H79 dignitas fine bello defereiida eft , 6c hereditas Tub
alieno relinquenda Domino > quod dicere quid aliud
eft, quam ad dominia paftlm inquietantia , tur-
bantia , 6c rapientia ,cere ? At verb, attende ndhuomm inefets renfeeqrureif lpimluorsim iunmdu -,
ubi de temporali ac hereditario Regitm Jure quas-
ritur} ubi de fpirituali minifterio, non hereditario
Joannis Gerfomi 1480
, folaque ele&ione validato, difeeptatur; ubi
etiam materialem gladium poteftas exigit, Vel fpiri*
communicatos affirmaveris, in damnationis, 8c anathe-
matis barathrum totam ferme deji'cis Ecclefiam. Quod
fl ornnino bellumfumi oportet, illos primes invadat,
illos confummat, illorum vifeera transfigat, qui ne-
que fehifmatis , neque pertinaciæ habent êxculàtio-
nem. Et qui funt, inquies ? Vis feire ? Illi profeéto
qui remediare potentes, 6c debentes , tam miferan-
dæ diflènfîoni non occurrunt, nec obviant > qui ve-
ritatem, ne in apertüm omnibus veniat, viis talibus
t/-u_ aa le„m -, ubi —deJn ÆiqsuûîeiT Èf-u--b-d—iti --n o|njl ex'certa malitia^A qualibus impedirè conantur , quibus nil tam odiofom fed ex Juris , vel fa£ti ignorantia fe dividunt, R6cr ffli*t eft , quàm-‘pacis 'nomen, ipfis etiam barbaris natiomagis
feandalum pufillorum , quam Pharifæorurn ,
dclaltçut m fuebilii ceetx meavgidise n,t i pqruoàtmer vaaqcuceep tmuamli.t ia , Seacbufs-
que Juris rationifve colore quodlibet dominium quif-
quam ufurpare , vel ab eo fe ipfum abducere molire-
tùr ‘f quemadmodùm in fehifmatibus prioribus conti
ngebat. Nunc autem res fie quibufdam in obfcuro
latere videtuf, ut eo quod fàëfci eft utrique con-
ceflb , maxime Juris periti de eo quod Juris eft ,
qmueatfui se cxa ædeqnuso i nv acroiannfttaunr.t emD viciriut mu nj a6 pcafri sf u-, erniot,n nfuoint
mentiri tarnen oportebat, fie nee peccare : fi men-
tiri non oportebat,. confenfus interfuit -, fi confenfus
interfuit, valida fuit eleétio * efto tune non valuerit, me-
tfueq iumepnetedmie nlitbe,e ruramti,f icfaigtan itsa qrnueanm epxlutirtiimt ïpse frp coonntèfe mnfounm- g
ftratum , 6c à tota ferè Ecclefia communi voto fuf-
cêptum , ac firmatum. Pars altera , ut priùs , non
fuiflè confenfum affirmât, 6c fi fuerit metus , eun-
dem extorquebat. Ob hoc non plus ad ele&ionem
validandam, quàm ad Matrimonium copulandum confiât
valuifië * quin etiam eleébonis conditio citrà me-
tum fàvorabilior eft , quàm Matrimonii} quia nec
per fequentem confenfum ratificari poteft , nifi tota
foleSnicn iatda su t,r u6mc leilbee&t iào dniivs efréfrisié vsa irtieer jeatâuar.ntur fententiæ :
&quisnefciat, hanc Do&orum ambiguitatem, 6c va-
rietatem in exeufationem plurimorum operari, ut neque
fehifmatici, neque extra falutis ftatum dicendi fint? Ideo
nfâelcu ptirsæcrleiidse innqdua ireetapnudtia,reetitaumr fi veritas hæc de necçffitatc -, vel nunc credendareponi,
fuper quo ambigunt nonnulli, fufficere dicentes, ut verum
Eccleûæ caput Chriftus agnofeatur, confiteatur,
6c colatur, qui eft fummus Pontifex nofter, 6c æter-
nus, fecundùm Apoftolum, ad Heb. vu. & fi æter- q nus alii non tàm fummi'Pontifices propriè dicendi
funt quàm fummi Pontificis miniftratores, fecundùm
gloflàm ibidem. Ecclefia porro acephala eflè non poteft,
quod fieret, Sede vacante, nifi Chriftus efièt
Pontifex nofter fummus, 6c æternus. Prætereà enim
conftat, quod Pontifex fummus nemo credendus eft
de fàlutis neceflitate, vel Fidei, fi in eleétione fua
defeétus undequaque contigerit : utrùm vero ullum
in ele&ionem hujufmodi incidiffe defe&um Fide tenendum
fit? Viderintqui aliter fenferint.
Ordinis enim poteftatem in rite ordinatis Sacerdo-
tdiubums ceoxnifctcedrietu, r e,x pqruefàfmiù sd e6 cp octoenftcaotred Jiuùrsi fFdiidéeti otnenise nin
Pontificibus. Attamen utrum ifte , vel ille poteftatem
Ordinis obtinet, qualirer ad Fidem fpe&et., vi-
dere perfacilè eft. Adjiciendum eft , quod à pertinanibus
venerandum. Quirursùs perverfiffimis exemplis
à vera credulitate ceteros nvertunt, 6c perplexo ,
fcrupulofoquc dubietatis vinculo confcientias hominum
circumligari damnabiliter patiuntur Utinam, fi per ali-
quos tempeftas exorta eft , in profundum, ut Jonas,
djuexmtàe rtgrietruemnt uvru. lgnoe tportoav enrabviius mv oragine deperiret, 6c , exforbeat pulmentum
qui confccit. Sed hæc omittentes, dicamus poftremo, quod ubi
humanum deeft , aut defuiflet auxilium , divinum
poftulandum erat, & per orationes , per jejunia,
per Proceffiones generales, per humilem morum emen-
dationem, remedium à Deo fuppliciter impetrandum.
Sic ègerunt qui dicebant : Cum ignoramus quid age-
re debeamus , hoc fblüm habemus refidui , ut oculos no-
ftros ad te dirigamus. 2 Paralip. xx. 12. Et adverlàn-
tia omnia priùs examinanda, tentanda, quærendaque
funt, quàm prælium , quod Cieero magis belluinum
eflè dicit, quàm humanum $ per quod non juftitia
elucidaretur , fed augeretur, firmareturque fchifma,
6c gregem innoxium cum noxiis, par crudelitas abfo-
meret, contra Præceptum Chrifti, quo jubet, dimit-
tendum efle zizaniam , ne triticum fimiliter evella-
tur j fed nec plaga ferramentis atrociter fecanda eft,
nifi priùs fomenta foavioraprorsùs inefficacia eflè com-
pertum fit. Hoc non egit Michaël , qui Luciferum
ufque poft monitiones , 6c viæ terminum non deje-
cit.
Hoc non egit Carolus Magnus , ceterique Impe-
ratores Chriftiani, qui non nifi manifeftè pertinaces 6c
incorrigibiles debellarunt. Hoc vero Sillam fcciflè non
negamus , de quo apud Lucanum.
Excejfit medicina modum , nimiumque fecuta eft y
Qua morbi duxere manus.
Audiftis, Reverendi Patres , ratiocinativam fuper
quæftione propofita declaratoriam controverfiam , in
qua quid veritatis fit, non meum, fed aliorum fit judicium.
Hoc unum pro fententia affirmo , tam diu-1
turnam infeliciffimi, infauftiffimique fehifmatis dura-
tionem, in maximam redundare Chriftianorum vere-
cundiam, atque in opprobrium ingens, indelebilemque
infàmiam eorumdem apud Infidèles. Et pudeat, ob-
fecro, pudeat quod Regnum incredulorum , immo
6c dæmonum indivifûm eft, 8c illud Chriftianorum,
nullo remédiante, nullo recogitante, nullo opemfe-
rente , feinditur , deftruitur , defolatur. Et utinam,
ô Michaël, qui fpccialis datus es Ecclefiæ euftos ,
Dux 6c Reftor, utinam tuis aliquando auxiliis, tuifi
que intercedentibus meritis pacem habcamus, 6c Eccia
vacant partis adverfæ quamplurimi, parati fern- D clefia fimilis fit non Synagogæ fàthanæ , fed coeleper
veritatem fateri, 6c quando per Ecclefiam, aut aliter
in lucem pofita fuerit, agnofeere y fchifmaticum
autem , ficut nec hæreticum, ablque pertinacia non
dicimus. Quo pa6to igitur contra illos qui neque
fehifmatici, neque extra falutisftatum exiftunt, nec
Ecclefiam audire contémnunt , prælium fufeipie-
tur ? Cur effundetur fanguis innoxius illorum,
quibus Fidelium Commwnio non negatur ? Principes
enim cum Principibus , populi cum po-
pnlis.. in Matrimoniis , ceterifque aëlibus politi-
cis utcunque communicant, quos omnes, fi exlli
politiæ. Utinam veritas eluccfcat, 6c vincat, uti-
nam conteratur draco ille antiquus , 6c verfipellis in
cordibus hominum, cum fua dominandi libidine j qua-
tenùs in ipfis regnet ille qui valà fua olim deripuit,
6c violenta voluntate dejecit, Dominus nofter Jefus
Chriftus, qui eft benedi&us in fecula feculorum.
Amen.
1481 Collâtio de ^AngeltÈ, 148 ï
c o l L a t i o .
D E
A N G E L I S.
Ad eofdcm Codd. MSS.
J "aA C T V M eft9& c . Apoc.xn.7. Draconi, quem
Propheta faftum efle ait, Pf.cn1.26. ad illudendum <?/,
tunc illudimus, cum verffitiasejus, machinamentaque,6c
przelia fubdola , per virtutem declinamus. Hoc autem
ut nunc, 6colim fiat, implorandumeftilliusauxilium,
pro qua ad eum comminatus eft Dominus, dicens :
E t ip fa corneret caput tuum: Gen. hi. if. contrivit enim,
quia nulli unquam peccato fubjaguit, nec originali
quidem > alioquin caput draconis , initftom videlicet
peccati, nequaquam contriviflet, quin potiüs ferpens
fe Virginis caput priüs attrivifle 6c coriculcaflcgloria-
ri potuiflet, comminantique Domino, quod Maria
contereret caput Ilium, procaci mordacitate relponde-
re valuiflet, 6c ego conteram prius fuum. Quöd ä
veftra credulitate procul abfit, quatenüs de ea pie
fentientes, piam, 6c noftris precibus exorabilem me-
reamur : cui pro gratia Spiritus fim&i impetranda
prasfentemus Ave Angelicum , dicentes: A v e M a ria
, gratia plena, 8cc.
jP A C T Z JM eft pretlium, 8cc. Apoc. x 11.7. Poft pug-
nam Angelorum duplicem fa£lam in coelo empy-
reo , dicere pollicitus fum de eorum pugna, atque
repugnantia in ccelo aereo, velEcclefiaftico. Eth^c
ab Angelis bonis contra malos exercetur , ipfis circa
homines jugiter in oppofita nitentibus : mali impu-
gnant, turn falfis fedudtionibus in cognitiva, turn vio-
lentis cruciatibus in executiva. Beati e contrajuvamcn
pr^ftant in bonorum, vel verorum luafione, neerret
cognitiva j 6c in violentiarum repulfione, ne executiva
perturbetur. Et in duplicis hujus pundti elucida-
tione lpeculativa roagis quam morali, ftabit Collatioj
ftilus quoque declarationis mutabitur in temperatum 6c
«quale loquendi genus, ut 6c materia intelligatur fa-
ciliüs, 6c pronunciationis difficultas evitetur: necmc-
taphoricis (ut fieri poflet)tranflationibusmultumutar,
praslium fcilicet fpirituaie, verbis praslio materiali con-
gruentibus .explicando , quia 6c prolixior eflem , 6c
longe obfeurior. Scire igitur prirnum convenit hanc
fuifle Creatoris noftri piam ergä homines follicitudi- { nem, ut Angelos eorum Do&ores , inftruftorelque
inftitueret, dans unicuique ab initio nativitatis, etiam
in utero,‘ fecundum Bonaventuram, Angelum (ui cu-
ftodem. Pr«ficiens inffiper fingulis Regnis, ac Provin-
ciis, certos Angelos, ut Michaelem olim populo Ju-
da’ico, poft hasc populo Chriftiano deputavit. Sic
enim congruebat, ut per fuperiora , 6c fpiritualia,
miniftrarentur inferiora , non folurn rationalia, quin
etiam ratione carentia: quod Plato conceflit, 8c Gregorius
docet 4. Moralium. In hunc mundumvifibilem^ inquit, nihil nifi per'ere aturam invifibilem difponi poteft. Quod figuraliter praetendebat fomniata ilia Jacob lea-
la, Genef. 38. Ad homines vero Ipecialior cura eft,
quos & docent, 6c inftruunt, ficut in omni tempore
exemplis pluribus apparuit. T empöre Legis natur«,
Abraham 6c Loth, de fobverfione Pentapolis pecca-
ltericcuins druemve lbaetaiotunmem S tpeeprh aenous mac,c eAp6etr.u 7n.t . Lex feripta in Angelorum I
difpofitione accept a eft. Ex quo videri poflet, quod Deus
a Moyfe non intuitive tunc vifiis eft, led Angelus in
lubjedta creatura perlbnam Dei repraelentans.' H«c
tenet Bonaventura infiecundo. Dernum, tempore Legis
grati«, habemus de inftrudtione beati Joannis in Apo-
calypfi multis capitulis. Poteft autem hujufmodi eru-
ditio tripliciter fieri: Uno modo, ex parte phantafias
interioris: Secundo modo, ex parte fenlus exteriorise
Tertio , ex parte virtutis intelleéfcivæ fuperioris.
Quoad prirnum modum , commovere interiùs phan-
tafiam polfunt Angeli, quatenùs acuetur intelleélus
ad ea débité , 6c ordinate cogitanda, 6c rememoranda,
perquæveldevotioaugeatur, velFides, velpru-
dentia. Quomodo enim fit in Ibmno multiplex appa-
rentia ad phantafmatum radiationem, 8c delationem,
per fumos à ftomacho evaporatos, alcendentes, def-
eendentelque j non miniis Angelis eft facultas perfii-
migationes tails modi, vel aliter per feipfas, phantafiam
commovere : Ad quem modum reducibiles Hint bm-
nes propheticæ revelationesinlbmnis fàéiræ, illæ præ-
lërtim quæ lùb involucro’ imaginum corporalium do-
fcuegbearnetuinr . ÆHgoycp tmuomd:o Pinil aftoim unxios rd omcuelrtia p poattuii tp Jeor fdepæh-
mones, ad impediendam Chrifti mortem, lècuhdùm
Rabanum. SicPharaoni per boum imagines : fie ipfi
Nabuchodonofori per ftatuæ effigiem futurorüm præ-
nunciabatur e^entus. Quod fi noverit quis inter hæe
lomnia* 6c alia dilcernere, poflèt utique fecundùm ea
prophetare, ficut 6c Jolëph feciflè legimus , 6c Da-
nielem. Hoc modo dici poteft lomnia ilia evenilîë,
de quibus Valerius : Libro i.cap.ulti. plurimà memi-
nit. Poteft vero 6c de die vigifandb , tam vehemens
eflè, 6c tam fixa talis phantafiatio , ut homo videre
realiter ad extra putet id quod intrà prælentatur l 6c hoc plerumque fieri poteft arte dæmonum, etlî
quantùm permiferit omnipotens. Ad quod reducitur
radix una principalis magicæ artis, per quam fie ho-
minibus illuditur, ut videre putent aliquando aciem ar-
matam cum equorum multitüdine, ut de Hcllequinis
famolà eft apud vulgares opinio : aliquando tubarum
cdlaamng roerfeesr,t aut mimorum gefticulationcs, utdequo- in Epiftolis Horatius audifle: nünc afpicere
choreas dominarumformofiflimarum, quas fatales vo-
cant: nunc regales apparatus cernere, &*itade appa-
rentiis talibus, quas etiam in lomno ientirecontingit.
Hæc caufa eft , cur imperitæ virgines , quas aftù-
munt magici, afpicientes enfem lucidum, vel terfuni
fpeculum , vel ungues , putant propter hujufmodi
puhnagnutea,f iavmid einrete irmioargeimne,s tlael iisn l aetnrolën,i sv, eal uIpt erecruulom , a bvlae^l
tarum > alioquin ab omnibus præfentibus fimiliter vi-
derentur. Sic 6c de fpeciebus vocum, odorum, aut tan-
gibilium contingere poteft, ut per eas homo vigilans
le audire, olfiicere, vel tangere credat ea quæ ex-
trà neque olfacit, neque tangit, neque audit, 6c
quod tanquam ad veram obje&i præfentiam doleat.
dSee ccuruncdiùamtib huos cq aufif ipgenra riin pVoutletfuta rtiaodnixes u, naau mt avgoitcaæ , aIrctiis-
Rliceedtu pciebri liems aagdi nheos ccleurneta sV, avtuelm al ipàys tihnofenrirci opreurmhi b6ce ngteunr-.
tilium divinationes, quas non nifi furentes, 6c mente
alienati recipiebant : cujus furiæ caulâ elfe potuit for-
tis , vehemens , 8c inordinata phantafiæ commotio,
atque turbatio. Hoc patet fexto cÆneidos, de Sibylla :
in Statii Achilleïde, de Chalchante: in Lucanofie praliisy
pluribus libris : infacris Uteris-, de Balaam , Hum. 24.
Hoc modo làlvari poftènt mutationes lociorum Vlyf-
ffaism, o6fcif ffiimmiiles, de quibus Hiftoriographi 6c Auârores , ficut deducit Braduard. 1. parte cap. 1 .
parte 3 . ex Boëtio, Plinio, Solino, Varrone, Augu-
ftino, Hieronymo, 6c ceteris. Dicerentur enim ta-
lia non lècundùm veritatem faëtafuiftè, lëddumtaxat
apparenter modo diâo : quanquàm non ignorem,
1 alios làlvandi modosabAuguftinoaliilquepofitos. Potuit
lubindè per Angelos , five bonos , five malos ,•
Nabuchodonofori talis illufio contingere, ut fe bovem
putaret, 6c inftar bovis per campeftriaerrans, herbis
vefoeretur : quemadmodum inventi font, qui fe gallos
putarent, alii murilegos, alii lupos. Fuit 6c qui mor-
tuum fe crederet, nec ad comedendum potuit mduci,
quoufque alAte ar am ao ar tu3 um fe fingens, coram efou cmibpufimt.