v e t , unufquilque Içcundùm ftatum lùum ? Populus
tribuendo vidum 8c fubfidia .Dominis j Domini eos
tutancio ab inimicorum fuorum oppreffionibus 8c eos
fideliter eonfervando : .propter ilium enimtitulum honores
habent, dignitafes, & ea quæ colligunt fubli-
dia. Poteft poni -qüomodö Lucifer ex hoc peccavit,
quianulli voluit {libellé lèrviendo. Sic videtis quod
Regina hæc, fidus amor Sc fidelis diledio, temporale
gubernare debet Regnum. Sic reverà (quemadmodùm 1
dixi) federe debet iupni Juftitiæ ledum, quia alias in
benè judicando erràfë poflèt, 5c forfitan uni fàvorem
auferret, ut alteri plus contribueret favoris : ex qua
re confeftim oriuntür invidiæ , quemadmodiim dicit
Tullius in Lib. De off dis, 5c finaliter totius Regni feque-
retur deftrudio, quemadmodiim per præcedens liquidum
eflè poteft exemplum. Si cor quod corpus gu-
bernat humanum per ejus calorem , tantiim oculis
mitteret caloris, ut -brachiis notabiliter deeftet, autfi
tantiim oculis 5c brachiis .conferret, ut pedes frigore
nimicl mortificarentur, fubito corpus diflolveretur humanum
, aut ad minus valdè impediretur in vigore ÔC
incolumitate : fic eft de bono amore, quantum ad Prin-
cipem in Regno fuo temporali, quemadmodiim didum
eft de calore cordis. Quantum ad Regnum temporale,
ft Rex tantiim divitiarum duobus aut tribus Conferret
hominibus , ut centum aut mille ex hoc depaupera-
rentur, amor ifte non federet in ledo Juftitiæ, ft plus i
debito tri'bueret indignis, 5c dignos fperneret. Aut ft J
nimis reciperet ad ftatum {hum manutenendum, amor
ifte extra ledum Juftitiæ eflèt. Propter quodfortuna-
tum eft Regnum terrenum, cii m Princeps in focietatc
fua talem reperit Reginam, adeo ingenuæ Juftitiæ led
o infidentem. Nec meliorem focietatem pro perlo-
na fua confèrvanda habere poteft Princeps, quam fi-
dumergà lùbjedos fuos amorem, quoniam ccrtèlbla
non eft. Non eft, inquam, fola, fed quatuor nobi-
lifllmas habet filias, quæ Principem omni ex parte le-
curifllme cuftodiunt. Filia magis amata appellatur
Amor Sc D iledio, quemadmodiim Mater ejus, quià
veriflimum eft quod dicit Seneca : Si vis amdri,
ama 5 5c fic amor tanquam Mater gencrat amorem, 5c per oppofitum odium concipit odium. Si Princeps
aliquis odio habeat populum fuum, nec populus eum
diliget. Secunda filia eft Securitas $ quoniam fi Princeps
amet fuos milites, fuös cives, & fuum populum
(ficut priiis dicebam) in eis amorem generat 8c dile- (
dionem , hoc eft quod ipfum quoque amabunt : Sc
fi eum amaverint, non eft inimicus qui ei nocerc
poflit. Sc fie generabitur hæc lècundafilia, videlicet
Securitas. Oppofito modo eft de tyranno qui fuos
odio habet fubditos, ut dicit Ariftoteles : fecurus çflè
non poteft, led neceflè eft, utmeliùsfibi caveat à pro-
prifs, quam ab alienis hominibus. Illud apparuit in
tyrannis , turn Romanis, .turn Athenienfibus. Prop-
tereà dici Iblet plerumque eum non elle patriæ fùæ
Dominum quem propriusodio habet populus. Glo-
riofus igitur eft frudus quem Regina hæc parit, hoc
eft, Securitas. « Tertia filia eft Mifericordia Sc Clemcn-
tia ; Sc hæc principaliter Matris fuæ ledum fervat,
qui eft ledus Juftitiæ -, fic teftatur Sapiens : dementia
roboratur thronus ejus. Prov. xx. 28. fcilicet, Régis.
Qui bonumôc fincerumerga populum gerit amorem,
non poteft , quîn de infortuniis , tribulationi-
bus, Sc indigentiis mifèricordiam habeat Sccompaflîo-
nem $ quod verum eft, fi eas cognovit, Sc utinam
velletDeus, Domine, ut cas cognofceretis : certum
eft fidum amorem fie vobis inelfe , quod hanc quo- t
que filiam Compafiionem haberetis. Quarta Sc poftre-
ma filia eftLiberaïitas, quæ nec nimis largaeft, nec
ftriSla nimis. Dat quando oportet, Sc quomodo, Sc
quibus o p o r t e t præcipuè dat illi abundanter qui
Dominum fuum fuper omnia diligit : D eo, fcilicet ejus
Miniftris, Sc his qui fuam fuftentant Fidcm. Et hoc
app.11 uit de hodiernis tribus Regibus, quinequaquam
vacui venerunt adorare Deum., fed pretiofa ôbtule-
runt munera,. ficutPropheta prædixerat. RegesThar-
ß s ^ See. De quibus præaccepta dida fuerunt verba
Adorabmt eum omnes reges terra.
III. HUJUS SERMONIS PARS.
^ In qua de ffirituali Regis vita agetur.
R Ex Chriftianiffime, R e x miraculosè confecrate
Rex fpiritualis ac Sacerdotalis j benè gubernata
fun t, Sc Deo annuente , mêlius gubernabuntur duo
prima Régna veftra, perfonale fcilicet, Sc temporale.
Velitis gubernamini tertii Regni fpiritualis in-
vigilare, Sc diligenter fuperintendere. Sumite in Regno
veftro tertiam virtutem Sc Reginam, firmam
fcilicet Fidem , Sc religiofàm appellatam. Hæc epim
ilia eft quæ coram Deo omnia impetrat quæ%o-
na petuntur intentionej Omnia pofßbilia funt credenti.
Marc. ix. 22. Et iterùm : Si habueritis Fidem font
granum finals Matt. xvii. 2p. Scc. Hæc eft per
quam fiunt miracula, Sc qua Principes obtinent vi-
doriam. Nunquid non curavit Conftantinum nobi-
lem Imperatorem à lepra ? Nonne apertè vidoriam
dédit Theodofio Imperatori, Clodoveo primo Régi
Franciæ Chriftiano , Sc Carolo Magno , aliilque in-
l numeris ? Révéra fie. Et è contrario quando Julia-
nus apoftata ipfam negavit Fidem, mala morteperiit.
Et rationabile eft Regem Chriltianiflimum præ omnibus
aliis Chriftianam in fe habere Fidem. Et reor
Domine , non diù infiftendum eflè ad perfuaden-
dum Sc ad inducendum , ut hanc vobis aflùmatis virtutem
, quia vos eam habere per evidentia declaratis
ligna. Quorum quidem fignorum- duo recitabo. U-
num eft , quod humillimam yeftram , Sc devötifli-
mam filiam , Parifienlèm Univerfitatem lèmper con-
fervaftis , & charè amaviftis , in quo cathedra &
thronus Fidei ( hoc eft fan&æ Scripturæ, Sc divinæ
làpientiæ Icientia) fituatur , quam Theologiam appellant.^
Hîc enim abundantiùs Theologia habetur ,
& veriùs invenitur quam in quavis alia Univerfitate.
Thronus autem ifte Theologiæ & divinæ fapientiæ,
eft thronus Fidem ipfam fuftinens , ut clarè ratio
oftendit, quia fi non eflèt Theologia , non fcirëtur
^ Fides. Si non Iciretur, non protegeretur, lion lon-
^ go pofthac intervallo periret j Sc defineret eflè. Et
proptereà poteft merito affirmari, quod qui hune a-
mat thronum (quemadmodùm vos modo amatis) Fidem
amat. Et EcclefiafticiPrælati debent principaliter hanc
cognofcere feientiam , quantum ad perfonas eorum,
Sc honorare, promovere, ac remunerare quoad alios.
Et fi qui hune thronum, Sc cathedram hanc odio ha-
berent, Sc defpicerent, poflèt fine falfitatis nota dici,
eos Fidem non amare. Et per oppofitum, Domine,
fingularis vefter àmor Sc affeétio quam lèmper
veftræ di£tæ humillimæ filiæ Univerfitati Parifio-
rum oftendifti», ubi fituatus eft thronus ille , edo-
cet aperte veram vos & Chriftianam in vobis habere
Fidem. Aliud lignum eft ad h o c , quoniam
de Fide Sc de ejus promotione omni tempore libcn-
tifllmè verba fieri audiftis, diù , Sc admodùm patienter.
Eft fi lignum certum vos eam amare, quia
non lolct quilquam, nec poteft libenter audire rem
illam quam odio habet Sc quæ dilplicet, nec idcon-
fingo per mendacia aut adulationem, Domine : mil •
le perlonæ affuerunt, cùm in arce veftra Le Louvre
)nuncupata, vos audiftis caulâm Fidei, Sc Audientiam
dediftis à prima ulque ad vefperas non abeundo, non
ut ceflaretur monendo, nec ullum lignum tædii aut
difplicentiæ oftendendo. Ecce profeéto Audientiam
Regis Chriftianiflîmi, Regis fpiritualis Sc Sacerdotalis
, Principis Fidem amantis. O digna Audientia
ut in Chronicis aureis litçris inferibatur, digna gloria
Scperenni famaper univerfam Cliriftianitatem 10 Rex
deftideftinate
Sc ordinate ad æternam làlvationcm, qui
adeo diligenter verba Dei auditis -, quia lignum præci-
puum in homine , quod finaliter làlvabitur , eft ,
quando libenter audit loqui de Deo, de fua Fide Sc
de propria falute, quemadmodùm conftat vos feciflè,
infequendo exemplum glorioforum Regum Franciæ,
præcipuc Caroli Magni, Sc làndti Ludovici, qui cjufi
modi erant conditions, quemadmodùm tcllanturhi-
ftoriæ. Et ad mortem ulque à vobis odio habendi eflènt .
hi qui lânètiflîmam Sc diviniflimam hanc conditionem in A
vobis impedire, aut auferre vellent. Quod ne accidat
precor: utinam, Domine, vobis modo tempuseflèt
audiendi, Sc mihi feientia Sc cloquentiaexprimendi,
ut vobis verc, juftè , Sc vivaciter declararem maxi-
mam Sc altiflîmam materiam (de qua homovivens loqui
poflèt) Fidem tangentem, quam tantopere amatis,
tangentem gubernamen tertii hujus Regni Chri-
ftianitatis, per quod amplificare poflètis vellram lau-
dem y veftram gloriam, bonam famam , quamdiu
Chriftianitas perduraret, permaneretque. Sed ve-
reor , ne aliqui, non vos inquam Domine, in quo
omfiis eft dementia , omnis benignitas, Sc omnis
patientia, lèd nonnulli alii, qui forfitan talibus carent
conditionibus , hîc mihi imputarent ad prælùmptio-
nem »aut ftoliditatem lùlcipere fermonem de tam
lùblimi materia , licet Chriftus mortuus fit pro me
ficut pro aliquo alio. Sanéta quoque Ecclefia me re-
generavit, cui obligatus fum Sc Fidei, quemadmodùm
alius quifquam : fum denique vefter exiguus Clericus Sc
fubditus, qui lècundùm meam parvitatem vobis teneor B
fidelitatem , fidem Sc veritatem, ficuti alius : Sc fi
non poflùm præftaretantafervitiaDeo, fandæEccle-
fiæ Sc vobis , quemadmodùm alius} anne proptereà
ab eo quod poflum defiliere debeo ? Revera exifti-
marem id reprehenfione dignum, nec me lufficienter
exculàtum. Quia quemadmodùm in perfequendis
in nemoribus beftiis parvi canes feram aliquam
comprehendere non poflùnt , nihilominùs juxtà
vires eorum nituntur latratuScmotuconcitare, quo à
majoribus beftia capi poflit canibus. Pariformiter omnes
Chriftiani ablque exceptione ulla in materia Fidei,
quod poflunt, agerc debent, quocunque modo pof-
fint. Aliqui concitando per verba. Alii prolèquen-
do Sc finiendo per opera. Et quoniam, Domine,
inelyta veftra Majeftasomni plena dementia, Sc Fide
fancta modelte Sc benigne fert, ut ego exiguus vefter
fubjedlus, Sc indignus Clericus fine magna feientia Sc
eloquentia portem Dei verbum coram Regali veftra q
præfcntia, in co quidem loco, in quo veritas manife-
itari debet. Per hanc fublimen Majeftatem, Sc cle-
mentiam, Sc per veram Fidem, qua modo præditus
eftis, pa* ardentem affedum quem adtertiumhoege-
ritis Regnum, hoc eft, ad landam Ecclefiam, Sc om-
nem Cln*iftianitatem j dignemini, Domine, patienter
audire , quod per veritatis coadionem quam Salva-
tori meojefuChriftodebeo, Fidei, làndæ Ecclefiæ,
veftræ quoque regali Majeftati, vobis dicere volo, Sc
multo breviùs, quam materiam expoftularet : ad ea
autem refpicietis, quæ didurus fum, non ad modi-
cam meam perlonam. O Rex fingularis Rex Chri-
ftianiflime, videtis ingentem dolorem (non dubito)
& turn magna cordis dilplicentia. Videtis, inquam,
quomodo in Chriftianitate jam per Ipatium duodecim E>
annorum eft divifio taliter, quoduna pars alteram rc-
putat fchifmaticam, excommunicatam, Sc extra ftatum
eflè gratiæ Sc falutis, hoc eft, u tfi in eo more-
retur ftatu, arderent, Sc æternis afficerentur cum ini-
mias infernalibus tormentis. Heu Î qualis horror
c!i.’ ^ um cogitarc, quam magnum damnum fuit, Sc
eilet futurum, fi tam ingens populus, fi tantiPrincipes
chriftiani, qui funt aut veftræ confoederationis,
aut cognationis, périrent tam crudeliter in corpore,
^ in anima, fine fine, per puram unicam negligen-
tiam. Heu ! quam magna mala Sc inexeogitabilia
Ipiritualiter accidunt propter malum hoc miferabile,
Sc infbrtunatam difeordiam. Sed nec lingua humana
recitarc poflèt mala temporalia quæ ob hanc evc-
niunt j commotioncs fcilicet bellorum , præliorum
inccntiva , odia Regum -contra R ege s, Principum
contra Principes, populorum contra populos, quemadmodùm
docet experientia. Accidit exaltatio Sc pro-
motio indignorum , deprelfio dignorum , fanda Sa-
cramentavilipendentur , difpenfationes fient diflipatio-
nes, Judæi Sc Saraceni lætandi materiam non po-
terint habere majorem, Sc audader invadendi Sc ag-
grediendi Chriftianitatem. Propter quam caufam?
Quia revetà ipfametlèaddeftrudionem accinget fuiip-
fius, per præliaSc divifiones civilesj Omne regnum in
fe divtfum defolabitur. Luc. ii. 17. Hærefeslc falfæ
dodrinæ publicabuntur , veniet perlècutio illorum
qui veritatem dicent, ScannunciabuntFidem, Sc eorum
qui ad hoc conabuntur ut pax Sc unio in Sanda
reparetur Ecclefia Sc Chriftianitatc. Hos perlcqucn-
tur alii velutifchifmaticos, Sc tunc nullum crit remedium
, cùm veritatis Prædicatores fibi ipfis repugna-
bunt. '
Ecce Ecclefiam perditam, Fidem collaplàm Sc Chriftianitatem
labefadatam, Sc breviter tanta cvcniunt
mala,Scvcrifîmiliterevenient incorpore Sc anima (nifi
apponatur remedium) quod fi per homines magnæ elo-
quentiæ Sc feientiæ ( quorum plurcs funt in Regno
veftro) res iplà verè Sc plenè (ut deberet) eflèt decla-
rata : Domine, Fides veftra adeo magria eft, Sc tam
integra ad Chriftianitatis bonum affedio, quod nun-
quam Iblidum dormiretis Ibmnum, donee firmum
quæfîvifiètis remedium. Nec dubito quin , fi jam
pridem benè fuiflètis informatus, de hoc quod humil-
lima Sc devota filia Parifiorum Univerfitas vobis voluit
fuper hac materia declarare, Sc iplam libentilfi-
mè audiviflètis, Sc magnum bonum indè potuiflèt
emanare. Sed dicent aliqui, Sc utinam ablque per-
verfa intentione, non poflèt quifquam invenire remedium,
viam, aut modum convenientem, quin fit valdè
in præjudicium veræ veftræ partis Sc fando Patri
vero Papæ dementi, quem credo, Sc qui de gratia
fua, proprio inftindu, Sc motu me beneficio dona-
vit ? Hîc refponderi poteft per confiderationem unam
notabililfimam. Certum eft tam damnofum , tam
horribile malum, 8c adeo crudelem plagam, Sc quæ
crefcit indies, ficut eft plaga fandæ Ecclefiæ , non
poflè lânari via humana ab^ue aliquibus aliis inconve-
nientibus aut damnis futuris : nec tamen periculofif-
fima hæc plaga dimitti debet, quin ejus quæratur lâ-
nitas. Cùm miles aliquis in bello graviter eft vulne-
ratus, non omittit fe fanari propter dolores àfe fufti-
nendos in Icindendo, aut plagam fuam iterum con-
lùendo, quià in gravi infirmitate grave jacet reme-
dium. Proptereà non difficulter quæritur via, ubi
nullum in quærendo eft inconveniens, Sc periculum.
Sed confiderandum eft Sc feiendum, fi modus inveni-
ri non poflèt, per quem remedium poneretur ad hor-
ribilem hanc plagam, quo nonevenirent tantaincon-
venientia Chriftianitati, Sc bono publico làndæ Ecclefiæ
, quæ eveniunt propter infbrtunatam difeordiam.
Non dubito tamen, quin fint mille Sc mille boni Sc
làpientes homines in veftro Regno, qui huncmodum
benè prolpicerent 8c adinvenirent fineprælio ancipiti,
8c fine crudeli lànguinis elfufione. Si enim diligenter
confideretur Sc examinetur radix in quo jacet ægri-
tudo, non apparebit adeo impolfibilis curationisficut
nonnulli opinantur, vel confingunt, quibus forfitan
non eft curæ quomodo res lèlè habeant, modo fint
magni Sc pingues, Sc tempus Iabatur j ipfi quoque
Sc corum amici magna in Ecclefia landa habeant bénéficia
: undique, Domine, funt mali. Verùm fi
aliqui eflènt talis (quod non affirmo) conditionis, non
eflènt boni Chriftiani, nec boni Fidei filii, nec lan-
dæ .Ecclefiæ. Nec pofîènt in inferno profundè fatis
dejici.