regis conspectum cum splendido ornatu A /¿atog, r¡ xàv àyadàv ócyyzXog (jrçpj
Xoyaa ìjfiìv où dtaXetnet. Eù%ó[ieda de xà Qet¿
xaxà Xòyòv fxév croi npotovaav Tvpy èitt^dp-qc^
ini [it/a e r e -npoekOetv à|fo>/xa, xaì 8 (pavvjvai a
Trote xijxo[xém. Toaovxov: yàp ¡xéxeç'iv ij/xìy xoù
ßioy, óaov àv«7rverv fxóvov.
prode undo. Deum precamur ut tibi fausto,
prout æquum est, conatu, ad summum
evadas dignitatis gradum, útque con-
tabescenti quandóque conspicuus appa-
reas: tanta enim vitæ nobis inest scintilla,
quanta ad respirationem solam sufficia
t.
C C X L I I . P E T R O . 2 M B . I lE T P Ç .
Scripta extremisdiebus
Gre- ^
Disjunctio cor*
porumduntaxat,
non animorum.
Germanarum Gregorii Epistolarum agmen claudit heec, quam ad Petrum scripsit. Jam enim annis, seneclute
lorböque fractus, e vitd discessurus, metu ac sollicitudinc discessus laboraas, imminentem mortem expectabat.
UXeig’ov e/xaxpvva/xev cm* aAXvJXav , ,
xctx’ otpev itkfiai0.cra.vxiz, p jr e dt.’ ¿7rig-oXuii
o/xtXvraavTeg. @appä de oxi aw/xäTwv eg-l dta-
g"aaig, äXX’ oy Ttvev/xaTOg. AXXa vyv ote xai-
pog, xat itpoaayopwa aov xvjv eyXaSeeav, xat
npoc£v/£oQcu mpi ypjüv xat fnpa, xat
vo?a xa/xvovrwv, xat ocyavia xyg itoXtxdag *> xat jj
*075 exdvj/xtag.
D i u t u r n o tempore alter ab altero re- B
moti fuimus, atquo nec mutuo conspectu
nobis frui, nec per litteras colloqui con-
tigit. Verùm hanc dìsjunctionem corpo-
rum duntaxat, ac non item animorum esse
confido. Nunc autem cùm occasio se of-
fert, et pietàtem tuam saluto, et vicissim à
te peto, ut pro nobis,quiet senectute, et
morbo, et vitae actae, ac discessus è vita
metu ac sollicitudine laboramus, preces
ad Deum adhibeas.
Dubia, vel
potiùs supposi-
Petav. torn. i.
Dogm. Theo I.e.
6, § 3, p. i37.
Tom. 3. Monument.
Ecciti.
C C X L 1II. A D E V A G R 1LM M O N A CH UM ,
D E D IV IN IT A T E .
S M l | HPÒ2 E TA T PION M O N A X Ö N ,
c IIEPÌ 0 EÓTHTO2 .
i essentia
tiìis diciturquài
Legitur in scholiis «çtov Sri xctra rtvaç ò Xôyoç ¿¡upt€£k\tvat- « Sciendum est hunc trac tatuili in dubium vocari, forte
inquit Combef., quòd paulò sit intricatior, nec iis luminibus ni teat, qui bus Gregorii reliqua. Ego potiùs spurium existi-
mem, sic abesse videntur o nines Gregorii characteres. » Colb. tamen maxi mus, nulld censurd aut observatione, integrum
reproesentat. — Sic D . de Cosniac ih notis; Pater autem D. Clemencetin argumento sic habet.—- Epistola ad Evagrium,
quoe inter orationes olim 45, non genuinus, sed supposititius est foetus. Fas sit dicere cum Petavio :« Ut enim germanain esse
non putem, co git tu m styli dissimili ludo, tùm pedestris il li us ac plebeius sermo, miniméque Nazianzeni e leganti a ni et granditotem
redo lens. » Tillcmontius quoque hanc Epistolam non esse Gregorii existimat, nec eloquentissimi stylum Oratoris
redolere, imo ineptis rationibus vocibusque ipso indignis statere. Observât doc tus Cottel. Epistolam ad Evagrium T/ieo-
logo tribui in MS. Regio 1789 circa finem queestionum Anastasiì. Verùm et in editis ejusdem Anastasii quoestionibus Basilio
eadem adscribitur, multóque etiamprobabilius in MS. itidem Regio itémque Coesareo apud Lambecium 706
Gregorio Nysseno tribui tur, ettanquhm illi us laudatur ab Euthymio, Panoplies primd parte, titulo secundo. A Gregorio
Nazianzeno scriptum hanc non esse Epistolam sat est cum viris doctis affirm are.
Iqóòpa x£ 3ay/xa£» xat Xiav èxiùdixxopai
xrig vvjtpaXtÓTKjTog, ónag xoioùxav ^¡Eaprifiàrav
d xat xvjhxoùxcùv frxrioeav aìxiog xaQiçaaai, d
e xaìg àxpi&émv èpa■njceatv, erg àvcóyxvjv v}/xâç e
xov Xéyetv xat àyaviav ànoddìgeag mpiïçàç,
èpaxrjaag àvayxaiag xat y^prjaiiiovg v}/xrv èxa-
yav. IJàaa dvjXovÓTt Xotnòv àvàyxr), )xaxòrM
xàv èpaxiiaeav vj/xâg èvapyCtg TtouïtrOai xàç àr.o-
xpi<T£ig. K a i vDv xoivvv xò npoatvtyOkv èpóxy[>£
Ttapù croù, Toióvde xat Tt£pl roOde ìjv, &g riva
xpónov av ¿bj Ilaxpóg x£ xat Tiov xat ¿710«
JIveuftaTog ri yvcrig, (ijv av Ttç òpOàg ovato
fjiàXXov ri tfvaiv xaXotvj, ) ixóx£pov ùn\rj xig ri
cùvdexog ; et [xèv yàp ¿rtXvj, nàg xov ' xpüî
èmdé%£xat xàv npoaprifiévav àpi6p.óv; Tò yà/>
àiìkoùv, jxovoetdèg xat àvapiò^ov. T ò de àpid-
V e h e m e n t e r te suspicio, ac summoperè Q
prudentiam tuam admirpr, qui talibus
speculationibus tantisque qusestionibus
causam praebes, per accuratas interroga-
tiones nobis dicendi necessitatem ac probations
laborem imponens, dùm necesr
sarias atque utiles qusestiones in medium
affers. Proindè nobis omninò faciendum
est, ut qusestionum tuarum vestigiis hae-
reamus, eásque claro et perspicuo responso
explicemus. Quaestio igitur à te
proposita erat hujusmodi : Quonam modo
Patris et Fiiii esse ciueat Patris et Filii et Spiritus sancti D el'SpiritùsSanc- ‘ , , natura, (quam tamen essentiam rectius,
1 quàm naturam, quispiam vòcaverit,) simplex,
an composita? Si enim simplex, auo-
modo ternarium eorum, quae antè dixi-
mus, numerum recipiet? Nam quod simplex
est, unius modi est, numerique ex-
pers : quod autem in números cadit,
CCXLI. ( a ) Qavyva( icori -njxopcvip. Hanc lectionem
quam sensus postulare videtur, proponit Combef. ; levi
namque mutai ione sibi textus collare t. In Edit, nixo-
f»ev. Hunc locum vertit Morel. ; Deumprecamurut ccepta
tua ratióni consentaneo et felici progresso ad summum
dignitatis gradum promoveat, útque videaris ali quando.
Nos utique tabescimus; tan tùm enim vita nobis vitalis est,
u t spirare solùm liceat.
CCXLII. ( b ) K«c TŸjç ixSyifitaç. Cod. Pass, xat tíjí E*"
xhiolaç.
CCXLIII. ( c ) n*p'i ©ïôtujtoç. Colb. 3 addit paihsi1
axiroZ, discipulum suurn.
( d ) Tr,X<xoùruv Ç»jt4®cwv. Apud Montaci et Morel-
njnuv deest.
( e ) Ta7ç ¿ntpiGiotv. Par. 1, rate àaiêiaiv, per impius.
\
■ 1101$ ùnoninxov, àvùyxri xéfiv£<r9<xi, xàv p i àpid-
H aoig 8 vjroSàXvjTai • xò dè X£¡xvó¡X£Vov, è[xitaOég -
I r.àOog 7àp *1 t o R . Et xotvvv atrXvj b -coy ÌLpdx-
R WV0? yj tfùcrig, c nspixxr] xàv ÒvopAxav >3 Ssaig*
■ fè xàv òvop.àxav àfoiOìg >7 Séotg, xa t dei xoig
R ovoftaat Trddeadat, xò d ¡xovoudèg xa t ànkouv
R e vd v s èxTtodwv olfzxcti. Ttg' ovv a v et»7 toD
■ xpKULCtxog v (fùmg ; Tavta itpòg vj/xag lipaaxeg.
R Qv xàg ànodki%£ig ó xrjg àXijdeiag àxpi&àg nccpa- R ojaet X07og, où nig"£ag àvocnoddxxov cpavta-
R atav ànopiet xr¡$ ànoàsilgiag àXóyag npoiayó-
■ |X£Vog, ovdè [hùdav TtcÙMiàv [xccpxvpioctg xò crot-
Rfl^òv xrig Ti£noiOr¡<7£ag éautoy xotkvnxav mtpà-
■ ntvog, àXXà ¿yixrioeag àxpièovg x.ocxavori(T£i,
■ xat ioyicrpMV'. ópOóxr¡xi, xrjy xov ^£apr¡¡iaxog
RitifTwaiv» dg xoùp.<pav£$ itpoxidé[i£Vog.
e Á75 ^ XotTròv v?p.tv ò Xóyog èvtevdev e Sta-
■ osvèca, xat nàg det ' tò 0 etov ùno'kufjJoàvuv
RfflaoxétM, nóxspov àukovv, rj xpinlixég. Ovtw
B '^ àp >5|xàg xat Xé7etv v? xàv óvop.àxav xpixxùg,
f i xaì 7rtg"£vetv ßta^etat, xa t f xovxotg ànofprìaàr
■ p.iv'A xiveg aaOpà xat Tzavxànaaiv euXa ayveg^i-
B aavto dóy¡xaxa, xìjv oùaiav ófioù xrj xàv òvop/xxav
g 6 ìirtiyopia nàOog dtatpéaewg VTrop.évetv àoì$à£ovxeg.
BaXX’ èxetvovg /xèv, àg aùxòg tprjg, èaxèov, oaQpàg
■ xá vr¡$ ÚTtoXviijiEMg avTwv a,vvv77o/5oüvTag dóy¡iaxt •
B ttcjoe de T17V òpdijv xr¡g èmyvàe£ag xaràXvjijitv,
l f ¿ v èavxàv dtávotav . émg-péfa¡X£V. ó xolvoV èg-i
B@eòg, npóx£pov vnogyi<ró[i£da • xat eid’ ovtwg
h 11 stri tàg ànoddìgeig àxpièàg rj^oixtv.
I AitXty;i-nàvxag èg*t x a t à/xéptg"og ovaia,
ìI tò àitlovv : x a t ' àaà[xaxov - èx .tpvaeàg èx-
jirv^áv. 1 AXX’ ìatùg ò xrjg dtatpéaeavg xày
hòvojjxxxav k àvxininxsi /xot Xóyog, xà xpdg
■à/Jtd/W) tò Toy KpetTTovog /xovoetdèg àtpaipov-
R/tevog. Ap* ovv dtà tò /xovoetdèg èxtpvyùv
Rvi/xàg' T>7v ò[ioXoyiav IlaTùòg x a t Ytoy x a t
R tq iov IIvev/xaTog ènàvayxzg ; Mv? yèvoixo.
RTviv yàp à/xepv? Toy KpeÍTTOvog iyaoiv ov
B ( a ) YTroSóXijrai. Reg. ÙTroSàXXijTat.
I (bj To3 Kpeirroyo; 17 tpvotf. Melioris, prcestantioris,
■ dignioris, natura. Verùm, inquit B ill., hoc in loco roü
■ Kpiirrovoj nomine Divinitatem summùmque numen
■ significai, principémque et primariam essentiam, quem-
1 admpdùm plerisque aliis locis hujus tractatùs.
1 ( c ) IltpirTjj t 5v òvofiàva»» ri devi;. Supervacánea fuerit
^mnominujn, Patris scilicet et Filii de Spiritus sancti cóhsti-
■ tutió. ;V * \>-
I (d) Tò fiovotiitf. Bill. : Uniformitas.
■ | p ®‘««vìtci>, inquit Combef., quasi pro ì^apyi-ns,
R u ° auctorej pompaticèprocedat.
R (/) Toùrotj ¿noxpricaptvoi rivt?. Sabelliani videlicet,
j 'oquit Bill., qui ob hanc causam Divinitatis contrac-
R 0nem invexerunt.
I I I \ E? y of a - Ità Montac. et Morel. In Edit. j j M B
■ , ( ' ) Eirt rà; áiroáií^tic etc. Montac. et Morel. è*ì rà;
■ “woxpi(7((S. Bill, utramque lectionem complexus est,
■ eitit enim: Ad responsionés dempnstrationésque venie-
Tom. II.
A scindi necesse est, etiamsi numeris minime
subjiciatur., Quod porrò scinditur,
passioni utique obnoxium : sectio enim
passio est. Quocircà si simplex Dei natura
est, supervacanea fuerit nominum
constitution sin autem vera est nominum
positio, nominibusque ipsis parendum
est, unius modi ratio ac simplicitas statico
è medio tolletur. Qusenam igitur hujus
rei natura est? Hsec ad nos dicebas.
Quorum demonstrations veritàtis doc-
trina exactè ostendet, non fìdei, qu» de-
monstratióne careat, inanem quamdam
speciem propter argumentorum inopiam
B stultè praetendens, neeveterum fàbularum
testimoniis persuasionis suse imbecillita-
tem occultare studens, verùm per accuratse
ac perfeetse inquisìtionis perceptionem et
.rationum rectitudinem, theorematis hujus
confirmationem in apertum proferens.
Age igitur, hinc disputationem auspi-
cemur, et. quomodò divinum numen ac-
cipi debeat, expo^amus, simpléxne an
triplex. Sic enim nos et loqui, et credere
nominum ternio cogit, atquè his abusi
nonnulli homines infirma planéque rancida
et obsoleta dogmata cónstruxeruut,
^ essentiam simùl cum nominum pronun-
I tiatione divisionis passionem sustinere
censentes. Verùm eos sanè, ut ipse ais,
missos faciamus, fidei suse doctrinam im-
becillo patrocinio fulcientes : nos autem
ad veram agnitionis perceptionem animos
nostros convertamus. Primùm itaqùe,
quid Deus sit, constituemus : atque ità
deindè ad probations certa methódo ve-
niemus.
Simplex profectò est, ac divisionis ex-
pers essentia, simplicitatem corporisque
vacuitatem à naturà habens. At fortassè
divisionis nominum ratio mihi in contra-
riumoccurrit et adversatur, per ternionis
l numerum summi numinis simplicitatem-
auferens? Quid ergo? ut simplicitatem
retineamus, Patris et Filii et Spiritus
sancti confessionem fugere nobis erit no-
cesse? Avertat hoc Deus : simplicem enim
Dei unionem nominum positio haudquamus
; at non reddit óxpt§£>{. CombeSsii interpretationeni
prastulimus.
A i ) Afftóflarov ix <pu7«o{ txru^&jv. Bill. Ad oram libri,
inquit Morel., non ex u lloM S ., sed èconjecturà scrip-
serat, et mox deleverat c^cov, verùm in scholiis earn as-
truit lectionem. Ait enim : « Haec verba satis diù animum
torserunt, tùm propter constructionis vitium, tùm
propter sensùs absurditàtem. Nèque enim ruy^óveo, cùm
ossequi significat, ' accusandi casui jungitur. saltern
apud oratores, multóque minùs txruy^avw, quod prorsùs
genitivum asciscit, et nimiùm absurdum, ne dicarn im-
pium fuerit dicere Deum à naturà simplicitatem conse-
qui. Quarè pro èxrv^t5v, lego èp^wv, id est, habens. » Colb.
tamen 6, 9, ac Morel. ixrvpfcov. At.Colb. 3 et Combef. èx
yu«w; to^còv, queesimplex ex naturà et incorporea existat.
(/ ) AXX’ Ìoiùf b tUf. Ità’ Colb. 3, 6, 9, et Combef. In
Edit. òXX’ fow; xaì ó x i ;j at etiam fortassè.
( k ) AvTiirifcTcì ftot- Colb. 3 ¿vTnrÌ7TTii <to«. Nec aliter
legendum, ait Combef.-, libi obsistit, in contrarium venit.
m