foperftitiofas 8c obfervantias prohibitas, non folum
in noftra L e g e , fed univerfaliter in omni Lege pagano-
rum & aliorum. Sicutdcclarat ad longum Sandus Au-
guflinus L ib. de Civ. Dei. Et dico , quod hoc vel-
le facere eft res vana. Vana, inquam , quia inimici
funt libéras voluntatis, nec poflimt cogi per alium,
ni fi à Deo 8c miraculo 3 non per lapides , non per
herbas , nec etiam per verba 3 quamvis fingant, fo ^
compelli per tales foperflitiones propter tria. Primum,
ut decipiant homines 3 bene foiunt per talia opera
fummè Deum offendi, 8c Fidem in Baptifmate pro-
miflàm violari. Secundo, ut recipiant honorem 8c facri-
ficium Deo debitum. Adhuc non evafit fatuus 8c pras-
fumptuofus fuam fimulationem, cùm in principio voluit
eftè timilis Deo : Erofim ilis A ltijfim o3 Ifaiæ. xiv. 14. 8c
proptereà vult honorari his verbis quibus deprecatur
Deus, 8c honorari talibus facrificiis, per jejunia etiam,
8c virginitatem, ficut Deus. Sed quanto plus ibi eft
boni, tanto eft deterius propter abufum, qui eft mag-
nus. Tertio , propter deceptionem quæ citiùs fit*
quia proptereaquod immittit fuam tentationem fob
fpecie boni alterius, eb citiùs ei creditur , 8c pericu-
lofîùs decipit. . Sed etiam hoc facere eft res periculofa,
foilicet fe tali' committere inimico, qui nec Fidem ha-
bet , nec L egem, nec amicitiam ad humanam creatu-
ram, fed earn odio letali profequitur. Quomodo abeo
veritatem expedabis , qui eft pater mendacii ? Quo-
modo aflbeiaberis illi, qui excommunicatus eft à Deo, *
8c proditor juftiflimi tui' Domini? Et contraprohibi-
tionem minatur te in mortem dedere in medio populi
tui. Quomodo illi confides , qui omnibus modis de-
ceptor eft? Nunquàm profedo quifquam cum eo foe-
dus iniit, quin ignominiosè, aut citô, aut tarde de-
ciperetur, nifi ab eoabfcederet, 8c pcenitentiam age-
ret. Omitto hiftorias innumeras de Ofia, de Saiile,
8c de Juliano Apoftata. Optimè hoc novifti, 0 gloriole
Antoni, proptereà benè cavebas , ne Spem tuam
in eum poneres, autinfoumfobfidium. Sciebas, eum
nil pofle, nifi quod Deus illi permittit. Non ergo re-
currendum eft, nifi ad Dei mifericordiam, 8c jacien-
da Spes in eum , quod fit per devotam orationem 8c
morum corredionem 3 non per foperftitionem, aut
vitam foam pejorem faciendo. Nulla eft pejor macula
in pulchra tunica bonæ famæ (quam debet habere
Princeps, 8c amare foper omnia poft Deum 8c ani-
mam foam) quàm eum efle deditum diabolo. Notate
refponfionem Regis Philippi, qua refpondit quibuf- *
dam foggerentibus e i , ut pateretur circa fe fieri res
illicitas, ficut incantatorum , aut fortilegorum res,
ut fànaretur : N on (inquit) placent Deo , ut quicquam
fiat circa m e, quod contra honorem D e ifit, & reveren-
tiam , aut Fidem Chriftianam. JUtalo mortem fuftinere in
patientia, f i voluntas D ei eft ut moriar modo 3 nam ut fe me
l moriar neceffe eft. O pulchrum refponfom Regis
Chriftianiffimi, 8c dignum ut memoretur frequentiùs.
Sed gradiamur ulterius : ubinam alibi Spem tuam
locabis? In divitiis tuis ? Certè pereunt, 8cte faspe-
numero in tua potentia perdunt, 8c nobilitate. Vide-
mus die quolibet eas quæ font mutationes, 8c inma-
joribus inprimis. Mors omnia fobvertit fine exceptio-
ne, juvenes 8c fenes. In fenfo tuo erit etiam pruden-
tia, dicit Sandus Antonius, nihil efle magis contra-
num bonævitæ, quàm proprio uti capite, 8c capere
confilium foum in capite proprio 3 fibi 8c aliis frequens
affert damnum , qui in proprio capite foum portât
confilium. Si fapiens e s , à beftia confilium capies
minime, quæ confilium foum in proprio portât capite.
* Non eft opus ta li, ut alius eum decipiat 3 nam
feipfom decipit, 8cfacillimèmille falliturmodis, tarn
per amorem ad fo 8c laudem foam , aut per invidiam
8c odium alterius, quàm per adulatores. Sed quid re-
quiritur, ut alicui credatur confilio ? Dico tria prasre-
quiri : Primùm, ut is qui petit confilium, fe oftendat
talem, cui libéré 8c abfque timoré dari poffit confilium,
8c illi credat*: hoc eft confilium fànéti Ludo-
vici. Non libenter confulitur alicui Domino , fi per
hoc fuam quis incurrat indignationem : Indian at io Principe
mors. Prov. XVI. 14. 8c unufquifque fommoperè
vitat mortem. Et Princeps, qui libenter audit adulatores
8c mendaces, habet omnes miniftrosfuos impios^ Prov. xxix.
29. 8c ad omnia mala perpetranda paratos. Secundo,
quoad rem dequa quæritur confilium, ut quæratur ab his
1 qui fecundmn artem eorum illud noverunt .Cuili betinfua
arte experto öredendwn eft. Tertio, ut cognofcantuf
tales confoltores Deo fideles efîè 3 quoniam fi fine infidèles
D eo , infidèles erunt 8c hominibus. Nota hi-
ftoriam de Conftantino , quomodo bonos fuos pro-
bavit amicos. Et fignum verum eft, quando tales homines
aliquid dicunt in occulto, quod dicere non au-
derent in publico. Periculum eft maximum pro tota
una politia , fi fatuus earn gubemaverit, fine dubio
labetur omnino. Habeamus ergo Spem, quod median-
te tali, confilio , Deus nos agenda docebit 8c finalirer
fiilvabit, mediante poenitentia 3 non autem aliter. Et
fi dicas, te earn habere modo non poflè. Nondicas,
te non pofle 3 fed non velle 3 fume confilium fandi
Gregorii. A g e minus malorum , & plus bonorum , inte-
rek dum pot er is. Et proptereà p oenitemini. quig pceni-
tentia glorioîàm dat nativitatem, 8cc.
5 T)e tertia nutrice anima, quæ eft
Charitas.
Loquamur finaliter de tertia viitute 8c nutrice ani-
mæ, quæ eft charitas, alio nomine, gratia D ei ap-
pellata : cujus opus 8c officium eft , pacem adducere
ac unionem, ficut dicit fandus Dionyfius 4. D e divi-
nis nominibus. Et videtur mihi ipfam Charitatem aliter
adducere pacem & unionem invitafolitaria8ccon-
templativa qualem tu continuafti, gloriofe Sande
Antoni, toto tempore tuo : aliter in vita adiya quse
principaliter fpedat ad Principes. In vita contempla-
tiva ipfa adducit pacem 8c unionem quandam animas
devotæ ad Deum, ut quafi fit unus fpiritus Deus 8c
anima, 8c fecundum quod dicit fandus Paulus , qui
nominat hanc pacem, pacem D e i, qua exuperat omnem
fenfum. Philipp, iv. 7. Quia omnia idomata mundi
non fofficerent ad earn explicandam , nec quifquam
earn novit, nifi qui cam fentit. Nem o novit nifi qui ac-
-, cip it, Apoc. xix. 11. quemadmodùm optimè fên-
fifti gloriofe Sande Antoni 3 ideo enim fblitudinem in-
trafti, ut hanc pacem reperires. Q uis dabit mihi pen-
nas , 8tc. Pf. Liv. 7. Operationes, gaudia , 8c fen-
fos iftius pacis 8c unionis font talia , 8c tarn magnas
dulcedinis, faporis, 8c recreationis, ut omnis dulcef-
cat adverfitas, 8c omnis alia deledatio carnalis repudie-
tu 8c in abominatione habeatur.
Guftato fpiritu , defipit omnis caro.
Hæc vita eft paradifos quidam in hoc mundo tan-
tis refertus deliciis, ut anima devota fit tanquam tota
inebriata. Hoc facile pofîèt demonftrari in vitaSandi
Antonii, in qua centum 8c quatuor annis permanfit,
non obftante quacumque abftincntia aut pebnitentia,
eo quod hoc gaudium cum fuftcntarct. Verum eft
carnalem fapientiam 8c mundanam , hanc pacem fpi-
ritualem ne(cire3 mn ßpit quà Dei funt, 1. Cor. 11.
14. 8c ftultitiam earn eftè judicat, cùm de ipfa fieri
verba audit 3 quia nil credit, nifi quod fentit ; nun-
quam autem fentiret in curis 8c vànitatibus in quibus
jacet 8c detinetur , atque conatür hanc vitam reprobate
: propter quod Sandum vitupérât Antonium,
8c dicit, quod hæc Charitas duntaxat utilis fit fibi,
8ç non aliis. Sed non benè fêntis, ô carnalis fâpien-
tia. Primo enim fandus Antonius in vita contempla-
tiva fibi proficiebat 8c Deo placebat, quod principale
3 quia quid prodeft homini fitotum mundum lucre-
tur , Matth. XVI. 26. 8cc. Secundo Sandus Antonius
nius’fado prasdicabat ad versus mundanos errores: mun-
dus in fcholis fois prasdicat omnes voluptates humanas.
8c divitias, in pompis 8c honoribus 3 Sandus Antonius
omnia refutabat, 8c per fuam refutation«« oftende-
bat nos aliam poft hanc habituros civitatem , fecundum
quod dicit Apoftolus: Nonhabemus hie manentem
civitatem , 8cc. Hebr. xin. 14. Ob hanc caufam principaliter
voluit noftram affumere humanitatem , utde
fado contra hu jus mundi prasdicaret errores, quemad-
modum ait fandus Auguftinus in Libro fuo D e vera Re-
ligione. Tertio, oratio landi Antonii magis profuit Rei-
public£e,gratiamDei impetrans,fine qua nihil poflumus,
quam mille 8c mille peccatores, etfi omnem eorum im-
pendant operam in rebus corporalibus, quas interdum
beftias mutas asque bene faciunt , aut melius. Hoc
apparuitdeorationeMoyfi, Jofaphat, Eh'^, 8c aliorum
, in mille locis Scripturas. Nihilominus laudan-
do vitam contemplativarh, nolo condemnare adivam,
Deus me ab hoc prasfervet 3 una bona eft cum altera,
ficut Maria cum Martha , 8c oculi cum mani-
bus. Animam habemus 8c corpus, - necefle e f t ,
nos habere vitam contemplativam pro anima, 8c ad ivam
pro omni ilio quod fpedat ad corpus , five in
proprio, five in communi. Et eft convenientius me
fermonem meum ad vitam hanc adivam vertere , in
qua Charitas pacem facit 8c unionem. Et quid eft Charitas
in quantum vitam refpicit adivam ? Dico , efle
amorem boni communis politias. Per hanc Charitatem
omnes tres flatus pacem ad in vicem habent 8c unionem :
flatus Principum , Ecclefiafticorum 8c Civium. Ad
hoc aftipulanturhiftorias, ratio, 8c experientia. Sed
heu, cum oculos confiderationis mete ad tres hos ver-
tiflem flatus , Charitas mihi vifa eft habere mortalem
inimicum , qui omnia vallat, omnia diffipat. Quis
eft ille ? Eft amor proprius , aut amor fo i, five cu-
piditas 3 non eft crudelior hac beftia , nec perverfa
magis, nec qute plures , ubicunque fuerit, conci-
tet difeordias, quam Apoftolus vocat, Rom. 1.31 .fine
foedere xfine Lege ^fine Fide. Quid mirum? Cum in bono
aliquo communi unufquifque nitatur ipfum ad fe trahe-
r e , fi omnia rumpantur 8c diflolvantur ? Videbatur mihi
proprius amor foi, cum declinaret in unam perfonam
flatus dominii, tunc earn foperbam facicbat, invi-
a^os °^i° habentem , quicunque foi foilicet
dominii client flatus. Cur? Quia ipfa fola gloriam voluit
habere, honorem, 8c utilitatem in omnibus fa - ,
d is dominii. Ideo omnia vertit ad difeordiam, fchif-
ma 8c turbationem. Pofthacerat avaritia fopra flatum
civilem , non curansqui officiarii eflent, modo ipfa
commodum 8c profedum haberet 3 pariformiter fa-
ciebatfecunduipomnepofle fouminftatu Clericali,8c
in promotionibus foorum fiimulorum. Infoper cum
amor proprius fojungeret alicui Confiliario, quid facicbat?
Ipfa eum reddebat diffimulatorem, 8c fidum, atque
veritatem zelantem , cum dicenda foret 3 non enim
curat amor proprius , quo pado res quteque fo ha-
beant, modo fuam nancifcatur utilitatem , 8c damnum
evadat. Sic dico de Prtedicatoribus , aut his
qui ad veritatem dicendam ordinati funt 3 quamvis non
excufem Dominos, fi fe oftendant efle invitos veritatem
audire3 non libenter eos ad iracundiam provo-
cat quifquam. Prteterea proprius' amor ibat hac 8c
iliac per Curiam, 8c in uno quoquefamuloquemfri-
-cabat, mendacem adducebat adulationem, 8c omnia
aha vitia per qute falli pofiunt Principes , ut ab eis
auferatur quod habent, & non ipfi , fod 8c populus
eorum , ut rodant Dominum 8c decipiant, non ad-
vertendo damnum Domini, nec populi deftrudionem,
non curando unde emungatur argentum , modo habeatur
3 ad exemplum canum voracium , qui continue
vorant, 8c tamen latrant. Non arguo fervitii re-
munerationem , nec Domini liberalitateni3 fod undi-
que requiritur modus 8c menfura, ne liberalitas, cru-
dclis fit largitas 3 font enim aliorum trutinandas miferije.
Tomi IIT . Pars J I / t
Dehinc etiam, cum oculos cogitationis meas ad Clerical
em 8c fandcE Ecclefite converto flatum, 8c generaliter
totius Chriflianitatis 3 horrores profedo, fremitus,
ti'ibulationes in:me defcenderunt y perterritus fum pne
pavore, nec adhuc bene focurus, vidi proprium amorem
quafi ubiquercgnare,qui folum propriam quzerebat gloriam,
fuum flatum^ aut foam propriam utilitatem. Prop-
^ ter quod fchifma unum uhiverfaie,' mille autem 8c mille
fequuntur particularia. -Si enim amor boni communis
fandiE Ecclefiae (q.uas.eft vera Charitas) undique regna-
ret5 nunquam talis difoordia , tabs maledida turbatio ef-
; ^ 5 aut diiraret.3 quoniam ilia Charitas nonquasreret
fliam utilitatem, 8c gloriam 3 fod bonum communeJefii
Chrifti 8c fand« Ecclefiae. Mihi apparebat quod ubi
proprius amor adliaerebat, omnia perfoquebatur : fi
adhasrebat veritatis Prasdicatori aut* Confiliario , dif*
fimulationem generabat, quae familiaritis eft prodi-
t io , quae confolit contra bonum Domini foi, cui fidem
juravit 8c fidelitatem. In hominibus Curiae ge-
nerat adulationem, hoc eft, amabilem deceptionem 3
in Dominis praelia, odia, jurgia8cdiffenfiones. Quot
divifionesvidemusmaledidamhanc, furi fimilem, in
fanda Ecclefia fecifle ? Quo effugavit pacem ? Quo
pofoit unionem ? Ad defortum unum multo profun-
dius quam erat illud in quo fuit fandus Antonius.
Paulo ante mfhi yifom eft proprium amorem pacem in
; talem pofoifle labyrinthum , qualis fuit Dedali laby-
rjnthus. Non poterat reperiri ullo in loco , aut pofoifle
earn in defertum quoddam fpinofum, foopulis plenum
& fbveis, 8c illic adeo intenfa eft, ut nefeiatur
quo fo ventendum fit ad earn denuo reperiendam, nec
ante, nec poft, nec ad hoc latus, nec ad illud, tam
variae 8c innumer« inveniuntur difficultates 3 nec aliud
velim fcire , quam dicere ut Deus earn nobis reducat.
Sed nos hoc non meremur fofficienter : attamen ap-
paret mihi bonam Charitatem requiri, ut proprius ex-
pellatur amor. Et quia non feitur, nec poteft fieri alia
res ex hac parte, 8c hac Obedientia 3 faltem trade-
tur intereä cum aliis ne eledio fiat, fi Deus vcllet al-
terum mori, bonam mortem illi conccdat 8c brevem,
immo utrique, ut fint in Paradifo 8c canant*:
Gloria in excelfis Deo. Et nos pacem habeamus.
Finiam ergo orando 8c dicam: Gloriofe fände Antoni,
qui hodierna die poftlongam 8c continuam pcenitentiam
, felieem 8c perennem in Paradifo recepifti
nativitatem , digneris tua interceffione in nobis con-
forvare Fidem , Spem , 8c Charitatem quae inno-
va^animae nativitate per gratiam, in Sacramento Baptif-
mi infunduntur. Fides, contra errores 8c fuperflitiones.
Spes, contra defperationem 8c prasfumptionem. Charitas
Dei 8c boni publici, contra proprium amorem.
Non eft nobis ea concefla facultas, ut vitas tuas contemplative
imitemur fublimitatem , nec earn quam
fecifti poenitentiam , nec miracula tua ingentia 3 di-
rige nos in vita adiva , fpecialiter in Charitate , ut
pacem habeamus 8c unionem , quas adeo femota eft
ä nobis, 8c nobis fufficiet ad expellendum proprium
amorem ex hominum cordibus Chriftianorum, five
Principes fin t , Clerici, five cives. Qui quidem proprius
amor nilamat nifi fo, 8cproprium commodum,
aut fuum ho'norem 8c gloriam, quae vana eft 8cftulta.
Junge per bonam Charitatem ad invieem corda Principum
in pace, inunionecum Clericis, 8c turn Principes
, 8c tum Clericos cum civibus. Fac ceflare longa
quas eveniunt odia 8c divifiones , mendacia , 8c
Domini contra Dominum, flatus contra flatum, ad
damnabiliter complacendum, 8c commodum aliquod
habendum , trahendo dulce 8c liberale cor Domini,
ut capiat ab aliis aliter quam juftitia requirat, ut eis
det 8c eos fatiet. Q u id, inquam fatiet ? Sunt profe-
d o cupidi magis 8c ardentiores ad indies petendumt
nec magis quicquam eorum quas illis dantur, appa-
ret quam in marina abyflo. Infuper , gloriofe , mi-
foricors 8c pie fände Antoni, nonferasfandam Ma-
S ss s 2 trem