Joannis Gerfomi. Ic?44 Quxftio: Sitalis ira longa nimis fempef eft peccatum
i o 4 3
fonitus ante parvum ignem. Quxftio : An omnis ira
fubita fit peccatum ? Rdponfio : Vel ira venit per
caufem complcxionis 6c naturaliter, vel ex malaçon-
fuctudine, aut tentatione fumendi propriam vindibtam.
Ilia ira quæ advenit naturaliter ex primo motu, non
eft peccatum , vel eft veniale peccatum j ficut aliqui
qui funt calidæ choleræcitiùsirafcuntur, quia languis
citiùs circundat cor eorum, 8c illimonftrant ligna ad
extra, ( cfficiunturque rubci in facie, 6c inflammati in
oculis, &r omnino tremunt manus 8c pedes eorum, 6c
totum corpus, velconftringuntdentes, nifimoxratio
cos coërcuerit. Ira quæ venit fubito per malam confue-
tudinem eftmagisreprobanda.
mortale? Rcfponfio; perdiftin&ioncrnutpriüs. Hxc
enim ira eft qiiandoquc per complcxioncm, ficut lignum
aliquod quod difficultcr incendi poteft, p0p._
quam verb accenlum fuerit, ealorem fuum retinet
diutius quam aliquod aliud 3 etfi perfona non habcat
confenfum male faciendi, feddifpliceateitalisira, p0.
teft habere magnum meritum refiftendo. Si delibera-
tio plena fuerit , opus eft diftingucre tunc vindidtatn
q u x defideratur: -vel ipfa eft fecundum formatn juris
6c rationis, 6c ut quis habeat quod fuum eft 5 vel qubd
honor liius reparetur 5 6c hoc fieri poteft , quanivis
perfe&ius fit omnino parccre (ficut dicetur poftmo-
Exemplum in artibus 6c juftis j quia ars perfe&a . dum) quam perdcreamorem, tern pus, bona, 8c la;-
non délibérât. Et eft cum homines tamfæpèirafcun-A tari de damno altcrius
tu r , ut cfficiantur fere furiofi. Furor fit læfà fæpiùs
patientia , 8c mox délibérant malefacere ac vindi-
dfem expetere. Ira duobus aliis modis poteft effe fine
peccato mortali. Ira quarta ctiam , ficut dicetur in
tertio pun&o. Quæftio eft de malis quæ eveniunt
per iram lubitam ? Refponfio: Autinjuriæ, aut damna
funt in magno excefîù vel non : fi non , minime
dicendum fuerit hæc elfe peccata mortalia 5 ut levis
malcdibtio, aut parva injuria verborum, vel fignorum
per difplicentiam quandam, vel ferire fuprà menfam,
aut facere leves minas, ut certè duceris poeniten-
tia , 6cc. Si aliter j difficile eft illas exeufari à peccato
mortali : fignum enim eft deliberationem 6c
ut caufa coram Judice aga-
tur} vel defiderare notabile malum alterius via fa6ti 6c
irrationabili, 8c per malas intentiones qux lunt contra
Deum, 6c rationem, peccatum eft mortalc. Et
gravius, quidem, laltem fecundum malum quod defideratur,
vel procurator: ut pejus eft verberare Cle-
ricos quam alios , propter Excommunicationem > 6c
mutilarc, quam verberare. Nota de pucris 6c femi-
na, qui maledicunt propter hominem qui interimi-
tur 6cc. Quomodo fieri debeat reftitutio ? Quxftio :
An obligetur quis loqui 6c converlari cum illis contra
quos irafeitur? Refponfio: vel talesfeceruntinju-
riam, 6c fe earn offerunt cmendarc omnibus modis ra-
tionabilibus, 6c fecundum jus vel arbitros: tuncobliconfenfum
adefiè , nec rationem feciflc diligentiam B gatur recipere emendam, in hoc quod malefeétum eft
refiftendi de feóto fine caufa , nec confideraflc
deb non debet ferirc , aut eis dicere notabilem in-
juriam 6c publicam , vel revelare fecreta , vel peje-
rare, aut mortem minari. Eft hic quxftio, fi hujufi
modi juramenta debeant teneri ? Alias locutum eft.
Bonum eft de omnibus his cafibus confiteri 6c eos e-
mendarc, fecundum qualitatcm perfonarum , 6c dam-
ni. Dominus , Magifter , vel Pater non debet qux-
rerc veniam , ficut fubjebfcus aliquis. Non oportet
Principem repercuti: hoc poffet efl'e ftultitia 6c contra
Domini autoritatem. Nora de Matribus quxadu-
lantur filiis poft verbera. Item dubium eft , fi blaf-
phemix contra Dcum di£tx per talem iram fint car-
p en d x, ficut hxrefes aut idololatrix. Quxftio de
remedio contra hanc iram. Refponfio: I nterd um medicina
poteft prodefle. Ratio debet ponere modum,
fxpius cogitando irx turpitudinem , fe refpiciendo in
fpcculo , vel per aliud : aut confiderando quod aliquis
pejor ex hoc efficitur 3 vel per hoc qubd irride-
tur 8c minoris exiftimatur tune 6c poftmodum > vel
duntaxat reftat emenda, 6c monftranda funt reconci-
liationis figna. Perfbnæ tamen talcs eflèpoftimtutpcr
confilium melius vitari deberet eorum convcrfâtio,
quàm eas frequentare, quamvisamentur. Exemplum
de arbore fpinofà ferenti bonos fruâus ôcc. Si injuria
proveniat ex ira, peccat duplicitcr. Si hi qui in-
tulerunt injuriam non funt parati cam repararc, au-
ferendus eft rancor quoad Deum , hoc eft , is qui
injuriam recepit vcllc débet bonum eorum, inquantum
prodeft ad eorum falutem, 6c poftulari poteft re-
paratiô, ac denegari convcrfâtio, donçc totum fuerit
reparatumj licèt hoc fit difficile fe&u, fecundum bonam
charitatem , quin inimicus nutriat odium de pejoriin
pejus. Si lætariquis debeat de malo alterius, dicamin-
vidia ? Secundum hoc quod diéhim eft feitur quo-
modo intelligitur dibtum Jefu Chrifti : Qui dixerit
fratri fuo fatue 6cc. Mat. v. '22.. Eft intclligendum
fècundùm très modos iræ 6c injuriæ. Unuseft in primo
motu. Alius per deliberationem quæ adhuc exi-
N , x , guaeft. Tertius eft magnus,per deliberationem fcilicet
minus bibendo vina fortia , nec efeas calefeétivas fu- C magnam. Scitur ulterius quando dimittenda eft obla-
mendo; vel vitando luxuriam, quæ homines reddunt tio Deo, ut priiis quis fereconciliet proximofuo. Et
im patientes fogiendo occafiones. Nec quis ponat fe nimis
propè viam, id eft ad publicum officium, vel in
aliéna jurgia. Non mifeeas terixæalienæ * qubd tune
non loquatur aliquis. Turbaïus funt & non font locutns
8cc. P f CLXXVI. film a bonis ÔCC. Pf. xxxvm. 3.
E t etiam ne oftendantur figna vilipenfionis 5 hoc e-
nim interdum pejus eflèt quàm loqui. Nota : fignum
iræ in Socrate erat tacere. Sexto, ne tune fiat
quæcunque vindibta , aut ne fumatur lùpplicium de
aliquo, quoniam judicium rationis eft peturbatum : im-
pedit ira animum ôcc. Qubd habeatur aliquis qui pro
tunc hoc patipoffit,6cqubd poft iram fuam eum animad-
vertat,8c in memoriam revocet,fi opus eft,ut ipfe pariter
quomodo fol non debet occidere luper iram noftram.
Quxftio : quod remedium contra hanc iram ? Refponfio
: Eft-reddendo molliorem terram petroläm,
exhortatiorlebonaöcorationcdevota. Quis es quiom-
nimodam expetere tentas vindibtam j 6 pauper & mife-
rabilis creatura! In quo ftatu te judicas, qux in nullo habere
vis patientiam, veluti jam efles fimilis Deo 6c lalva-
tis ? Sed quod pejus eft,quam tibi ufurpas autoritatem tu,
qui vindicandi autoritatem fumis, quam Deus fummus
Judex fibi ipfi refervat? M ih i, inquit, vindittt^ & tgo re-
tribmm. Rom. xii. 19. Sume exemplum in pueris
fcholx, qui dc eorum jure intus faciunt, cum alii focii
eos percutiunt,6c ipfi , uiu.vuiui jam cos peicutiLint, oc jpii ifeelfee ddeerfeenndauunntt aaobifqquucc nhoocc,, uutt aa.
alios in fubita eorum ira fupportet, cum ipfe non fuerit D Præceptore eorum punitionem quærant j fis fàltcm in
iratusjfitque facilis ad parcendum, quodque quilibet dili- tantum fubjcâus Deo, ficut cernis pucrum tuum fubgentcr
confideret defebtus fuos 6c noftram fragilitatem.
Ira longa nimis facit terram cordis noftri duram
6c petrofam. Ira h x c qux non cefiat facile, donee
dura fumpta fit vindi&a , eft reprobanda: admodum
enim repugnat charitati, 6c fiicit Deum adverfari
homini earn habend. Nec facerc poteft in ftatu illo
bonum fru&um poenitentix > quia tenet rancorem
fuum 6c odium , nec fufficientem habet patientiam.
jeéhim die Præceptori fuo. Nota exemplum dc fan-
â o Pâtre qui d ix it , Deum nobis non die neccf-
farium , quia homines vindicate vellent omnia. O
humana 6c ftulta impatientia, fi omnibus refiftcre
nitaris ! Refifte frigori vel calori qux te affligunt,
vel pulicibus in xftate , cum te in leblo tuo quie-
feere finunt minime. Videtc qualem indignita-
t,em 5 unus homo iram fuam fervat alteri, - &
quod
1 0 4 6
Sermo m ‘Qom)flk& Sexagefimæ.
quod tibi_. yis fieri. Quifquam oblocutus eft tibi ; 6c
td alteri. fxpius. Mala'dibbi funt de te: eft mes ho.-
minum, immpyero infiripitas > non poteft abftinere
âmpjiîis qu^m homo non tremcre qui torquetur te-
bribus.
Mala feruntur de te ; cave ne nimiùm levis fis ad
quod Deus fit fibi d’ulcis, clemens 6c mifericore , licet
feiat.^ fciçe debeat, gmvemTSententiam contra hu-
manaih impatientiaffi q^quodi fi nonlpepercerimus,
nec Deus„pai;ççt aut.reimttet nobjs. Si non veils par-
cere proptër compaffi'bhem Patfis tuiv proximi, frati
jc nec propter amorem Dei t u i , nec boni Patris H H H , H H . H
communis qui 2c præcipit^-time falten? duram ejjus \ credendum , 6c faç qüçmadmodùm fecit Plato deXe-
Seritentiam ôt vindidam, qubd ficut fècèris aliis, fie
fiet 6c tibi: Si remifèris, remittetur 6c tibi} fin minus,
condetnnaberîs. Neci prodeft quicquamhîcdice-
rc} non deliqui contra Deum, non egeo vênia, nec
remiftioDp.' Qui hpo-ngodp dicci-qt, rp^ntiretui;, 6c
ftultè- fetpfom dëciperèt. Pofteaquàjn ergo- opus eftti-
bi remiffione, fume medium acquirendi. Da veniam,
6cjam^habebisBulJas^oipnipo figill^tas.à firnimoJudice
quod veniam fis impetraturus. Non eft fimilis
cle^mplyu^, qu$, ftç.dq propria. O qualis fecq~
fitas 'cônfcientiæ erit in ïllo qui dicérë poterit Deo:
Domine remifi ad- complendum PræçefSum tuum,
fupphco juxtà promifîum, remitte 6c mihi. E diverse
» verb quali audacia audebit elevare adDeumoculos,
6c poftulare veniam, qui in nullo huic qui fibi fimilis
eft voluit dare veniam , qualiter non intelligit digram
hanc Evangeliirefponfionem : ferve nfifyam., ôcc.
Matt. xvm. 32. Infuper quâconfcientia diccttalis alir
qujs fûum Pater nofier : orandp Deum qupd fibi d i-R HHH----- -------- - . 7 - H P------------- - t -
m.. ittat omnia débita 5 ficut dimittmw debmribw *n»o/ •_a de füjç> contriverat, 6ç dictum fuit ei quod etiam fi
ßm . ■ Videtur maledidbo contra fe, Ôç. imprecatio loco
orationis, ficut per talem loquendi mpdum dici fo-
litum eft: Deus mihi fit in auxiliupi, fiputdixi verir.
tatem, vel ficut hoc modo feçi. Heu ! Libenter re-
mittere vellem, fed lion valeo, humana dicet impatientia.
Noli dicere, qyæfo , te non,yalere remitte-
re , fèd te fècundtim rationem dimittere non velle}
6c quamquàm in te fentis rebellionem 6c dolorem in
fenfualitate, fatis eft 6c fufficitdefiderium hoc, 6c ta-
lia velle reputabitur pro fabtp. Dicere poteris Deo :
Domine volo remittere injurias alterius contra me,
fimili modo remitte mihi , 8c certè de faéfco mihi
omnino parces : fads enim omnia quæcunque vis
vel defideras. Da igitur mihi potentiam fecundum
voluntatem meam , 6c feientiam adimplendi hoc de-
fiderium. Nota quod fie poteft dici Pater nofter, nomine
Ecclefiæ fine periculo , abfque hoc ut quis fe
maledicat. Sed dices deinde injuriam effe nimis magnam
, nec te poffe dare veniam 3 etiam quod irride-
ris ab aliis veluti levis & impotens. Refpondeo, tan-
to te faèlurum magis commodum tuum , tribuendo
Deo hanc vindiéfcam. Parvipendere qnoque debes ftul-
tam loquelam iftorum mundanorum , fi amorem ha-
bes ad laudem Dei tui. Ipfe te feiet defendere, hono-
rare , 8c remunerare. E t multo plura remittet tibi
quàm tu poffis alteri remittere. Confidera etiam, fi
expeâas emendam utilem aut honorabilem 5 Deus tibi
hanc dare poterit multo majorem fine comparatio-
ne, 6c ‘ eam tibi dabit, quàm homo mortalis tibi con-
ferre poffet. Fac ergo propter Deum 6c æternam Para-
difi gloriam quod faceres ob parvam temporalem
commoditatem, vel honorem mundanum 5 6cvanpm.
Tribue hoc Deo. Faç eum debjtorem tuum , obliga
eum tibi. Si R e x aliquis te rogaret, çondopares ei
hanc emendam. Da ergo eam Régi Regum. Si
quæras punitionem de eo qui offendit te 5 refer ad
Deum. E t fi injuria tua duret abfque hoc quod is qui
liberate fuo difcipulo. Nota hiftoriam. Homines
bbloquuntui; tibi, cave ne merucris. Quod fi minus
merueris, exemplum fume à Jefu Clirifto , qm cîim
?nfledfier?tur , non mfie dice b at. ÔCC. 1. Pet. il. 23.
Fabtæ funt tibï'aliæ injuriæ. Vide exeufationes quæ
pdflunt addüçi,. aut ratibnè æui^ aut ignorantiæ, aut
debilitatis, ^aut leyit^tisl Jtem quam laudem haberes
ei;gà Deuip, fi nünquam ullà'affebtus fbiflès injuria?
Remit.tcs omnia, Remiffict efi^ & çfte, débet, ubi 6c
quandp, iny,ehtàv eft injuria. Poftremb’ expetere vindi-
âàm propria;automate undequaque fugiendum eft,
quoad majorem., , quoad æqualem, 6c quoad mino-
remi Verberare æqualem, perkulum eft 3 majorem,
amiffio;} mino^em,.? verb turpe.
Talis fuam emendare opinàtur injuriam, qui injuriam
augmentât? Injuria non vincitur injuria, fed patientiâ.
Qui patitur, vioçit 3 fed pungitur fpinis qui à pun-
gentibus non abftinet fpinis. Nota de rana*. quæ fefe
ihflabat ut fe vindiçaret de tauro qui ranunculas peçreparet,
non pofîèt effe æqualis ei. Nota de lupo
vel de canibus 'qui non dignantur capere minus 6cc.
Et ç|e canibus Alèxandri, Nota de Dionyfio tyranno,
cui non erant verba cum hominibus, nifi fonitus uteri
hominis, aut alicujus veficæ. Nota quod homines vin-
diçativi reputati, ufque ad mortem perfecutionem pa-
tiuntur ab aliis , quia homines eos timent fi ad pro-
fperitat.em redeant. Demum bene confidera quod
odium eft Ipina quxdam qux fpjritualem impedit fa-
nitatem} 6Ç nifi ante mortem amota fuerit, erit*materia
ignis tui perpetui, qui te comburet abfque ullo
remedio. Vpço iram giavàntem, iram quæ fob umbra
juftitiæ 6ç boni mala perpétrât plurima. Zelus
non fecundum feientiam, cujus fpecialiter font très
modi, per bellum inter régna 6c régna , 6c inter
progeniem , aut per campum b elli, propter inftru-
btionem foorum fobditorum, propter punitionem ma-
lorum in Republica. Hæc ira fecit terram cordis noftri
fpmofem, hoc eft qubd fob apparehtia boni 8c
juftitiæ nafcuntur 6c crefcunt diverfa vitia periculofe
^ quæ expellunt omne bonum quod ibi elfe poteft.
De præliis quomodo fufcipi debeant, 6c quo titulo,
6c qua neceffitatc: 6c de campis prælii nil hîc dicam.
Quantum ad prxlium quod fit unius progeniei ad alteram
propter injuriam , non opus eft magna diftin-
<Sione , poftquàm Domini eorum ordinati funt ad
. feciendam eis juftitiam. Eft contra omnem rationem
naturalem, divinam 6c civilem expetere hujufmodi
vindibtas 6c diffenfiones incitare autoritate propria.
Nota de Domino qui abftulit hujufmodi malas
confoetudines, occidendo eos qui repugnabant,
6c dando ordinatum pretium. Nota Burgis bonam
effe ordinationem , qubd fi duo vifi fuerint difeor-
des, poftcertam admonitionem fe&arn intruduntur
ad caiceres , donee febta fuerit concordia. Secunda
quxftio : An fit licitum verberibus afficere per iram
6c commotionem foos fobditos 3 ut foos fcholafticos,
eam intulit pcenitentiam aga t, horribiliiis punietur d addifcentes , vel femulantes? Refpondeo per di-
quam optare pof“fe s ,8" c cogi• tare, 6" c p•l’ uf^q uam d1 ef^id1 erare- ftinótionem. Aut ira tranfgreditur rationem , oc eam
debeas, ut ante alium damnetur. Refpice (te rogo) quis
furor fit occidere hominem in anima 9 ad habendam
veftem vicini fui , videlicet corpus fuum , aut
bona. E t etiam qubd homo intantum feipfum in-
quietet 6c malam tribuat pacem , ad auferendum pa-
cem alterius. T e rogo ctiam , . nonne unqpam
alteri injuriam intulifti? Nonne volueras habere veniam
? Refpondebis quod fic. Fac ergo alteri
Tomi I I I . Pars HI.
notabiliter fecit excedere, 6c hxc plerumque eft
peccatum mortale 6c plerumque Excommunicatio in
Clericis. Vel punitio fufeipitur rationabiliter, quam-
vis ira punientem invaferit, 6c hie eft peccatum veniale.
Nota dc Platone qui noluit verberare fuum
difcipulum, 6c femulum quamdiii erat iratus 3 fed
juffit quendam alium verberare eum. Nota qubd
contra f e , vel contra peccata propria poteft quis
V y v 1 baber#