JOANNI S GERSONII
, D e c tom é r Cuncellarü Pàrijienjls
T R A C T A T U S
D E
P O L L U T I O N E
D I U R N A.
-Ad M S S . Codd. V iü . 180. ST 774.
Jn M S . Vittorino 774 ln fc r ib itu r ifte T raft at us.
D E
C O G N I T I O N E
C A S T I T A T I S.
SC r i p s i pridem aliqüa fupcr præparatione ad
Miflàm fub decem confideratioiiibüs, occafio-
iioclurnnex .f umNputan ep rianuctéipina lditee rp oelxlu mtioanteirbiua sp,o lqluutæjo vnii-s
dqeunæt ulr'o aiecneti dteimreo vraigtailsa nedonof,c ieqnutiæàsf iptalu fruinmt ùàm m teu rabllaoruca,
ficut fréquenta- ex diverlîs perfonis utriufque fexus
tam in Confeffione, quàm extra, potui perpendere :
proptereà confiilui nedum Doâores in feriptis eorum
îtiper hàc re; fed etiam colloquium habui cum exer-
citatis, .& diferetis in ConfefEonis materia, immb&
à Medicis, hujufmodi multiplicis & variæ pollütionis
caüfàm inquifivi. Denique præparet fe leitor audire
gcaitf taep eidri req.uod pro caftitatis cognitione ncçeffitas co-
Notabile Primum.
fEutp gqrueàfnt-d.aod liùyâpleâr agbeunnidtaalti aip,,f in nuantcu rpælu,s *c onnuatnucr mexipnuels-.
lere tandem- illud fuperfluum,- ;quod fit vel in aétu ge-
nerationis, feuconcubitus, vel, per evaporâtiones fi-
miles fudoribus, vel per aliquas foedas diftillationes,
qfoumanndiiosq,,u ael jiqnu: afonmdon oc ucmum d efleoémtantiiios n,e $q uaalniqduoàqnudeo . fiimne-
a petceptil?iliternonnunquam. itj : vigiHa fimiliter qui-
buldam, evenit tàp voluntaries quàm involuntariè,
modis valdè multis., nuncex yifcio naturæ, nunc ex
vitio culpas. Rursùs humor ille-médius fit ex qua-
dam luperfluitftte alimenti 3 nedum in quantitatd, led
& in qualjltatej quia fcilicetineptus eft nutrioniy in-
eptus fimiliter generationi, velutinfaliva videmus 6c
àliis fuperfluitatibus defluentibus à cerebro, tam per
bous,n dqaunàtmiù sp, e6r c« carreebs,r iùifst.i s ïpmarmùimfc eôtc aruarteiùms , fe6tca lailsi ihs ua
lme odre fmluéidt ifuisn ea lcioqguiatnatdiooicïue m6cu rfiennaltiiio, neq,u aanldiqouqauned ov eprebr
fit cum deleéhitione 6c pruritu qüodam plus quam in
urina, quæ tarnen urina quandoque cum inordinatio-
ne quadam exit- Puto etiam nihilominùs, quodvix
amuot tnuumn qduealemâa, ticoanuilsà t6 icf cteo fnlcuuxfulsio hnuism, oqruisa fmi teodtiiiu sta cloemr
poris , fpecialiter in pudendis, nec ita perftringit,
aut obnubilât in fuo exitu judicium rationis , ficut
venit in humore verè feminali j quoniam 6c ille hu-
" mqr. lèminalis magis digeftus eft, . 6c ad caulàtionem
libidinofie del,e6tationis, nifi per infrigidationem, aut
aliundè corruptus fit , proportionabilior invenitur.
Habet inlûper humor ifte médius, quod ex leviori-
bus caufis, ac majori facilitate movetur ad exitum,
quàm lèminalis, prælèrtim in mulieribüs, adeo quod
ex levilfimo motu corporis de loco ad locum vel in-
clinationp, ' abfque aliqua cogitatione 6c abfque fenlu
proveniat. Ex effeétu verb percipitur per fordida-
tionem quandam vilcolàm in çarnefùa, vel inpannis.
Evenit autem façiliùs & non fine aliquo fenlù concomitante
vel prævio , dum perlbnam diledtam , five
pulchram, five turpem, five juvenem , five fenem,
five fæcularem, five religiolàmj & quandoque devo-
tam afpiciunt, aut tangunt, auteiarrident, autcon-
fabulantur , aut jocantur , etiam ubi nihil de opere
fceadr nnaelic vcoolgüintatr, e.aut putant, nedum dicam peragere,
C
p Ræfupponendum eft igitur inprimis, quod a cor-
mempborroer uhmum paundoe dnedfoluruitm m, uqltuipæl egxe nheurmatoiorn pie dr empeuattautas
ftint. Unus eft verè Jeminalis , alius verè urinalis,
alius quodammodo médius , qui poteft appellari fali-
valis, vel fputalis : alius additur humor (prælèrtim in
lmisu qliuearinbduosq) uqeu mi nafocmulion aatcucri dmite nefxt riunafilrism, it&at eh.uic fimi-
duPmo r&ro u lftaicmilue me fft lfuaxtius mcoj gqnuofacnedroe pfcaitliiecnetti ibllues e ffet cvuenrè- urinalis , vel verè menftrualis : habet cnim ftiam di-
ftinctionem in colore, & liquiditate, & talibus > exeunt
prætereà, ut communiter , fine multa delecta-
tione in membris genitalibus , prælèrtim nifi con-
jbuitnugra.ntur aliæ caufæ dcledationis , ficut infra doce-
Ceterum humor proprie lèminalis , 6c humor ille
médius , non ità faciliter lècernuntur propter fimili- ^
tudinem in albedine , 6c vifeofitate , lèu tenacitate,
& quadam Ipilfitudine. Habent nihilominùs diftin-
dlas proprietates 6c diverfos ortus 6c meatus undè
dMeefdluicuonst., quod dearticulatius cognofcere fpedat ad
Eft itaque humor lèminalis fuperfluum ultimæ di-
geftionis, fuperfluum non in qualitate, lèd in quantitate.
Habens enim natura lliflicientem cibum pro
alimentocorporis, mittit ex omnibus membris quod
Notabile Secundum.
A Ttendendum eft lecundo principaliter circa hanc materiam , quod dele&atio feu commotio libidi-
nola pruritus, leu titillatio pro venit in membris quae
loquimur, frequenter ablque fluxu quocunque. Sunt
enim fumofitates aliqute, quas Medici vocantlpiritus,
66cc nlieiprveörcs,a ilne fmaceimunbtr,i s6 iclliinsf,l afnittq, ue6 cft idmifutelantdiou nqtu avsednaäms,,
6c pruritus, ve] titillatio , quae dum quasritur ex-
tingui, vel ledari per attredlationem , amplius len-
titur. Et quandoque completur deledtatio libidinola
fine quovis fluxu : patet hoc in parva adhuc setate,
qmuian;i sn ,o nvdeulm a radptatati oenftc fmem viennaatirounmi .p roSputefrc idteaftuedr haiumtelem-
hujulmodi pruritus ex talibus fumis, feu Ipiritibus,
tarn ab intrinfecoy per vina förtia 6c Ipecies, maxime
autem per imaginationes libidinolas 6c turpes , quam
ab extrinleco, per allocutiönes pravas, aut per alpe-
dlus lubricos, aut taditus impudicos, per le vel aliundtieo
npirso evxo tcaaltiobsu.s. , aQbufqoude foi mpenri cfoemmpinleamtioennet ucmor druelmedplaa--
tur vere iplä virginitas , juxta lententiam quorundam
Magiftrorum} heu proh dolor! quam in paucis ma-
neretvirginitas, cogitareftuporeft, nififorfaninpue-
ris, 6c puellis hanc excufet defedtus fuificiens judicii rationis.
Dicen^
Tie cPollutione T^iurna.
a - I Dicendum eft pr^terea quod non omnis pruritus
circa membra pudenda debet judicari proprie libidinou
s ? nec etiam cdlatio ejus , vel eXtin&iö per frica-
tionem, aut aliter, debet appellari luxuriöfa deledä-
tio. Videmus itaque qüomodö in aliis membris crebro
pruritum fentimus , quern unguibus fealpendo (ut
juxta vulgiu*e loquar) fopimus, vel extinguimus. Eft
Notabile Quartum.
TpRælupponamus igitur quarto pro decifione material
præfentis, acfimilium, conformiter ad döèlri-
nam Auguftini 6c Gregorii de proceflù tentationis ill
autem hæcpalïïo nonnunquam ita vehemens, ut etiam * dnoicbaims, ufisc,u tq iuno Add caomm fmuifoltèi,o S lcibriidpitnuorala c coomnmfuérgmito prârto. ftEa t cmumm vvuullnneerraattiioonnee ccaarrnniiss npeerr uunnognueess 66cc pef.fttunffiionnneè lfainn-- tu naturæ corruptæ, nobis etiam invitis. Etfæpiflimè
guinis vix recedat; quas palfio fi membra ilia genitalia
invaferit, cadit prorsus in magnam anguftiam qui
rheomc epdaiutim c oqguiatusrri,t n(eq udaulem f iceornettrina haulijius lmmeomdib prrius)r itiupmfe
in pollutiones feedas, 6c vere libidinolas atque culpa-
biles prolabatur.
Tradunt infuper Medici, quod in membris illis
aliquando evenit quasdam palfio confurgens ex qui-
rbuumfd a6mc nfuemrviso sd,i ftaednedoe nqtuibouds lveednaarsi mnoenm bprootreufmt etiilalom-
per ufum carnalem, velaliamattredfcationem, quem-
admodum narrat Juvenalis de quadam Matrona no-
bili Romana. Eft igitur in hoc calu, vel fimilibuS,
tanquam de vera segritudine ad Medicos recurren-
dumD.enique patet ex iftis, quod pueri, 6c puell^e cum
fobrietate 6c dilciplina in cibis 6c potibus , atque fo-
cictatibus cuftodiendi funt, ne ab intrinfeca caula,
vel extrinleca, confuelcant habere libidinofas hujufmodi
commotiones peccati in fua carne. Alioquin pro-
ruent ex conluetudine velut iu quandam necelfitatem
hoc agendi, prascipue dum ^tas grandior advenerit,
deledtatior, inluper improbior, 6cvehementiorfentie-
tur. Qua in re Confeflbres vel Parentes commoni-
tionem aliquam debent focere pueris 6c puellis , ut a
ttaral£ibfeuasr i apbefrtimneitatannt,t .nec a fe, nec ab aliis, turpiter le
Attendat quilibet diferetus ex pr^emilfis quid agendum
, 6c videat ne dum nimiiun lervatur loquendi pu-
dicitia, fcquatur operum major inordinatio, 6c Con-
fclfio de talibus nulla fiat. Attendat ex adverlo, ne
dum prohibitio fit exprefla, ipfa conatum adaugeat;
verum namque eft illud Poetas : Nitimnr in vetitum. Pon-o fi Parentes prohibent filias ftias ab oleulis vi-
rorum, 6cadolelcentulorum, fimiliter 6c filios a puel-
larum contredtationibus: cur nonpoteruntfilioscoar-
dtare verbis aut verberibus, ne feiplos, aut leiplas inetiam
prasvenit omne judicium rationis, neque per con-
lequens lubeft arbitrio, aut confenfui libero, juxta Au-
guftinum dicentem : Non eft in poteft ate noftra quibus
'vijis tangamur, Jed eft in pot eft ate noftra rejpuere it el ad-
ceptare ? Intellige fimiliter de auditu, 6c olfa&u, de
tadtu, 6c guftu.
rupPtrioonveen nita tauursteem p ehra psce cicnavtoulmun toarriigai nparalesv pernot ioft eaxtu c noar
ture lapfas $ pro ftatu verb naturas primitius inftitii-
t x 6c integr«, talis prasventio vitiola nequaquam con-
tigiflet: fuiflet enim regnum hominis taliter ordinatuni,
qululoa dp rraastvioe nltuiuornne D, ovmeli rneibuemll iolunper lae rlveanfllueat.litatem abfque
pr^Pvreonpiteenres aju rdeipciuutmat urar tioomninsi es fcleo mpemccoatitou mta,l isl alilbteidmin voel-a
cniiuamle jD qoumoinniaasm lu aipsRfaa tcioonnfisu.r Vgie tr ipfriac;atteurr v perlo icnodnet draic jutudmi
g illud Sapientis. N u llm eft abfcjue peccato, Eccl. vir. 2. r. etiam infans unius diei. Proveniunt quippe in quolibet ff-
lio Adas non privilegiato commotiones hujufmodi pras-
pteerc cvaetlu cmo nvternai ajuled,i caiubmfq urea titoalnii sd.i uE vtiivtae refu nmoenn vdaolelmarugsS.
Dicitur autem talis commotio voluntaria magis a
peccatrice voluntate primi hominis, quam a propria
propterea, fi deheat proprie appellari peccatum, etiam
ivne nciaaulela, . op'ortet tit aliquo modo propria voluntas fit
vxem malè contredtent, cum fit utique hoc flagitio-
fius quam alteram, 6c eo pllis habens periculi, quo
minor eft illic verecundia , 6c licentia major. Sileo
hîc de ftultis, immo nefariis Parentibus erga fuos 6c fuas
nimia fiimiliaritate conniventibus. Sileo de ceteris vel
fends, vel ancillis, vel aliis, quiperniciemhanccon-
tagiofilfimam inducerefub quadam ludi fpecienonve-
rreanmtu orm. niVs . cæa r,n ivs æ! , mundo ab hac corruptione via-
Notabile Quintum.
^JU nc quinto accedendo ad iriveftigationem principeccpaatulims
d muboirit,a leq,u a6ncd qou taanlidso c onmonm 5o tqiou olnibiaidmin doela veef-t
niali, attends pr^milfis, non eft lacienda perlcratatio
Icrupulola, vel dubia. Confideremus qualiter ad illam
commotionem, leu tentationem le habeat libera volurt-
q tas: 6c hoc.fieri poteft multipliciter.
Voluntas uno modo lè habet piirè privative, tam di-
redfè, quam indiredtè, hoc eft, abfque omni adluluó'
volitivo, pro omni differentia temporis, quod nec ante
voluit quod ilia commotio fieret, necaliquiddifpo-
nens per fe ad illam voluerit dum fit, aut poftquam
fadèa eft non advertit, 6c ob hoc circa earn non corf-
ilnè nltoimt, nnoe. c diflèntit, aliunde forfitan occupata , vél
recVtêo,l uqnutaäsm a ilniod imreoédtèo, l èh hoacb eetf tp ucurèm p aoófbiuti vvèo,l ittiavron vdéi-l
nolitivo, lie qubd antea voluit deliberatè,- velnoltiit
quod ilia commotio fieret, aut dum fit, velfaétaeft,
placet fibi, vel difplicet, deliberatè, lie quod habet
conlènlum, vel dülènliim liberum in tali commotio-
ne, acceptando illam vel déacceptando , cum adver-
Notabile Tertium.
A Tgi.tc“od, a vmeul sm teorrtailoi nperignoctiipoa,l itdeur mq uibnqdu iifni tiTo hfeiot ldoe-
•diquibus effeâibus, vel operibus, an fint, vel ouate
mit peecata, facienda eft refolutio prindpalis, &
hnalis ad libercatem confenfus, veldiflènfusintaUbus.
p r • ,vei cuuenius in taiious. tenVtio al quuntbads iatlai tveur llèt, h avbeel tq ucbirdc ait ac onmonm voutlito.nem illam litarium
C, ^eccß,t{i! n ’ dicente Auguftino, adeo eft voltm- bidinolam quafi medio modo, lie qubd neque lè habet quodjt non effet voluntariujn , non ejfetpecca- nnn iuper mEtte njuoxretam cnoimhiml audndemitm daolifttir®in,a mve la mäuosrt aelaise rciuol-r
pti.o*n.-e s he.xa pmroepmtebrr isc irgcean iptaollilbuutsio pnleuss, ivnefplfioceedrea sc odnifvtiellnai-t
onginem moralem, quam naturalem; licet confide-
M o natumlium profiel ad moralium cognitionem
plemorem, quemadmodimicircairam, invidiam,gu-
uaamm, , «vceilr fcoamaleinatvuimti atr,a hpurs act iäp cuoèrcpaomrea,l iafa, tiqs up®atmeta, te-
T om I I I , Pars I , r
pure privativ^, nec volendo fcilicet ilia, nec nolendo,
6c fimiliter le non habet pure pofitive, volendo deliberative
illam vel nolendo, 6c ad earn abfcualiter le con-
vertendo 3 fed habet fe quafi dillimulando, vel dor-
miendo, velnoncurandp3 ita qubd nec exprefse, ncc
abhialiter confentit in illam commotionem libidino-
lam, nec diflentit exprelse , fed dilfimulat, 6c dor-
mitat, dum attendere 6c vigil efle teneretur , aut
dum advertit periculum, nec tarnen obviarc, Vel refi-
■lire conatur.
Y Uota*