multi fuffocantur, introrsùs rctento veneno hoc pefti-
fero, & irremcdiabiliter pereunt.
Hoc faltem reftabit remedii, ut cogitât to pronaf unt in malum ab adolefcfein fetinafus bominis& , ficut etiam
Scripturæ vox Gen. vin. z 1. & experientia nimis confirmât
i hoc inquam, reliquumerit, utabominationescon-
tra&as abominarentur, quia abominantes, hoc eft, con-
fiderando cvomentes, fanarentur, & definerent cfl'e ager
plenus abominationibus. Præciarè fiquidem di&um
eft : Humanum peccare, diabolicum perfeverare.
Qyocircà , patet quanta difciplinæneceffitasincum-
bit pro cuftodia agroru m novellorum , quos adolef-
centes dicimus, & intereà dùm tenera fùnt ætate -, ôc
quod ideô In teneris affuefcere multùm eft , inquit Virgilius.
Sit fuper cqs maceria difciplinæ, & detur optima forma
vivendi, quam jocundam reddet confuctudo. Si
qui verb funt Magiftrorum qui nec ifta confiderent,
nec obfèrvent erga fuos difcipulos, feu perfido negleéhi
fiat hoc, feu contemptu perverfo , feu timoré cupi-
do ne fe déférant & alibi migrent, feu fuo perdito
male vivendi exemplo , quid de illis pronunciandum
fit videtis: tot cnim agrorum fpiritualium noninftru-
étores, fèd deftruètores dicendifunt, quotfàlvarede-
buerant & perdunt. Quinetiam, fæpè f it , ut unius
adolefcentis diflblutio non coërcita, vel non prorsùs
ut oportebat cxpulfà, trahateeteras plantationes pu-
ras in filveftres & dégénérés morum fuccos, & fpu- ;
ria genimina : adeo ut non abfque rationis apparentia
quælîifle videatur Quintilianus, an expediens fit
adolefcentés fimul in feholis, aut potiùs figillatim in
domibus edoceri. Et quoniam Quintiliani recordatio
incidit, qui fuit adolelcentum præclarus inftruéfcor :
placet ea pauca de inftitutionibus fuis excerpcre, quæ
officio Præceptoris aferibit.
JùoPs arnimi moa imnquit\Sumat ante omnia Parentis erga difcipulos , acfitccedere Je in eorum locum a quibusJibi liber
i traduntur^exiftimet. F as igitur habent Præceptores,
difcipulos fuos alloqui iifdem verbis, religiofà materna-
que pietate plenifîimis,quibus hortabatur egregium ado-
lmefec Jeinlitem Ludovicum fua Mater : Plus vellem, chariffi- , te mortem incurrere temporalem, quàm per ali- quod peccatum mortalè te tuum offendere Creatorem.
Secundo, Præceptor nec habeat vitia , nec ferat
præclarum verbum ab ore pagani. Caufàm reddit Sa-
tyricus, qui contemporaneus Quintiliano fuit, & de
eexoe fmcrpilpaf dito,m qeuftiiaca Velociùs & citiùs corrumpunt nosvitiorum , magnis cum animas fubeant authoribus.
Ideb fubjungit, quod Maxima debeturpuero reverentia :
ut fcilicet nil obfcoenum, nil impudicum, nihil exempli
feandalizantis innoxios oculos & mentem corrumpat.
Nam & xlngeli eorum femper vident faciem Patris qui eft in coelis. E t , quifcandaliz.averit unum expufillis iftis, ex- pedit eiyèce. M att. xvm. 6.1 o . E t plus nocet exemplum
unum malitiæ, quàm decem bonitatis proficerent : nam
puer cereus eft in vitium fle& i, & abfque Do&ore
etiam mala difeuntur.
Tertio, Præceptoris non aufteritas triftis fit , nec dif-
foluta Charitas,(^)ne indè odiutp,hinc contemptus oria-
tur. Ubi notandum, minus obeflè Charitatem nimiam,
quàm aufteritatem apud adolefcentes bonæ indolis,
qui citius domefticantur blanditiis dubli, ad inftar
avium quas generofàs appellant, quàm minis trabtij
tantummodo careantblanditic, omni penitùs impudici-
tia mentis & corporis. Hinc concludit ipfe Quintilianus,
non debere pueros cædi verberibus. Rationes omitto.
Quarto, plurimus ei de honefto ac bono fit fermo:
contra illos qui ignominiofàs partes .corporis, &a6his
nefàndos non folum apertâ impudentiâ nominare au-
dent, fed impudentiori animofitate, hoc ex rationis per-
fbna licere fieri defendunt; non confiderantes, quod hæc
dicendo corruunt in errorem Begardorum &Turilupi-
norum, qui de nulla re naturaliter data erubefeendum
eflè dicebant : quemadmodùm ôc Cinici Philofophi,
(4) comitas,
more canum dicebant effe vivendum palam in induita-
te & exercitio membrorum pudendorum, quos inculpât
Tullius in Lib. de Offic. tran&ans de pulchro & dtiemco ernoi.m Ep ut dSoern reecrau pmrp æecre vpeirtb : a Tduérdpifieai tnuer .dixeris, paula- E t Apoftolus : Corrumpunt bonos mores colloquiaprava. 1 . Cor. XV. 3 3.
Quinto, minime iracundus fit* non tamen eorum
quæ emendandaerunt diffimulator. Ad hoc enim funt
exempla Platonis, & Plutarchi, ' & multorum.
^ Sexto, fit fimplex in docendo. Ad hoc trahi poteft il-
lud Legis antiquæ : Non feres agrum diverfofemme y Le-
vit.xix. ip. plurimùm quippeobeftvarietas modofum
in docendo, & ex confequenti mutatio Magiftrorum,
nunciftorum, nunc illorum.
Septimb, fit patiens laboris.
Octavo, interrogationibus libenter refpondeat.
Nono, non interrogantes percunéteturuhro.
Decimo, laudandis difcipulorum Doëtoribus, nec
malignus, nec effufûs fit j quia res altéra tædium laboris,
altera fècuritatem parit.
Undecimb, in emendando quæ corrigenda erunt,
non fit acerbus, nimièque contumeliofus * nam id qui-
dem multos à propofito fludendi fugat, qubd quidam
fie objurgant, quafi qui oderunt.
Duodecimo, exemplum aliquod, immo multa quoti-
die dicat quæ fecum audita référant > licèt enim fàtis
exemplorum ad imitandum ex leëtione flippeditet, ta-
; men viva ilia (ut dicitur) vox alit pleniùs, præcipuè-
que Præceptoris , quem difeipuli, fi rebto modo fint
inftituti, & amant, ôt verentur : vix autem dici poteft
, quantb libentiùs imitemur eos quibus favemus.
Vellem, fuper omnia, hoc obfèrvari præceptum apud
Præceptores noftri temporis, tàm in vico ftraminum
quàm in domibus, ut pro trufis &,fàbulis folitis peti
& dici , fâlutaria quædam , & jocùnda narrentur :
quia tefteHoratio: Omne tulit punSlum qui mifeuit utile dulci.
Quemadmodùm de Magiftro Reginaldo Gobart
aflèruit mihi digna fide relatio, eum vix, aut nunquam
legifiè & audiviflè leétionem apud fuos difcipulos, quin
aliquodimmifeeretfalutis verbum, & vehementerin-
culcaret > adeo ut magna pars fcholarium fuorum in
magnos & Religiofos viros evaferit. .
DecimotCrtib, fe Præceptores intente ac modefte
audiri velint. Si hoc in feholis fèrvaretur, alia eflet
fcholarium attentio & modeftia in audiendo verbum
l 5 quod utique audiendum efîèt cum fumma reverentia
& difeiplina, & non minus quàm præfènte Sa-
cro-fànéto Chrifti Corporis myfterio. Ita enim dice-
cbuantd Aiorreifst eoftfee dleesb,e rreefèrente Seneca : Nunquam nos vere- audimus. , quàm cum Deo loquimur yfic & dùm
Ceterum, difcipulos decent ifta: Primo Præceptores
fuos non minus quàm ifta ftudia ament. Secundo,
cos parentes eflè, non quidem corporis, fed mentium
credant. Multùm hæc pietas confert ad ftudium ; nam
.& libenter audient, & didtis credent, & eflè fimiles
concupifcent.
Ifta finit, quæ fi ergà adolelcentum euftodiam & dif-
ciplinamobfèrvcntur, eritageripforum gbrminans li-
lia Candida virtutum, donee crefcendo in robur majus
erumpant. Et ita faètum eft in hac parte quod jubet
Chriftus. Conjîderate lilia agri 5 &c. quomoab crefcunt.
Supererat juxtà propofitum ordinem, poft incipien-
) tium commonitionem , orationem alteram fubtexere
ad ipfos proficientes : fèd quoniam aliquamdiù tardiuf-
culc tenuimus, & brevitas arnica eft noftrisadolefcen-
tibus, fiat abbreviatio Sfcrmonis noftri, & confummatio
in tertia Oratione, quæ eft ad perfeètos.
Seçunda Ora.tio talk erat, quæ pronttn-
data non fuit.
Steun*
Secunda Oratio.
Conßderate lilia àgri qttotnodo crejcunt. o viri jiiven-
tute viyida foüdati, viri, quibus ex craflà adolefcentia
ftudium eflè docet Horatius, Qttrtrere of es & amicitias 5 infèrojire honori. '
Omnia equidem vobis çircumlpiciendalûnt, omnia
diligenti fedulitate, pro, liliorum, hoc eft, virtutum forti
iucremento peragendg. Non ultima tarnen hæc vos
cura manet, humorem fufficientem & ralubremhau-
rirej nam humor lî défît, ariditate enccat; liluper-
fluit, enervat & languida diffolvit màcie; fi corrup-
tus eft , inficit. Humor ifte priiis definitus eft eflè
lùftentatio quam exigit cohabitatio in corpore , &
animæ quædam radicatio terreftris in eo , ita ut ne-
ceflè fit habere panem ad comedendum , & velii-
menta quibus operiamur. Sed ô Deus, quàm mul-
tam eorum turbam afpicimus , à quibus humor ifte
temporalis fubfidii.non ad: temperiem hauritur , aut
derivari quæritur : nequaquàm dicunt cum Salomo-
ne : Divitias & patfertatem m dederis mihi , fedtan-
tum viiim mcotribae necejfaxi-a. Prov. xxx. 8. Petunt
potiùs (nedicam rapiunt) ad exuberantiam avidam &
inconfideratam , quæ non tàm irriget lilia ad robur
ftipitis, quàm obruat euris variis, & inutilibus, & defi-
deriismultis,quæ,tefte Apoftolo i Tim.vi ^.merpumin
interimm. Ita fit malediélus ager eorum germinans pro
lilmJpinas&trilwlos.GeneC.ui. Etquafiager aichclde-
mach, tdefiayerfimgmnts& peccati. Match. xxvn. Et
âger'qui poffidetur de mercedeinitjptitatis. Act. i . Et
quæ funt hæ fpinæ, 5c qu'aies tribuli? Nimirùmco-
gitationes improbæ, lùfpiciones inqûietæ , timorés
anxii, lubdolæ fraudes, quibus milèr animus pungi-
tur, fnffbditur, dilccrpitur, iaceratur. Nunquam
igitur fperes lilia virtutum 5c pulchrorum ftudiorum
poflè crelcere in agro quem humorc tali cupiditatis
toxicato fentis imbibitum. Nunquid lilia, etfî cre-
feerent, eflènt integra, quæ inter totfpinarum curas
obruta premuntur ; fed lacera, 6c invalida, 6c emortua ?
Nam quid ita pallefccre fàcit, quid ampliùs robur omne
virtuofi ftipitis evacuat, quàm humor infe&usava-
ritiæ? A t vero contemptus ejus, cum aurea mediocri
jam grandævà florefeunt; non femper, more pucro-
rum, latendum eft in numéro terrenorum, autpufillo-
rum affeâuum, vel in folo genuine virtutum; neque
inftar juvenum foli adtioni infudare convenit, in folo
ftipite fiilciri. Sed poll confiderationem, quæ proprie
eft de cceleftibus., 6c fidereis, ad fupernâ con-
feendat animus, florefeat, formetur, atque dilatetur
A necefle eft; 6c dicatis cum Apoftolo. Noftraconver-
fiutomcoeliséjl. Philipp.in .io . Nonnememiniftis, ut
i rophetarum unus maledicit faero centum anmrum. Ifai.
Lxy..zo. Nonne Seneca elementarium fenem irridet?
Quicquid autem extra contemplationem liberam (præ-
feitim coeleftium) agit animus, eft in ejus comparationé
elementarium, puerile, infimum, jacens, 6c pufil-
lum; 6c quantum diftat radix lilii à flore, tantum-
dem, 6c ampliùs differt cognitio quæ communitcr
liabetmexhteratoria eruditione, ab ilia quæ in con-
lideratfcnis elevatione contemplativa fentitur : ouo-
mam prima cognitio ferpit humi materialium phaiitaf-
matum , 6c defideriorum carnalium eoncurfantiuiii
nubeeuhs quodammodô fufeata. Itaque, ne fursùm
evolet, talibus phantafmatum 8c defideriorum cataïu-
hs circumligata tenetur in portione inferioris ration
ms, quæ eft animalitas : altera vero cognitio fur-
sum emergit ab bac cônfufione materialium imaginum-
B fie quod remanet liber rationis fuperioris intuitus, purus,
6c ferenus, 8c totus intelledtivus, ad res perlpi-
ciendas cum fumma facilitate circumquaque difïù-
_ Ita fit ut res cadem longe aliter Iciatur per erüdi-
tionem literarum, aut experientiam communem, 8c
aliter per contemplationem, quæ fàcit hominem tran-
lircinaffe<aumcordis, & guftare de re qualibet, iux-
ta. faporem fibi proprium, 6c dat puræ cognitioni,
quæ arida eft, fuum faporem, ac indè refultat (àpien-
tia, id eft, fapida fcæntia. Prima cognitio.in intel-
ledtu eft, fecunda in affeftu. Prima in quadam luce
, fecunda in luce 6c fèrvore. Sccunda plusimmutat,
quemadmodùm dulcedo mcllis plus afficit dùm
guitando fentitur, 6cmafticatur, quàm diim tantummodo
ratiocmative & vifivè conlpicitur. Ita non
oportet contemplantes plura feire quàm alios ; fed plu-
^ribus modis, & aliis. r
tate6cfufficienti, Quod fi gloriofus RexLudovicus , velüt alter Dafecurum,
generofum 6c eredum, eumquoqueTd“ C l ± ’ 1 " T totr P0Pul“ i & * f -
gitimi roboris incrementum perducit; cu iu T e x em - I I H mul,VSf llbera B confid™ ion e 6c con-
plum eft Regis noftri llrenuiflima ex fruialitate p ” - S ' ' “ T ser?befcat ,oti? fa & litter« a &-
diens fortitudo atque conftantia. Multaliic de cani- Sc G non ultra fapiat quam parno
appetitu, 6cvoraci divitiarfim, aclBcneficiorum, rus eft certePatriarchsIfaac, quiegref-
------- /i. • . • I , lus eit ad meditandum in flo-m. mr j : ° o. apud EccleGalficos noftri temporis; multa de'confe- ^ ad™cdltanduIP lnag1'0'; lnclmantejam dié: 6c
quenti negledu utilium ac præclarorum ftudiorum pro ^ Ï fcCU“ m eÎ ' • Rebecca ilia prulucrofis
ambus ac feientiis : plura denique'à peftife- df * S£deco™ (quæ fapientis perfonam gentj eidera
obvia ruit. Gen.^xxiv. Inclinata cjuippe dies vitæ in
iucrofis artibus ac feientiis : plura denique à peftife-
ns adinventionibus demolientibus agrum publicum Ec-
clefiæ, ad peftem hanc cupiditatis, nondico, fatian-
dam, fed irritandam, occurfabant, indignanda, feu
melius mifèranda confiderationibus, quæ feiens præ-
tereo, ut ftatim in tertia pratione fiat confummatio
verbi noftri.
Tertia Oratio.
Conßderate lilia agri, quomodo crefcunt : vos Ouive--
rranrlo o, __• • J „ . . „ ^ .
ipfis grandævioribus eft : proptereà exire debent hoc
vefpere ad meditandum in agro illo ccelefti, fibi fa-
pientia obvia erit, ubi thelàurus 6c margarita præfbl-
gidà fehcitatis æternæ reconditur, inveniturque
Matth, xm. In hoc agro impetrat Aza irriguum in-
ferius, 6c irriguum fuperius. Jttdic. t. In hoc agro
apparet Angelus uxori Manue fedenti, 6c quiefeenti
6c levant! fe fuprà fe. Judic. xm. ’
Dequa confideratiohe loquitur invitansnos ad earn
neranda” jam V“ ' i - G ^ ^ H o m i l i i s . Stcortßderemtee, fratreschariffi.
nùs hært»np I non temper numote- vtlefcunt ammo omnia qua babentur in terris Terreerumpunt
potiùs H r l f c n m S H H H i W B M mors
fpeciofo 6c var;^ fl A- Jirens rpHur flipitns, eft dicenda fotiùs quàm vita. Ipfe enim auotidianm dein
florespulcherri 0 £ d.CC0rat1' I’ oftremo Ë £ s corrupümis, quid aliud eß fuàm eputdamprolixitas
urte f èm e t a n e™ ' I H B H figSrat° S M W jÊ M lingua W M f s im e lleL W t
tulo.velut afpcétu ad V ^ B B h B & B re m m fi? '™ * cM ta tis q u a n ta fum gaudia. Angiter
fe convertuntd f ° ntem^limums æthera, foiiem,ju- gelorum chéris imerejfe, cum beatiflimis ffiritibus gloria
Hær «À u • ^ conditoris affiftere, prafentem ï>ei vultum. cerner e . indum
eft omnibus > O&C hue pei vemc:n Jdumta ,p dqeumi aæeteant'c WincormrupmtionMis pelrupmétmua BmuEner !e LntauUrio ? mSeodn ias d’ »h«ac» aWudiÊta