643 riutn fervensm affefla, quam ftudium vehemens in m-
tdleéhij quamvis)utpraenotavimus, affidua, diutur-
naquemeditatiofitncccfläria, qua valefiat ceteris omnibus
curis, & impleat illud : Vacate,, & videte. Pf.
XLV. 1 1 . Et iterum : Guftate & videte ; Pf.xxxiti. p.
ducat animant oportet Deus in folitudinem, utibilo-
quatur ad cor.ejus, & laótet earn, impleat folatio
cum ecrmine fancto
particuUfingulares. Primus Tomus continetprooemium cum
defimatione , quale fiuijfet monocordum in ftatu innocenta
, & quäle eß in fiatu virtutis perfieSla , ut in Cbriflu
finit ? ■ & Maria per novem notulas. Ponit ulterius difi-
fierentias decern cant ici cordis ad canticum oris , cum di-
fiinäione cantici novi hominis ad veterem , per decent notäs
fett notulas, Ponit confiequenter dubitationes multäs
circa prafentia , quec filvuntur per reliquat triginta qua-
Concludentcs ad extremum dieamus, quod in amo- Atuor notulas. Secundus Tomus, deducts principaliter quod
ris hoc canticö 6c exercitio, fupràquodlibet aliud ver
latur lufus nofter parabolicus puerorum in foro, qui
nunc ad teltum, nunc inducit ad lamentum. Primum
fub confummandi fpe conjugii in gloria. Alterum
iub fbrmidinc pcrennalis repudii , ut exultatio fit cum
tremore. Plané timor inftar chordæ fonantis , ubi
cor vieißim fpe dilatatur, mox timoré conftringitur.
Hoc autem agerc eö facilius philocaptusinamo'reDei
qiio (ad exemplum amorofifiîmi Auguftini ) altiùs my-
-ilei ia divinitatis, 6c familiariùs miferiam humanæ fra*
gilitatis fuerit perferutatus , dum nefeit homo, qua
diftin&ione quod agit judiceturj nec quo fine termi-
netur. V * etiam laudabilivita hominum, ßfiemota pie-
tate judicetur. Hinc Auguftino fuerunt profundiflîmæ
pro pia matre lachrymæ. Hinc fibi jam feni fuerunt
lachrymæ panes die ac nodte, amariffiraam quoque le-
gitur 6c lugubrem præ ceteris fuæ fene&utis, jampenc
extrémam duxifië vitam. * * * a--* •
Crediderit aliquis forfan hoc Auguftino propter13 & fine qua facere non poflumus quicquam. jg g
obfidionem proprix civitatis eveniffe: multöamplius dens erat coram Pâtre, dùmcunfta component,
propter judiciorum Dei formidinem anxiabatur arbi-
tror, feiens non magnum elfe, ficaduntperituramoe-
nia, 6c fi moriunturmorituri; confiderabat quodlæ-
titiæ 6c triftitiæ pro temporalibus vana? funt, 6c nihil
fi conferantur æternis. Erat nihilominùs in pace
mentis amaritudo fua amariflîma, in fiimmadefpe-
rarione fummè fperans, Pofièt ex præmiffis gamma
myfticum, quod in quinque voces aftèdhium, fecun-
dum quinque vocales literarum alibi divifimus , ad
res reduci, velutin trigono, feu in trichordö, ad extern
plar aliquod Beatiflimæ Trinitatis. Timor cum
mæfticia oriens, ex confideratione Patris reproban-
tis. Spes cum lcetitia, ex confideratione Verbi re-
dimentis. Pietas, feu compaffio fui 6c aliorum, ex
confideratione Spiritus fandli fubindè ’ confolantis.
efi ponendum canticordum , docens, quid ß t defcriptiv
& quemadmodùm habere debet fiv.um gamma, & qualiter
fuit in Chrifto & Maria. Continet duodecim notas fie-
cundùm confide rationes totidem Jpeciales principales•, &
in univerfi) notulas .oïïodecim fingulares. Tertius Torms
infiituit, non dbfique circumitu, qualiter gammaformetur
pro canticordo, continent notas & notulas, qua fie legeri-
tibtts offert ur fat is plane.
T Ö M Ü S P R I M U S .
"D E A T I y qui audiunt verbum Dei ^ & eufiodimt il-
* * lud. Luc. xi. 28. Verbum habituri de canticis per
theoriam 6c praxim : modo præcipuè de canticordo,
quod eft verbum Dei in cordibus noftris, quale
potuimus exordium convenientius afl'umcre , quàm à
verbo Verbi D e i , quàm à Principio dé principio ,
quàm à Dei iapientia per quam condita funt omnia,
1 — • ’ ^uæ lu-
Undè verfus:
.Spes, timor & piet as , rejbnant in carmine cordis ?
Tres & ad has voces gamma referte novum.
Datfpes difcantum mollem, tremor efi tenor, atque
Ut contra tenor efi compatiens piet as.
Cor ajfiduc chordas fymphonia concert
Hinc fit, eique chorus concinit angelicus,
Ita tandem oOottetgaudere cumgaudentibus & fiere cum
filentibus, Rom.xn. i f . nifivoluerimus improperium
ferre, quale notavit Chriftus adversüs reprobam. Ju-
dxorum generationem fub parabola pucrorum in foro
clamantium. Cecinimus vobis, necfaltaflis -3 lamen tav i-
mus, nec planxifiis. Matt, x i. 17.
OPUSCULUM SECUNDUM
D E
cum
ipfiim laudarent aftra matutina. H x c eft lapientia,
quam auris bona audietcum omni concupifcentia. A-
periat igitur auresnoftras, fonet 6c expediat verbum
D e i, cujus totiens ifta fuit exhortatio. Qui habet au-
res audiendi^ audiat. Matt.xi. i f . Aurisitaquecordis
intelligcns. Quibus non apertis fumus juxta prover-
bium, Afims ad lyram, quia nullam in harmonia verbi
Dei dulciorem fuper mei 6c favum fuavitatem invenie-
mus. Porrb fi repletum fuerit cor noftrum verbo
D e i, fiet quod ab eo dicitur: E x abundantia cordis os
loquitur j Matt. xii. 34. abundet ergo boneJefii, cujus
os hie loquitur 6c eruélat cor iftud verbum bónum.
Abundet igitur, obfecro, Spiritus tuus bonus in pau-
perculo corde meo j 6c impleat illud, utdeturfiermoin
apertione oris mei. Ephef.vi. lp. 6c femperfit laus tua
in ore meo, compleatur in me monitio tubx Apofto-
lic x , quxafflatu tuo abundanter impleta, nobis omnibus
infonuit 6c cecinit, hortans, docens 6c interpre-
tans. Verbum Chrifli, ait, habit et in vobis abundanter
'~'in omni fapientia, commonentes & docentes vofmetipfos in
pfalmis & hymnis & canticis fipiritualibus , in gratia can-
tantes in cprdibus veftris Domino. Cölofl’. in. 16. O verbum
Chrifti, immo Verbum Chriftus, quod erat in
principio apud De urn Joan. 1 .2 . & Deus erat Verbum,
ir .i . .& Verbum carofaÜum eft. 14. Veni , Do-
mine J efii, habites in corde meo abundanter $ 6c fi
non in omni fapientia, faltem per fidem, qua per dile-
leShonem.operetur, Gal.v. 6 . utdocere6c commonere
valeam me primitiis, deinde proximos mcos, filiqs
tuos in pfalmis 6c de pfalmis > in hymnis 6c canticis
{piritualibus , ut fimus in gratia cant antes tibi Domino m
cordibus noftris , & gratias agentes pro omnibus tibi& P(l~
tri. Colölf in. 16. Cantat eccc quotidiè vocibuscre-
bris vehementer auribus noftris Spiritus tuus bonus,
per ora Prophetarum tua organa perfonans: Cantate
./_ > . , jy Domino canticum novum. P f.x cv. 1. Etrursus: Can• C AN T I C O R D O . B E B B hhh Pfallite Deo noftro, pfallite j quoniam Rex omms terr
Deus, pfallite fapienter. Pf. x l v i . 7 . 8 . H x c autem exhortatio
millies repetita, nullo modo prprsus exequi
poterit os noftrum, nifi primitus impletis cordibus noftris.
Quoniam ex abundantia cordis os loquitur Matt.
P R O O E M I U M .
O P V S CU L V M iftud de Canticordo, id eft^
de cantico cor dis, habet tresTomos, id eft ^ di-
e*,, _ _ vifiones vel ton os principales cum notis & notu-
lis. Nota, funt confideratione s Jpeciales. NotuU vero,
XU. 34. in canticis. . *.
Quam felix*illa civitas in qua jugis folemnitas! ubi
una vox Ijetantium & unus ardor cordium, qu^e plena
mo-
6M modulis in laude 6c canore jubilovacat, videt,amat,
cantat in aetemum pleno corde, toto ore. Felix nihilominùs
homo, quifaétus eft reéhis j finonimmif-
cuiflet fe peccando quæftionibus infinitis > fi non de paradifo voluptatis 6c canticis Angelorum detrufus efbus,
in quibus numerofa vox invenitur ab auditu ex-
teriori proprie perceptibilis. Teftatur hoc philome-
la j hoc alauda ■, hoc carduellus j hoc turtur 6c hirun-
do, cignus 6c alia multa. Colligimus hie fecundam
differentiam a cantico cordis maxime rationalis 6c hufet
in vallem lachrymarum, in væ lamentationis, 6c mani, de quo præfens eft inquifitio. Unde quamvis*
pkn&um. Qui jam comparatus jumentis infipienti- in avibus concinentibus cuique fuum cor fit, 6c ima-
bus, & fiirdior illis faétus, cor ferè ficut Nabucho- ginatio quædam, feu phantafia numerofa quæ ie mon-
donofor habet, ut audiens non audiat, 6cintelligens ftrat exterius, fitdeniquemultiplex p a f
nihilomi-
non ihtelligat.
Formaverat itaque Dei iapientia ad fimilitudinem
majoris mundi corporalis corpus hominis , in cu-
jus medio poiuit cor , inftar folis in coelo. Com-
pofuerat illud tanquam inftrumentum vel orga-
num muficum temperatiflimè concordatum , in
quo 6c per quod fpiritus humanus, tunc utique pial-
lendi petitiftimus, utpotè plenus verbo D e i , cantapaflioj
. niis ad canticum noftrum Cordis, five Canticordum,
A non attingunt. Hinc afpicimüs, quod paftiones 6c
feniiis funt in irrationabilibus determinate per obje&a
iu a, 6c uniformiter operatur quodlibet individuurri
fuæ fpeciei : non enim cantat aliter una philomela
quàm aliâj fie nec aliter fâcit nidum fuum. Sechs in
homine, cujus ratio non eft ad unum limitata, undè
tanta varietaS in humanis oritur : nam quod eft: ipar-
bat jocundifîimacantica SioncoeleftisHieruiàleminec iùm per induftrias fingulares iri brutis, ratio coliigit
erat diflbnum quicquam > fed in pulcherrimam omnia in le totum.
confonabant melodiam , quoniam nihil erat, ut hîc ' Canticum oris poteft ab altero dognofei 6c percipi
ôenune, obvium rationi, fub cujus imperio cunéta e- 6c judicari. Canticum verb cordis folüs il le qui Cantat
rant, quemadmodùm pofteà fuit in organo corporis intelligit,exceptoDeo8c cui Deus volueritinnotefce-
beatiillius, de quo mutier qutdam extollens vocem de re mediate vel immediate. Facit ad hoc illtid Apo-
turba dixit: Beatus venter, qui te portavit, Luc. II. ftolicum: Tu Domine , qui nofti corda omnium. A6t. 1.
27. beatus profeéto, quia per omnia fubditus erat ver- 24. Et illud: Deus intuetur cor. i.R e g . xvi. 7. cùm
bo Dei, concors quoque rationi, concors infiiperfi- multis in hanc fententiam. Qualiter autem pateatcor
ne differentia fibiipfi. hominis vel hîc vel in patria, tàm Angelis quàm San-
Cognoverunt hanc ineflè debere confonantiam hu- étis , leu locutione mutuâ , feu orationis dire&ione
mano cordi j>hilofophantes aliqui, ficut Ariftoteles„ devotâ, alibi videtur.
tradit , quod in vitruofo omnia confinant rationi. Canticum oris poteft’ eum altefo èantico oris per
Quid autem magis homini proprium efiè debet, concinentesadinvicem eombinari, ac in unam colligi
quam ratio, quam vivere communiter lecundum earn,
6c eidem confonare. Puto autem nullum talem invenerat
Ariftoteles virtuofum , ubi non frequentiüs
diflbnaret vetus homo rationi, corpus videlicet mortis
hujus * fed ita voluit, non quales videbat, fed
quales ‘ debere efle cenfebat Philofbphus ifte cla-
riflimus deferibere, dum felicitatem venatur humanä
natura.
Porrb nullus unquam philofophantium 6c perferu-
tatorum fieculipotuit attingere, unde eflet diflonan-
tia talis in homine quam heu! cogimur fentiendo falymphoniam
5 hoc in difeantibus per tenorem, per
contratenorem , per minutias 6c per fradtiones vo-
cum multifarias j 6c experientia monftrat, 6c ars cer-
ta tradit 6c fcribit. H^ c autem omnia fieri non pofi
funt, fiiltem hie in via, per homines foris in cantico
cordis > confurgat perinde difficultas cognitionis Can-
ticordi apud eos qui non convertuntur ad cor j {fed
ab eo negligentia vel ruditate, vel imperitiadivertun-
tur.
Canticum oris poteft invito fieri, qui apertis auri-
_ bus, velit nolit, illud audiet j aut fi confiftit in gefticuterij
fola Fides hanc ex peccato primorum Parentum lationibus, ut funttripudiationes, illud infpiciet, nifi
venifle revelat: 6c hoc altero duorum modorumpo- tune oculosfclaufos habuerit. Canticum vero cordis ali-
nitur a Sandtis. Unus eft, quodjuftitia originaliserat ter (utpr£emiflumeft)nonpercipiturimmediateabau-
integritas inftitutae natura human« ä D eo , cujus per- ditu vel intuitu, etiam fi conatum fuum dederit ad au-
fetta funt opera, Deut.xxxii. 4. qui animas immortaliC diendum vel videndum -y poflimt nihilominüs conje-
corpus aptaverat potens non mori, 6c per contempe- dturas qu«dam fumi j quemadmodum ex occurfu faciei,
rans rationi. Ponunt alii juftitiam originalem fuiftè
habitum quemdam additum,. quo fiebat talis coaptatio
ad rationem, quamdiù ratio fubdita eflèt Deo ; quia
juftitiâ fiiblatâ, fenfusvelut effrenes ablque retinaculo
proruerunt in objedla fua, fpreto, nec expedtato regi-
mine rationis.
Grandis aperta eft conquifitionis tàm Philofophi-
cæ quàm Theologicæ materia : fed ad rem quam at-
tendimus accedat protinùs cor noftrum 6c os noftrum,
tradere fcilicet notitiam Canticordi 5 id eft , cantici
cordis , undè procedit canticum oris, quorum
differentias adinvicem primo fi notaverimus, patebit
quidditas feu natura citiùs utriufque 5 quomodo præ-
terea verbum Dei verum, affirmât quod ex abundantia
cordis os loquitur Matt.xii. 34. ôc cantat.
Canticum oris eft voxfenfibilis, numérote, ab auditu
exteriori propriè perceptibilis 5 ponitur vox pro
genere, 6c numerofa jungitur, quafî pro differentia ad
ex oculorum nutu, ex geftu corporis cor fe prodit.
Canticum oris poteft fieri fine libero arbitrio, per
motum naturalem, vel animalem, vel extrinfecum, feu
alienumj patet in avibus, patet inpueris 6c aliis non-
dum habentibus expeditum judicium rationis. N o ftrum
verb canticordum quale perquirimus, folapro-
ducere poteft libertas arbitrii, ubi voluntas pr«monet
6c inclinat, ratio deliberans ordinat6c imperat, tandem
voluntas exequitur 6c effedtui mandat. Sandti
perinde concordantur , dum unus attribuit ( exempli
gratia) orationemvoluntati, alius rationi. Sic prseter-
ca diim unus dicit Orationem 6c cantica per virtutes
intelledtuales, alius per morales, alius per Theologi-
cales, alius per dona cauteri. Siquidem nullum eft canticum
quod non poffit avirtute qualibet imperari, id
eft mediate cauteri. Ita enim videmus in omnibus a&i- 1
bus bonis 3 fed immediata produdtio 6c elicitio fiiam
habet propriam virtutem j ut fperare Spem, diligere
voces nullam liabentesnumerofam proportionem. Ad-j)Charitatem, orareDeum, 6cfibicanereReligionem,
d!tui tertia claufula, propter voces cordiales intrinfe- quæ ipecies eft juftitiæ.
cas 6c mtelledtuales quæ percipiuntur aure cordis vel ~
mtellcOEus, prout Scripturis tecris 6c Philofophicis lo-
cutionibus trahi poteft. Habemus fie primam præci-
puam differentiam à Cantircordis, quæ eft vox interior
numérote ab auditu folo interiori proprie perceptibilis.
Canticum oris convenitanimalibus, præfertimavi-
Tomi HT. Pars I I .
Canticum oris de fe indifierens eft ad bonitatem
vel malitiam de genere moris: datur ratio: quoniam de
fe 6c intrinfece non eft adhis liber 3 proptereä fi dicitur
bonus moraliter aut malus, laudabilis aut vituperabi-
lis, oportet quod hoc recipiat aliunde: 6c h«c diffe-
rentiafequitur adpraecedentem. Sed Cantico cordis
S f 2. da