787 Alphabe tum 788
C A P I T. XI.
D E
VI A A F F E C T I V A.
„ quo melius excogitari non poteft, qui omnem creatu-
„ ram fine labore gubernas. Nihil eft quod turbat or-
,,dinem imperii tui.,, Hæcvia fuperlativa, quæ in re
eft affediva, afcribitur ei fpecialiter, quia illo modo
utitur in fuis orationibus & meditationibus per fupcrlati-
vos gradus, alloquendo Dominum : O Pater dulciffime
amantiftime, benigniflime, 6c fic de aliis. Item inLi-
bro De Verbis Domini dicitur , quod quicquid perfedio-
6c boni eft in creaturis,\ T I a affediva, qua; afcribitur beato Bernardo,per A nis> « » clt mcreaturis, hnoocc eexxcceelilieennttiufiliimmee eft
V -q-u--a-m- quis ^morose adharet Deo Creatori fuo. "m C re a to re , quiaab illo fluit. Unde ficut Venator
Via affediva poteft dici unitiva ; vocatur tarnen affediva,
quia multùm inflammat affedum ad Dei amorem,
& mentis elevationem, 6c afcribitur beato Bernardo,
qui ita dulcisfuit in meditatione; unde in quodam fer-
mone De CenaDomini alloquitur Dominum ftib tali forma
verborum, dicens: „ T u es Domine, amor meus,
„ honor meus, fpesmea, refugium meum, vitamea,
„ gloria mea 6c finis meus. Non aliud quæro, non aliudJ
„ volo, non aliud mihi dicatur, non aliud mihi f>ro-
„ ponatur. Et merito, quia tu es mihi fufficicntiflï-
„ mus, tu es Pater meus, fratermeus, nutritor meus,
„redormeus, euftosmeus, quiestotusamabilis, to-
,, tus defiderabilis, totus fidelis. Non eft tam liberalis
„ qui feipfum tribuat ; non eft tam charitativus, qui pro
„tarn vili peccatore moriaturî non eft humilis , qui
„ Majeftatem fuam tantiim humiliavit ; qui nullum défi-
„ picis, nullum horres, nullum quærentem te deferis *
„ led prævenis eum ôc occurris quærenti j deliciæ tuæ.
„ eflè cum filiis hominum. Quid in nobis inŸenifti nifi
„fordes, 6cnobifcum vis eflè ufqu^n confummatio-
„nemfeculi, nonne fatis fuit, te pro nobis mori? Non-
„ ne fatis fuit, tot dediflè Sacramenta, Angelos eufto-
„ des ? 6c his ingrati femper fumus ; fed 6c tu te vis eflè
„ nobifeum j tam bonus es, quod te negare non potes.
„ Faciamus ergb cambium fimul, tu intende mihi 6c
„e g o tibi j 6c ficut vis 6c feis fac mecum, quiatuusôc
,, non alterius eflè volo. Da mihi, ut ego tibi foli in-
,, tendam, te folum diligam, tuo femper amore fer-
„ veam, nihil aliud cupiam nifi te , 6c me totum tibi of-
,, feram, 6c oblatum nec aliquatenùs repetam : fi enim
„aliqua charitas, ilia eft in te. „ De hac via ponantur
hæTabulæ, ôcfemperpræponiturO. inmeditando.
dens veftigium ferae, non eft contentus eo, fed quasrit
feram j alias ftultus eft venator , fi folo veftigio contentus
eft, quod eum non poflit fatiare : fic prudens
contemplator videns aliquod bonum in creatura, debet
cor fuum elevare inCreatorem. Verbi gratia: videat
pulchritudinem fyderum, florum, arborum, 6cc. dicat
intra fe; fi ilia tam deledabilia flint, 6 quantum de-
ledabilis 6c defiderabilis eft Creator talium > quia quicquid
eft perfedionis in caufato, hoc excellentius eft in
cauia, 6c eft excellentiflime in excellentiflima 6c univer-
faliflima caufa. Sic homo videns hominem virtuofum,
charitativum 6C pium, 6cc. dicat intra fe : Si rivulus
ifte eft ita laudabilis, quanta laude dignus eft fons 6c
origo ejus 5 6c fic exaltat Dominum per excellentiam
in fuperlativo, dicens fibihancTabulamJ femper pr£-
mittendo, O. pro elevatione, 6c in fine, Deus Pater,
6cDominepro reverentia fic aicendo. .
Ç Amantiflime.
1 Benigniflime.
Clementiflime.
J Dulciflime.
! Excellentiflime.
O ^ Fideliflime.
IGloriofiflime.
Honorandiflimc.
IInnocentiflime.
Kariflime.
i-Largiflime.
r Mitiflime.
I Nobiliflime.
j Omnipotentiflime.
IPræclariflîme.
Quietiflime.
O Rediflime. j Sufficientiflime. *1 Tutiflime. J Utiliflimc.
I XriftianiflimeDeus
L Pater 6c Domine.
C A P I T. XIII.
f Confervator meus.
I Gaudium meum.
O Lumen me illuminans.O
I Pater meus.
i T h claurus meus.
r Amabilis.
j Benignus.
| Compatiens.
1 Defiderabilis.
Expedabilis.
O Fidus.
j Gratiofiis.
] Humilis. r j Jocundus.
I Karitativus.
L Liberalis.
TD iredor meus.
I Honor meus.
•{ Medicina mea.
I Quies mea.
LVita mea.
r Manflietus.
INobilis.
Obtempcrabilis.
IPlacabilis.
Quietus.
1 «4 Recreativus.
Sincerus.
Tolerativus.
IVerax.
Xriftus Dominus 6t
I. Rex meus. Amen.
C A P I T. XII.
D E
V IA S U P E R L A T I V A.
A U g u s t i n u s profundas habet vias meditandi :
ut per creaturas. Dicit enim: ,, Interrogavi Goe-
„lum 6c terram: esne tu Deus meus ? Et refponde-
„ runt mihi j non; fed ipfe fecit nos.,, Habet 6c alios
modes *, unde in Manuals fuojtnx.tr cetera fic dicit ad
Dominum: ,, Si totum mundum Libri repleant, Maje-
,, ftatem tuam exprimere non fufliciunt. T u enim es
VI A O R A T I V A.
D O s t q j j a m in meditationibus exardefeit ignis
® devotionis, tunc aflürgit in allocutionem dile&i
per viam orativam; 6c capiohicorationem nonfolüm
Cpro petitoriaj fed generaliter prolaudatoria, hymni-
dica, 6c fic de aliis ; unde homo non eodem modo femper
afficitur circa diledum fuum: fed nunc petit ali-
quid ab eo; nunc laudat in Hymnis, 6c Pfalmis, &
Canticis ; nunc admiratur venerando, nunc adorando;
nunc benedicitaut glorificat; nunegratias agit,confi-
tetur, exaltat 6c fuperexaltat. Debet autem oratio
efle (nifi ex affedu protendatur) brevis, fecundiim verba,
fed longa fecundum affedum, undeverfiis:
Si cor non or at, lingua in vanum labor at.
De brevitate orationis dicit fandus Bernardus, Regula ,• quod debet efle brevis, nifi ex affedu protendatur.^
E t hoc in vitis Patrum habetur, quod quidam
D Patrum docuit difcipulum orare haec verba: jQm crea" ßs me-,ficut feis, & vis, mifereremei. Et de Thayfi,
quae petivit a Patre orationem. Cui ille ait: D ie : creafli me ^ miferere mei. Undeponittantum tales oC
confimiles breves orationes. O piiflime Pater! miferere
pauperculse creaturas tuae. Idem: O ftwnmabonitas re-
cordare quod pro me fanguinem tuum effudifti: non
finas me perire! ... r f
Primus modus attendendi, eft attendere ad ienlum
verborum, 6c inde elicere fenfum fpiritualem: ver 1
789 T)h/n/ Ämöris. 790
gratia : per David intelligendo Chfiftum *5 per Go- quendo Dominum in Ægyptum : protentatisj atten-
h-im diabolumj per Jerufalem, fupercceleftem civi- dendo defertum ubi Chriftus tentatus fuit à diabolo :
Secundus modus attendendi eft, ftatuendo fe mental.
ter ad ca'tum locum, ne mens inde evagetur, 6c co-
aptet, quantum valet fenflim Pfalmi ad id quod ibi
geftum eft. Verbi gratia: Plalmum unum ad locum
Annunciationisj quafi videat Angelum delcendentem ad
cubiculum bcatas Virginis Mariae 8c dicentem: ■ Ave gratia plena Dominus tecum, &c. Luc. 1.18 . 6c cum eo
niultitudinem Angelorum plallcntium, Cum quibus 6c
ipfeplallat. SecundumPfalmum in Nativitate, quern
pfallcbant paftores, 6c tres Magi, 6c Angeli canentes: Gloria in excelfs Deo, &c. L1ic.11.14. Tertium, tran-
feuntesadTemplum, ubi videat Simeonem fenemoc-
currentem. Quartum, eundo in AEgyptum; 6c fic eon-
fequenterde aliis Chrifti peregrinationibus. Specialiter
tamen conftituat mentem fuam in locis Paflionis Chrifti:
unum Plalmum cantando in monte Oliveti; alium, in
domo Ann^j tertium, ante Pilatum j alium, ante Hero-
dem > quintum, in flaeellatione > fextum, in coronatio-
ne; feptimum, in limbo Patrum j alium, in cenaculo,
ubi apparuit Dominus Jeflis Difcipulis fiiis poll Refur-
re&ionemj alium, in Afcenfione, 6cc. Fixaenimmen-
te ad certum locum mundi facilius attendit, quam quod
mens jam fitin ccelo, jam in refe&orio j jam in leculo,
jam in fcholis, 6cc. ilia enim diftrahunt.
Tertius modus attendendi eft, quod homo elevet co r '
fuum ad paternam patriam, ubi audiat laudes Sandlorum,
6c cum illis putet le reverenter ftare, 6c Deum
laudare. Unum Plalmum cum choris Angelorum j fe-
cundum, cum coetu Prophetarum; alium, Patriarcha-
rum; alium, Apoftolorum, 6cc.
Deinde feiendum quod non debet folum orare pro
fe, fed etiam proEcclefia, 6cc. Et fic poteft dicere
unum plalmum in perlona Chrifti; alium, in perlona
benefaaorum; alium, in perfona peccatorum; alium,
in perlona pauperum; alium, in perfona infirtnorum;
alium, in perfona omnium Fidelium defundorum, 6c fic
de aliis. Et adhuc etiam poteft mentem fuam ftabilire
in orando pro pauperibus; videndo Chriftum paupe-
rem jacentem in praslepio: orando pro errantibus; leprocaptivis,
in monte Oliveti: pro infirmis, videndo
Chriftum anxiatum in Cruce. Confequenter eft notan-
dum quod Bonaventura dicit,. quod orando debemus
tria faceré. - Primo, invocare gratiam Spiritus fandi, 6c
fiepoflèmusdicere : Veni fanlte Spiritus. Secundo, im-
. plôrando 6c pro nobis interponendo Chriftum cruci-
A fixum imomnibus orationibus, 6c fic in omnibus orationibus
interponimus ; Per Dominum noftrum Jefum
■ Chriftum, id eft, mentis fuæ Paflionis, 6c non noftris
petiiîius, Tertio, prointerceflione poflumus invocare
beatam Virginem6c omnes Sandos, 6c fie dicere poflumus:
SanEla Maria & omnes finSli inter ce dite fro nobis ad Dominum. Item inter ceteros modos attendendum
quoad lènfum : videtur illc^ptior, ut quis oret in per-
•ifrfona Ecclefiæ, ubi proponat fibi quandam multitudincm
^populi ftantis juxtà Crucem Dpmini, 6c clamantis ad
Dominum, in qua multitudine funtaliquiinfirmi,ali-
qui téntati, 6cc. Et quia multiplex fenflis in Plalmis,
6c multi flint flatus hominum, fecundiim hoc aptetur
unus, vel plures verlus: 6c poflit homo intentecon-
fiderare etiam Corpus Chr^ i in Cruce, aliquos vei-fus
aptando impreflioni Ipineæ cordnæ j aliquos viilneri
dextræmanus, 6cc. Aliud remedium attentionis eft,
ut homo per unum Plalmum concipit fibi unum affe-
dumdevotionis ex Pater nofler , vel aliunde, quam
mentaliter proférât ad fingulos verlus, inclinando ad
hDuonmci nfeon mluemo verborum. Verbi gratia: Dixit Dominus nee ponam in:i Pmfi.ccoisx t.u coosgitet, ô amator ardentiflime. Do,
ad alium mutet affedum, aut
eundem cohfinùet, fi fervet ; üt : Laudatè pueri.P f cxii.
O holpes fliaviflîme-, 6c fic continuando exclamationes,-
quæ loco viæ illuminàti^æ ponuntur in Tabula. Orationis
Dominicæ, videlicet : Pater nôflér. Matt.vi.ix.Etper
fingulos Pfalmos poteft affedurii futim àlligare, ne evagetur
per divcrlà ; 6cfic continue erit mein or Dei, 6c
habebit cor elevatum. Ex didis colligitur pfæfens
Tabula pro attentione,continensvigintiodo claufulas
in quatuor lineis, fecundiim quod in una manu vigin-
tiodo lunt loca in quatuor digitis, in quibus verfus
Cifio janus computatuf.
Affedus timoris cum indi-
gnitate fui, refpedu tre-
mendæ Majeftatis.
Affeduß Spei de mifericor-
dia 6c bonitate fummi.
AfFe6his gratitudinis de be-
neficiis perceptis.
Aflèdus diledionis de pa-
ternali charitate.
Affedus laudis de ratione
potentiæ 6c làpientiæ.
Affedus exultationis de
omni perfedione.
Affedus doloris de Paflione
Domini Jefiu Chrifti.
Cum Maçia. Cum Difcipulis.
c Pro fidelibus defundis.
Cum Angelis. Cum Martjribus. Pro vivis 6c fanda Matre
Ecclefia. Cum Patriarchis. Cum Confejforibus. Pro fe 6c paréntibus.
Cum Prophetis. Cum Monachis. Pro f e , 6c iugCntibus , 6e
pauperibus. Cum Innocentibus. Cum Virginibus. Pro infirmis, 6c tentatis.
Cum Apoflolis. Cum Viduis. . Pro Æflidis 6c captivis.
Cum Evangetiflis. ’ Cum omnibus San- Slis & eleElis,
Pro inimicis, infidelibùs ce paganis.
P R o declaratione hu jus Tabulæ eft feiendum, quod
affedus illi excitantur per exclamationem 6c cordis
elevationem. Et ad hoc valent illae didiones: O.
Quando. Si. 6c confimiles. Exemplumdeaftèdutimons.
Si tu es tremenda Majeftas, ubi timor meus? O
ardentiflime amator. Quando te diligam, dulcedo mea ?
Illas vigintiodo claufulas loca in finiftra manu in quatuor
digitis, pollice excepto, ab intra 6c ab extra : &
fic in primo digito habebis feptem affedus, quos exci-
tare poteris in te , adaptando cuilibet affedui unum
Pfalmum, vel plures ; unum verlum, yel plures ; 6c
cum pollice punge articulum illiusdigiti, ut illapun-
ctio, vel imprelfio digitl irnpediatdiftradionem. Ver-
Tomi / I I , Pars I I ,
bi gratia : Domine Dominus nofler, 8cc. P f vin. pfallendô,
Cogita indignationem humani generis in primo afticulo
p-indicis, 6c fic Confequenter. In aliis duobus digitis
^loca quatuordecim diverfitates Sandoruip , & comprime
cum pollice articulos fingulos per fingulos P(al-
mos. Verbi gratia : cum beata Virgine Maria fftallendo
Pfalmum : Benedicam Domino in omni tempore. Pf.xxxm.
Cum Angelis : Coelienarrant. P f xvm. In parvo digito
loca hos pro quibus vis orare > in perfona illorum, ac fi
ipfi hoc oratent, pfalle, vel die : Pater nofler, aut alias
_ orationes. Verbi gratia, die: De profundis^ P f c x x ix .
. ac fi animæ de purgatorio ad Dominum clamarent hæc
verba : Miferere mei Deus > P f l. ac fi Sanda Mater Ec-
D d d z clefia