam Vifio Dei anagogica habetur per Theologiam myfti-
uluminationem. Si Vero fit aliqua qux médiat inter cam, docentem ignotis ignotèconjungifùbdivina ca-
lntuitivam öc abftmctivam notitiam, qux fcilicet p rx - ligine 3 quamvis finecorporeö phantafmate, düm amor
ente objeda fit intuitiva , 8c abfente fit abftradiva, intrat, ubi cognitio foris f la t , fufficit oculo amoriS,
non elt a pro^bilitate alienum. quöd oculus cögnitionis prxmonftraverit ei diledtim
yihoDei facialis pofjta eft per Dodores, tripliciter fuum , etiam ftib xfiigmate Fidei, feu confuse, qui
eii. uno modo, quod Deus diet ipfa fbrtnalis vifio yofuit tenebras latibulum fu um , Pf. xvii. 12. quod ftib-
deaturx . alio modo 3 quod effet objedum fine aliaD intrans amör dicit : E t nox illuminât io mea in d élit iis
modo, quôd effet Ä Pf. cxxxvm. 11.
Vifio Dei qualifeunque non fufficit viatoribus ad glo-.
r ix confecutionem 3 fèdnecefîariamagiseftdivinorum
impletio Mandatorum, qui enim d ic it f e nojfe D e um &
M a n d a ta ejus non cuftodit mendax eft , I .Joan. II. 4.
objeâum immediatum, 8c tarnen medianté tpecie vri
oum lümine glorife, potentiam devante&c.
V ifio Dei facialis haberi poteft vel ad tempus vel ad
perpemum ; 8c inter pöfitiones de modo vifionis huius,
lccundaprmsenumerata pröbabilitatem magis habet.
V T *D C . qui autem J tc feCerit & do euer it homines , h ic magnw
l io ei peculans 8c fincera, qux dicitur abftra- vocabitur in reqno coelorum, Matth. v. ip. ubi vifio erit ,
Ctiva, non mtuiuva, vdimmediata, habita eft ab An- 1 ‘ " '
«•/»Iso S r i , -U J “ rt^lLdCrCaDAngelis
& hominibus, pro ftatu naturæprimitùsinftituée
totamerces, 8cgaudium plenum.
F I N I s.
Tomi I I I , t a r s I I . H h 2 J O A N -