. G À P I T. VI.
D E
V I A E X E M P L A T ï V A .
U a m v i s ex præcedentibus hæc via aliqualiter
K ® commemorationem Sanôtorum -, tarnen
non qiuerendo commodum proprium. Exemplum:
de eo quem diabolus volens retrahere a bono , dixit
damnandum * Sc ille plus proindè fervivit Deo diccn-
do : Ego non fervio ei propter Regnum ccelorum ,
fed quia fummè bonüs eft. - Karkas ad proximum,
eftqucmlibet proximum reputare ficut feipfum, ita ei
ferviendo, eum juvando, ficut fibi rationabiliter vellet
fieri. Exemplum de Sanéhilo, qui fepro Diac'o»
nomorti obtulit.
Liberalitas Sc largitas , eft böna füa mifcricörditer Ö? _} ___m ^
amplificanda eft pro ædificatione^ multorum, per com- ^ communicare -, Scfi non habet temporalia , commümeiïiorationem
virtutum, fecundum ordinem Àlphabe-
t i , Sc per commemorationem exemplorum, ubi non
ponam integra exempla, propter brevitatem , fed
tangam fenfum, ut inde elici poterit intentio fadfci.
Pro quo fciendum, quod Gregorius inprinciple Dialog!
v u lt, qubd multos ad defiderium coeleftis patriæ
pms aC cenduht exempla, quàm alta prædicamenta.
Abftinentia tenetur,cùm quis cum debitis circumftan-
tiis utitur cibo Sc potu, medio modo, nonfe aggra-
vando, ut fit tepidusadorandum, laborandum, Stc.
Sc non fe exhauriendb ad Dei nutum , ut fit inutilis,
Remedium ejus eft : ferventer Ie dare ad cibum fpiri-
tualem , ficut ad facram Scripturam. Exemplum :
Convenerunt duo fratres, qui orarites Sc legentes per
düos dies Sc noèles, oblitifunt cibum, fcilicet pulmen-
tum quod cömedere confueverant
nicet fpiritualia j utorando pro omnibus, pro paupe-
ribus, pro infirmis. Exemplum de Paulino Epifco-
po , qui omnia fiia bona pauperibus diftribuit : ad
ultimum feipfum in captivitatem pro filio Cujufdam
viduæ dédit. In Dialogo;
Maturitas , eft feipfum reftringere à levitate moruni.
Exemplum: Bernardus j Chriftum quaterflevijfe Iegimus
, rififfe nunquam. Item quidam ait : In tremendo
Judicia ftabimus, Cr tu rides?.
Negotiatio, eft utiliter tempus expendere, Sc otiuïïi
fugere. Undè Hieronymus : Semper dliquid operisfa-
cito, ut te diabolus inveniat occupatum. Exemplum iil
vitis Patrum : qui labofare noluit, non fuit invita-
tus ad menfàm.
Obediehtia, eft obtemperare indifferenter præce-
,iir U uwu.wuu^wU.------— .. _ ptis Superiorum , five fint-gravia , five levia. Ex-
Benevolentia, id eft, patientia, cum quis in arduis0 emplum de eo qui ait: ,, Ego Sc afinusunum fumus,
St adverfis fuftinendis dicit : Merito hæcpatior, quia
Chriftus qui innocens fuit, quanta pro me pafflis eft?
Audiat Chriftum dicentem fibi: Si me penfatis, nihil
eft quod vos toleratis. Exemplum dc Difcipulo Phi-
lofbphi, qui male traâatus rifit dicens : Injurias hîc
gratis recipio , proquibus tribus Annis munera dedi.
Caftitas tenetur : fi abftinentia fervetur, Sc cor à
cogitationibus , Sc fenfus ab illicitis refervetur, Sc
corpus caftigetur. Exemplum : Beatus Benediètus
tentatus libidine, corpus fuum vepribus laceravit. Beatus
Bernardus aquis frigidis refrenayit.
Difcretio tenetur, cum quis tenet medium in omnibus,
ne fitnimis fervidus, aut nimis tepidus. Exemplum
: Interrogpntibus difcipulis , Beatus Antonius
conclufit, difcretionem die Matron .virtutum.
Et idem vult Beatus Beriedi&us. Valet autem ad hanc,
diverfificare opera fua, Verfus:
Nunc lege j nunc ora, nunc cumfervore labora. ^
Sic erit hora brevis & labor ille levis,
fcilicet in Deo.
Elevatio mentis in Dcum, hoc eft , contemplatio
tenetur, cùm quis excluditex cordefuo vanitates, Sc
amorosè inhæret Creatori fuo. Exemplum de beato
Benedièfco, qui fub uno folis radio vidit totum mun-
dum.
Fides tenetur, cùm quis adhæret Sanctæ Matri Ec-
clefiæ. Remedium Fidei e ft , quærere quæ non in-
telligit, Sc credere. Exemplum: Difcipulus, quiten-
tabatur perfidiâ Sc fpiritu blafphemiæ, poftquàm ténta-
tionem fuam manifeftavit, liberatuseft, Sc quictatus.
Gratitudo tenetur, cùm quis cum gratiarum a&io-
ne omnia bona fua aferibit Deo‘. Exemplum : Propter
ingratitudinem fuam Saiil depofitus fuit, Sc Eze-
chias infirmitatidatus. ^
Humilitas tenetur : cùm quis cognofcit fe omnibus
viliorem , Sc qubd fit cinis Sc pulvis. Exemplum:
Cùm quidam cuidam Patrum ait : Populus te ftultum
reputat -, refpondit : Hoc ego volui.
Juftitia unicuique tribuit quod fuum eft -, Deo
laudemj Superiori obedientiam -, proximo concor-
diam. Exemplum : de co qui filium fbroris fuæ ftif-
pendi fecit., quia noluit acceptor efle perfonarum.
Maritas ad Deum ', eft Deo pura Sc filiali diledtio-
ne adhærcre, Sc congratulari Deo in profeètioné fua,
quicquid ei imponitur hoc portât, Sc fine mora. „
Perfeverantia,eft ab incoepto bono ufque in finem non
ceflàre. Valet ad confervandam perfeverantiam ap-
ponere modicum laborum - : ficut enim ignis per ap-
pofitionem lignorum çonfervatur -, fic perfeverantia per
appofitionem laborum. Exemplum de eo, quiquin-
quaginta Annis rigide vixit, Sc tandem cecidit.
Quietudo, eft diftraéliones Sc fbllicitudines fimul ef-
fugere, exemplo JoannisBaptiftæ, qui fugit indefer-
tum.Et Angelus Arfenio dixit : Fuge, tace, quiefee.
Religio principaliter confiftit in tribus : Obedien-
tia , caftitate Sc paupertate. Exemplum : Beatus
Gregorius fecit proprietarium fepeliri in fterquilinio.
Et Beatus Auguftinus delet eos de Tabula Ciericorum,
lit patetin Sermone decommuni v.ta.
Spes, eft expeôatio futuræ beatitudinis ex meritis
Sc gratia provenions, undè fine meritis velle habere
beatitudinem , eftpotiùs præfumptionis quàm fpei.
Exemplum : Beatus Bernardus tentus in vifione ad
Judicium, defperarenoluit, diabolo paflionem Chri-
fti objiciendo. Remedium, eft videreChriftum cru-
cifixum cum inclinato capite , Sc extenfis brachiis ad
miferendum, Sc ad fufeipiendum. Exemplum depro-
digo filio in Evangeiio. Luc. xv.
Taciturnitas tenetur, id eft, filentium, cum quis
ab otiofis, Sc interdùm etiam à licitis linguam fùam réfrénât.
Exemplum: Agathonper très Annoslapideiii
in ore fuo portavit, ut filentium difeeret.
Veritas, eft idem in ore Sc operc exhibere quod habetur
in corde, Sc poteft vocari fimplicitas.
Xriftianitas, vide fuprà : Fides.
Zelus animarum, fuprà : Karitas proximi.
Sic multæ virtutes aliæ poflimt fub illis comprehcii-
di.
C A P I T. VII.
D E
VIA A D M I R A T I V A .
D E f o r m a t u s jam in fe p e r virtutum ^exem pla
V a n im u s, p o te rit jam fe m u nd iù s Sc puriuselevare
ad coenofcendum Creatorem fuum. Primo per a
P mi-
781
mirationem, quæ non debet eliè' incrudelitatis , fed
venerationis credulitatis } undè quis attendendo ea
quæ apprehendere non poteft, projiciat fe profunda re-
verentiâ, ftupendo tarn'magnum Sc excelfum fuum
Creatorem. lîndè admirativè meditando quæratàfe,
undè habeat ortum tanta magnitudo Univerfi, fcilicet
Ccelum , Terra, Sol Sc Luna, Scc. Esne tu Deus
Mirare quod tarn ftpienter omnia gubernat,
gens a fine ufijue ad finem for titer , & difponens omnia
fuaviter. Sap. vm. 1.
Mirare gratiflimam illam bonitatem, qua to t , Sc
tantis creaturis communicare voluit efle, vivereScintelligere>
quiperfeétiflimusfuit,nulliusindigens. Unde
enim tantus decor , j-, r J 1 • - am mm . -------- ----------u m , Wc UrèLXaUtuLdrSa craurmu r,r Sc utilitas earum.
meus? Et rdpondebunt omnes: non; fed ipfe fecit .quod diligentibus Deum omnia, cooferamur in lonurri
rnu. & non iphms. lfeeceuunndduùmm PPffaallmmiiffttaamm PPfC.-xrcrr ixv. -5> . “ ll«m MS ,» „t. HH I___À____ t .. .
Quô auditçLjdicat: Quis eft Deus meus? eftnepotens?
Et audit Scripturam : Potefias ejus k mariufejue ad mare,
Zach. ix. io.- Sc ita ipfè eft qui coelorum conti-
net thronum, Sc abyflbs intuetur, montes pondérât,
& terram palmo conclüdit Scc. Quærat confequen-
te r , eftne pulcher? E t audit Scripturam dicentem fibi:
Pulchritudinem ejus Sol Sc Luna mirantur, ipfe
enim eft,/» quem defiderant Angeliprojpicere. i .Pet.l. i z.
Et iterùm : Speciofus forma. Pf. x l iv . 3 . Quærat confè-
Rom. vm. 28. nifi ab illo fonte fiimmo bono.
Mirare humanam fublimationcm , qubd hominem
de pulvere faétum in Paradifum conftituit, Sc omnia
ei fubdidit, volucres coeli Sc pifees maris, Sc omnia
quæ funt profunt ei , aut ferviunt. Quod etiam ad-
miratur David dicendo: Quid ejl homo, quod mentor es
ejus ? p f vm. y .
Mirare infeSUonem tqtius humanæ creaturæ, qubd
per peccatum Adæ in totum genus humanum per pec-
catum originale diffufum eft. Sedadmiratio tbllitur,
quenter, eftne fapiens ? Et audit : In eo fmt omnes quia in fimili pafta infefta, omnes panes ex cadem farina
abeÇaurifapemU&fciemUreconditi.C^oS.n^. Eft- decodl infedi funt. a’ omnesPanesexcadem^ ™
ne■ ddiviveess ?? RReeffbpoonnddeett :: DDoommiinnii ee(ftl tteerrrraa e&h- plenitudo e-
jus. P f xxiii. i . Eft ne benignus? Refpondet: Sua-
vis Dominus univerfis , & miferationes ejus fuper omnia
opera ejus. Pf. cxLiv.p. Admirando ergo .magnitudi-
nem ejus potentiae, profunditatem fapienti«, benig-
nitatem dementias, clamet: O altitudo divitiatumfa-
pientU & fcientU D ei, See. Rom. XI. 33. Illi mihiad-
hSere bonum eft, & ponere in eo fpem me am. P f lxxii.
28. Pro quo fciendum, in hacmateria debet efle ad-
miratio 5 Sc quicquid non poterit capere ratio, capiat
Fides. Pro exemplo vide infra: hie fingulis didtioni-
bus fequentis Alphabeti prasponatur. Mirare $ u t :
Mirare amorofiflimam in Trinitate confubftan-
tialitatem, ■ de qua profundiflime inter cetera dicit
Bonaventura, ,, quod bonum eft fui diffufi-
,,vum, Sc fumme bonum eft fui fumme diffufivum,
„ qua: diffufio non eflet fumma, nifi eflet confubftan-
„ tialis Sc coasterna. Quia igitur Pater eft fumme bonus
, fumme fe communicat generando Filium, com-
municando fummam confiibftantialitatem fuam Sc cox-
Mirarc chariflimam illam tolerationem, qua pri-
mos Parentes inobedientes Dominus non annihilavit,
Sc alios loco ipforum creavit, quod facillimum ei fuif-
fet ? fed tolerando veftivitpelliculis, Sc ad locum pee-
nitemia; in banc terram dimifit.
Mirare lattiflimum confibum Trinitatis fuper In-
rarnationeFilii D ei, de quo David dicit : Mtjihcordid
& verim obviaverumjii, &e. P f Lxxrav.. 1 1 . Bea-
tus Auguftinus in meditationibus fdis dicit, „ quod non
5, potuit fatiari dulcedine animorum, admirando con-
jj filium Incarnationjs, quodtantaMajeftastantamha-
„ buit dharitatem ad hominem.
Mirare mirandam unionem Deitatis. & Humani-
tatis, quomodo fummum cum imo, teternum cum
temporali, hoc eft, cum homine fexto die formato,
perfe&iflimum cum defedluofo uniri voluit.
Mirare nobiliffimam Deitatis tantam humilitatem
quod defedtus noftros in fe fufeepit: fcilicet famem,
fitim, calorem, frigus, timorem, dolorem, pauper-
t-a--t-e-m-- —& .i.n...f..i.r..m..'“it•“a^te“m'5, utraiafatiiJtLiaiamiii,, &: HfiCc dUCe- aailJnISs.. E“ t
ermtatem, ac coæquahtatem, quam fi non commu- demum ( quod plus eft mirandum ) mortem turpiffiicaret,
non fumme fediffudiflet, quiaadhucampliùs^mam. Quod admirans Èccl'efia in hymno canit :
potuiflèt : qui poteft capere capiat 5 qui non poteft capere
creda*t.
Mirare benediétam coæternitatem in Trinitate,
dequa beatus Auguftinus adducit aliqualem fimilitudi-
nem de igne -, undè quàm cito eft ignis, tàm citode
eo procedit fulgor Sc calor. Ponatur ergo qubd ali-
quis ignis fuerit ab æterno, tunc fimul ab æterno fuit
fulgor Sc calor -, Sc tamen fulgor Sc calor procédèrent
ab igne, Sc non ignis ab illis.
Mirare coopertiffimam, Sc occultiffimam, Sc in-
comprehenfibilem incircumfcriptibilitatem, Sc immen-
fitatem Deitatis. De hoc Gregorius in Libro quarto
Dialogorum.,, Vide, id eft, contemplare vel mirare?,
3, creantem Sc regentem -, .implentem Sc circumple-
3j bfentem * tranfeendentem Sc fuftentantem 5 incircum-
3j fcriptumSc invifibilem Deum.
Mirare digniflimam illam exiftentiam, ant eflèn-
tiam Deitatis, quâ fblus fuit antequam creavit omnia,
Qu.t te vicit dementia, See.
E t de Sacramento Euchariftiæ canit Ecclefia :
O res mirabilis, manduc
pauper fervus & humilis.
t Dominum
In quo principaliter tria flint miranda. Primo : quod
tanta Majeftas fub tàm fpecie modica continetur. Secundo:
qubd idem Corpus fit in diverfis locis. Tertio:
qubd fraélâ Hoftiâ integer Chriftus fub qualibet parti-
cula perfeverat. .
Mirare ordinem univerforum, qubd tam cito Sc
faciliter fkóta funt, Sc ita ordinata, feeundùm fituatio-
nem ordinationis fiiperioritatisScinferioritatis, nobili-
tatis abris, fcecunditatis terræ. De origine mundi jqui
coepit creatione, Sc currit per tempora naturæ, Legis
Sc gratiæ, Sc confummabitur Judicio. •
_ ----------------------7— Mirare pulchritudinem »U^ni iiivvecrrfui îfceeeiundùm varieiiDiîpü
ab æterno fufljciens, nulliusindigens, dequa tatem luminum, figurarum Sc colorum.
quidam meditator dicit : Meditarej cùm Deusfuerit Mirare, quantafyderum multitudine decoratumeft
oius, ubi tune vàna gloria hominum, Sc dæmonumDcoelum : quanta varietate avium aër
dolus. Sic verb omnia difeas parvipendere.
Mn-ave excellentilTimam ejus Omnipotcntiam, de
qua dicitur: Omnia quacunque voluit Dominus fecit. P f
Mirare unde tanta'multitudo creaturarum eflet,
111 M' Potent^ rnus eas condidiflet.
Mirare famofiflimam ejus fapientiam , qua totum
umverfum ex nihilo creavit; ubi recepit tantam molem
montium, tantam multitudinem lapidum ; ubi vidit
pnus exemplar cceli Sc terrze: Sc quomodo artifex fa-
cict ilia, quas nunquampraiceflerunt inexemplari?
quanta pifeium
diverfitete aquie: quanta metallorum fcilicet auri, Sc
argenti, Scgemmarumdiverfitatemontes: quanta varietate
plantarum, arborum Sc herbarum filvas Sc val-
les: quanta diverfitate animdium, lecundum diverfita-
tem generalem, fpecialem Sc individualem, decorata
eft terra.
Mirare quietem quam omnia appetunt: quomodo
omnia ad locum fuum tendunt: leve fursum; grave
deorsiim. Aves turbat« fugiunt fursum : pifees fu-
giunt inprofundumaquarum: beftias adfilvas: repti-
lia, ferpentes ac mures ad cavernas terrse. Mira res
eft,