
674 P O M
m e n t , c e p e n d a n t m o i n s q u e p l u f i e u r s a u t r e s
a r b r e s d e n o s f o r ê t s . I l s v i v e n t p l u f i e u r s f i è c l e s .
L e s h a ie s q u i e n f o n t c o m p o f e e s f o n t d u n e
t r è s - b o n n e d é f e n f e . V o y c \ H a i e .
L e s pommiers f a u v a g e s , o u t r e l e u r s f r u i t s , t o u r -
n i f f e n t e n c o r e à l ’ u t i l i t é p u b l i q u e l e u r b o i s , e x c e l l
e n t p o u r l e f e u , & q u i , q u o i q u ’ i n f e r i e u r a c e l u i
d u p o i r i e r p o u r l a m e n u i f e t i e , l ’ é b é n i f t e r i e , l e
t o u r , l a f c u l p t u r e , à r a i f o n d e c e q u ’ i l f e f e n d &
f e v o i l e a v e c e x c è s , s ’ e m p l o i e d a n s c e s a r t s . S o n
g r a i n e l l fin & f a c o u l e u r g t i f e . I l p è f e f e c , f é l o n
V a r e n n e d e F e n i l l e , 4 8 l i v r e s 7 o n c e s 1 g r o s p a r
p i e d c u b e , & f e r e t r a i t d ’ u n d o u z i è m e d e f o n
v o l u m e p a r l a d e f l i c c a t i o n . L e p o i d s & l e r e t r a i t
d e s v a r i é t é s c u l t i v é e s v a v i e n t p r e f q u ’ a u t a n t q u e
c e s v a r i é t é s .
L e s b e f t i a u x a i m e n t l e s f e u i l l e s d e c e p o i r i e r ,
& i l e f t d e s l i e u x o ù o n c o u p e l e s b r a n c h e s d e
c e u x q u i c r o i f f e n t d a n s l e s h a i e s , f o i t p o u r l e s
■ l e u r d o n n e r f r a î c h e s , f o i t p o u r l e s d e f f é c h e r &
l e s g a r d e r p o u r l ' h i v e r .
O l i v i e r d e S e r r e s n o u s a p p r e n d q u e l e s K o -
| m a i n s c u l t i v o i e n t d e s v a r i é t é s d e p o m m e s a p p e l é e s
pelufiannes, /t r i a s , marciannes , amerine, fia it-
diane , fextianes , mantianes , claudianes, moriane
& appic, & q u ’ o n c u l t i v o i t l e s f u i v a n t e s d e f o n
t e m p s î l a rofe3 l e court-pendu, l a reinette, l e blanc
dureau , l a pajfe-pomme, l a pomme de Paradis , l a
pom m e de Canin 3 d e rougelet 3 d e rambure3 d e châtaignier
3 d e franc-eft u , d e belle fem m e , d e dame-
jeanne t d e carmaignolle 3 d e fandouille 3 d e fouet 3
d e cire 3 d e courdelaume, tubet 3 bequet, camien 3
couct3 germaine 3 blanc 3 doux3 meunetot 3 feuille ,
fa p in , coque ret 3 cap , renouvet 3 efcar latin , efpiçe,
peau de vieille 3 pomme noire o u ognonet 3 barberiot3
giraudette, longue , calam ine, mufquate, boccabrené 3
couchine, bourguinotte 3 pupine 3 pomme de Georg
es, de Saint-Jean 3 d’Hervet 3 p a r m i l e f q u e l l e s f o r t
p e u c o r r e f p o n d e n t n o m i n a l e m e n t a u x v a r i é t é s
e x i f t a n t e s d a n s n o s j a r d i n s .
V o i c i , p a r o r d r e d e m a t u r i t é , e n m e t t a n t a l a
f u i t e d e l a p l u s h â t i v e c e l l e s q u i p o r t e n t l e m ê m e
n o m , l e c a t a l o g u e d e s v a r i é t é s a n n o n c é e s p l u s h a u t .
L a M a g d e l a in e , C a l v e l . R o n d e , à p e a u
r o ù g e , v a r i é e d e l i g n e s b l a n c h e s ; à c h a i t c a f -
f a n t e , p a r f u m é e , d e v e n a n t c o t o n n e u f e . M û r i t a u
m i l i e u d e j u i l l e t . E f t f o r t f u j e t t e a u x v e r s .
L a P a s s e - p o m m e b l a n c h e o u coujfinette,
C a l v e l . P e t i t e , c o n i q u e , b l a n c h e , à c i n q c o t e s
c o l o r é e s d e r o u g e d u c ô t é d u f o l e i l ; à c h a i r a c i d e ,
p e u a g r é a b l e . M û r i t u n p e u a p r è s l a p r é c é d e n t e
& l u i e f t i n f é r i e u r e . . , , ,
L a P a s S B - p o m m e r o u g e ou calville d’ete.
D e m o i n s d e d e u x p o u c e s d e d i a m è t r e , l é g è r e m
e n t c o n i q u e , c o u l e u r d e c i r e , p o u r v u e d e c ô t e s
f a i l l a n t e s ; a c h a i r r o u g e â t r e , a c i d e , p e u a g r é a b l e .
La Pa s s e - p o m m e d ’ a u t o m n e , Calvel. Pomme
générale o u d’oütre-pafe. D e g r o f f e u r m o y e n n e ,
a r r o n d i e ; à c h a i r j a u n â t r e . M û r i t e n o c t o b r e &
f e g a r d e p e u .
P O M
L e D a u d l n t o u pomme d'A udenty C a l v e l .
O v a l e , d ' u n v e r t - r o u g e â t r e , p r e f q u e p o u r p r e a u I
f o l e i l . M û r i t e n a o û t .
L e s Calville blanche d’été & rouge
d'été f e r a p p r o c h e n t d e s p a f f e - p o m m e s p a r leur
f o r m e , m a i s o n t l a c h a i r p l u s d o u c e , p l u s a g r é a b l e .
E l l e s m û r i f f e n t e n m ê m e t e m p s .
L a C a l v i l l e b l a n c h e d ’ h i v e r . D e q u a t r e à
c i n q p o u c e s d e d i a m è t r e , j a u n e d e c i r e q u e l q u e - j
f o i s u n p e u t e i n t d e r o u g e d u c ô ' é d u f o l e i l ,
c h a r g é e d e g r o f f e s c ô t e s f a i l l a n t e s ; à c h a i r b l a n t h e ,
g r e n u e , t e n d r e , l é g è r e , f i n e , t r è s - b o n n e . M û r i t
e n d é c e m b r e & f e g a r d e j u f q u ’ e n m a r s . L ' a r b r e
e f t t r è s - f e r t i l e & m é r i t e d ’ ê t r e c u l t i v é d e préfé-
. r e n c e à b e a u c o u p d ’ a u t r e s .
U n e f o u s - v a r i é t é d e m o n n o m , t r o u v é e à
B r u x e l l e s p a r V a n - M o n s , e f t e n c o r e m e i l l e u r e .
U n e a u t r e , t r o u v é e p a r M . P r é v ô t à C h a r -
l e v i l l e , & a p p e l é e p a r l u i pomme perpétuelle.
Louife3 j o u i t d e l a p r o p r i é t é d e f e c o n f e r v e r t r o i s
a n s .
L a C a l v i l l e r o u g e d ’h i v e r a t r o i s p o u c e s
d e d i a m è t r e , e f t u n p e u a l o n g é e ; d ’ u n r o u g e i
p l u s f o n c é , p l u s p â l e d u c ô t é d e l ' o m b r e ; o f f r e i
d e l a r g e s c ô t e s p e u f a r i l l a n t e s ' î f a c h a i r e f t g r e n u e ,
r o u g e f o u s l a p e a u ' , l é g è r e , f i n e , t r è s - a g r é a b l e . I
M û r i t e n d é c e m b r e . U n p e u i n f é r i e u r e à l a p r é c é d
e n t e .
L a C a l v i l l e m a l i n g r e . D e p l u s d e t r o i s
p o u c e s d e d i a m è t r e , f o r t e m e n t c o f t é e , d ’ u n r o u g e
t e r n e d u c ô t é d u f o l e i l , f o u e t t é e d e r o u g e & t i q
u e t é e d e g r i s d u c ô t é d e l ’ o m b r e . S a c h a i r e f t
b l a n c h e , a g r é a b l e , m a i s d e p e u d e g a r d e .
L a C a l v i l l e r o u g e n o r m a n d e . T r è s - g r o f f e ,
a l o n g é e , d ’ u n r o u g e - n o i r ; à c h a i r r o u g e â t r e ,
a c i d u l é , a g r é a b l e . S e c o n f e r v e j u f q u ’ e n a v r i l .
L e C g e u r -d e - b g e u f . D e g r o f f e u r m o y e n n e ,
a l o n g é , à c ô t e s f a i l l a n t e s , d ’ n n r o u g e f o n c é u n i f
o r m e ; à c h a i r t e n d r e , d ' u n g o û t p e u r e l e v é .
T r o i s à q u a t r e f o u s - v a r i é t é s , é g a l e m e n t p e u
d i f t i n g u é e s , f e r é u n i f i e n t à c e l l e - c i .
L a P o m m e s u i s s e . D e q u a t r e p o u c e s d e diam
è t r e , j a u n e , a v e c d e s l i g n e s l o n g i t u d i n a l e s
v e r t e s & p l u s j a u n e s . S a c h a i r e f t d e m é d i o c r e
q u a l i t é .
L e R a m b o u r g f r a n c ou rambourg d'été, ou
rambourg rayé, o u pomme de N otre-Dame. D e t r o i s
p o u c e s d e d i a m è t r e , c o f t é , a p l a t i a u x e x t r é m i t é s ,
d ’ u n j a u n e b l a n c h â t r e r a y é d e r o u g e ; à c h a i r a c i d e ,
p e u a g r é a b l e . M û r i t e n f e p t e m b r e & n e f e m a n g e
q u e c u i t . y
L e R a'm b o u r g d ’ h iv f .r . G r o s , a p l a t i , c o f t e ,
d ’ u n j a u n e - b l a n c h â t r e p o n é t u é & f t r i é d e r o u g e ;
à c h a i r v e r d â t r e , a f f e z t e n d r e , r e l e v é e , m a i s
c e p e n d a n t n e f e m a n g e a n t q u ’ e n c o m p o t e . S e c o n f
e r v e j u f q u ’ à l a f i n d e m a r s .
L e Pigeonnet. D e m o y e n n e g r o f f e u r , o b l o n g ,
r o u g e â t r e , v a r i é d e l i g n e s p l u s f o n c é e s d u c ô t é
d u f o l e i l ; à c h a i r r e n d r e , f i n e , a g r é a b l e . N e f e
c o n f e r v e q u e j u f q u ’ e n o c t o b r e , m a i s e f t f o r t e f *
P O M
t i m é . L ’ a r b r e e f t f o i b l e , m a i s c h a r g e c o n f i d é r a -
b l e m e n c . ; S
Le Pi g e o n n e t d e R o u e n . D e p r è s d e t r o i s
pouces d e d i a m è t r e , a l o n g é , r o u g e d u c ô t é d u
f o l e i l , a v e c d e s v i r g u l e s p l u s f o n c é e s & j a u n e s d u
c ô t é d e l ’ o m b r e ; à c h a i r j a u n e , f i n e , d e p e u d e
goût.
L e P e r m e l l e . S a f o r m e & f a c o u l e u r f e r a p p
r o c h e n t d e c e l l e s d u p r é c é d e n t , m a i s f a g r o f f e u r
e f t p l u s c o n f i d é r a b l e . O n l e d i t c o m p a r a b l e a u
drap-d'or p o u r l a f a v e u r . I l f e c o n f e r v e l o n g - t e m p s .
L a T r o u s s e l l e , C a l v e l . T r è s - g r o f f e , o b i o n -
g u e , d ’ u n r o u g e v i f d u c ô t é d u f o l e i l , j a u n e d u
c ô t é d e l ’ o m b r e ; à c h a i r t r è s - b l a n c h e , j u t e u f e ,
a i g r e l e t t e . , '
L a Bi e n -v e n u e , C a l v e l . T r e s - g r o f f e , r o n d e ,
f o r t e m e n t c o l o r é e d u c ô t é d u f o l e i l , ' t o u j o u r s
v e r t e à l ’ o m b r e ; à c h a i r d ’ u n b l a n c - v e r d â t r e , l é g
è r e m e n t f o n d a n t e , a g r é a b l e .
L e P ig e o n , o u coeur de pigeon, o u gros pigeonnet
, o u pom m e de Jérufalem. D e m o y e n n e g r o f f
e u r , c o n i q u e , r o f e , p o n é t u é d e j a u n e ' ; à c h a i r
F e r m e , g r e n u e , t r è s - b l a n c h e , a g r é a b l e m e n t a c i d e .
M û r i t e n f é v r i e r . O n l ’ e f t i m e b e a u c o u p à R o u e n ,
f u r t o u t c u i t e .
L a R e i n e t t e j a u n e h â t i v e . M o y e n n e , c o r n -
p r i m é e , j a u n e , p o n é l u é e d e b r u n ; à c h a i r t e n d r e ,
j u t e u f e , p e u r e l e v é e , m a i s a g r é a b l e . M û r i t à l a
f i n d e f e p t e m b r e & f e c o n f e r v e à p e i n e u n m o i s .
L ’ a r b r e e f t t r è s - f e r t i l e .
L a R e i n e t t e r o u s s e ou reinette des Carmes,
T r è s - g r o f f e , a r r o n d i e , j a u n â t r e , t i q u e t é e d e
b r u n ; à c h a i r b l a n c h e , j u t e u f e , a c i d u l é . S e c o n f
e r v e u n e p a r t i e d e l ’ h i v e r .
L a R e in e t t e d e B r e t a g n e . M o y e n n e , d ’ u n
r o u g e f o n c é , r a y é e d ’ u n r o u g e p l u s f o n c é d u
c ô t é d u f o l e i l , p a r t o u t c o u v e r t e d e p o i n t s f a i l -
l a n s j a u n e s & g r i s ; à c h a i r f e r m e , d ’ u n b l a n c -
j a u n â t r e , f u c r é e , r e l e v é e , f o r t b o n n e , m a i s f e
r i d a n t b e a u c o u p & f e c o n f e r v a n t p e u .
L a R e in e t t e d o r é e ou reinette jaune tardive.
M o y e n n e , c o m p r i m é e , j a u n e f o n c é e , p o n é f c u é e
d e g r i s , l é g è r e m e n t f o u e t t é e d e r o u g e d u c ô t é d u
f o l e i l ; à c h a i r f e r m e , b l a n c h e , f u c r é e , r e l e v é e ,
à p e i n e a c i d e . F o r t b o n n e > m a i s f e c o n f e r v a n t p e u .
L a POMME d ’o r , om je in e tte d* Angleterre, o u
goldrpeppin. M o y e n n e , d ’ u n j a u n e v i f d u c ô t é d u
f o l e i l ; à c h a i r j a u n â t r e , f u c r é e , t r è s - a g r é a b l e » N e
f e c o n f e r v e g u è r e q u e d e u x m o i s . P l u s c u l t i v é e
e n A n g l e t e r r e q u ’ e n F r a n c e . D i f t i n é f c e d u drap-
d’or & d e l a reinette d Angleterre. .
L a G r o s s e .r e in e t t e d ’ A n g l e t e r r e . T r è s -
g r o f f e ( t r o i s p o u c e s & d e m i d e d i a m è t r e ) , r e l
e v é e d e . c ô t e s , d ’ u n j a u n e c l a i r p o n é t u é d e b l a n c ,
& a u m i l i e u d u b l a n c , d e g r i s ' ; à c h a i r . a b o n d a n t e
e n e a u , m a i s p e u r e l e v é e & f u j e t t e à f e c o t o n n e r .
M û r i t à l à f i n d e l ’ h i v e r . L ’ a r b r e e f t f e r t i l e .
La Pomme d’or. N’a que deux pouces de
diamètre; f a peau eft verte, lavée de rouge &
P O M 675
p o n t t u é e d e g r i s . O n l a c u l t i v e e n A n g l e t e r r e , o ù
e l l e p a f f e p o u r e x c e l l e n t e .
L a R e i n e t t e n a i n e . D e g r o f f e u r m é d i o c r e ,
a l o n g é e , r e l e v é e d e c ô t e s , q u e l q u e f o i s p o n c t u é e
d e g r i s ; à c h a i r ' f u c r é e , l é g è r e m e n t a c i d e ,
a g r é a b l e . S e c o n f e r v e j u f q u ’ a p r è s l ' h i v e r . L ’ a r b r e
r e f t e n a i n f u r q u e l q u e f u j e t q u ’ o n l e g r e f f e .
L a R e in e t t e b l a n c h e . D e g r o f f e u r m é d
i o c r e ; à p e a u d ’ u n b l a n c - j a u n â t r e , q u e l q u e f o i s
l a v é e d e r o u g e , t i q u e t é e d e p o i n t s b r u n s b o r d é s
d e b l a n c ; à c h a i r b l a n c h e , t e n d r e , t r è s - o d o r a n t e ,
p e u r e l e v é e , f u j e t t e à f e c o t o n n e r . S e c o n f e r v e
j u f q u ’ e n m a r s . L ’ a r b r e c h a r g e b e a u c o u p .
L a R e in e t t e g r i s e . M o y e n n e , a p l a t i e a u x
d e u x e x t r é m i t é s ; à p e a u é p a i f f e , r u d e a u t o u c h e r ,
j a u n e , r o u g e â t r e d u c ô t é d u f o l e i l ; à c h a i r f e r m e ,
j a u n â t r e , f u c r é e , r e l e v é e , d ’ u n e a c i d i t é t r è s - f i n e
& t r è s - a g r é a b l e . S e c o n f e r v e j u f q u ’ a p r è s l ’ h i v e r .
E f t u n e d e n o s m e i l l e u r e s p o m m e s .
L a R e i n e t t e g r i s e d e C h a m p a g n e . M o y e n n
e , a p l a t i e , d ’ u n g r i s - f a u v e , r a y é e d e r o u g e d u
c ô t é d u f o l e i l ; à c h a i r c a f f a n t e , p e u o d o r a n t e ,
d o u c e , f u c r é e , a g r é a b l e . F o r t b o n n e & f e g a r d
a n t l o n g - t e m p s .
L a R e in e t t e g r i s e d e G r a n v i l l e , C a l v e l .
D i f f è r e p e u d e l a p r é c é d e n t e , m a i s e f t p l u s r u f -
t i q u e .
L a R e in e t t e r o u g e . G r o f f e , r o u g e , p o n c t
u é e d e g r i s d u c ô t é d u f o l e i l , b l a n c - j a u n a t r e 3
p o n & u é e d e b r u n d u c ô t é d e l ’ o m b r e ; à c h a i r
f e r m e , j a u n â t r e , a i g r e l e t t e , r e l e v é e . S e c o n f
e r v e m o i n s q u e l a r e i n e t t e f r a n c h e , m a i s f e r i d e
m o i n s .
L a Reinette du Canada, C a l v e l . T r è s -
g r o f f e ( q u a t r e à c i n q p o u c e s ) , p r e f q u e r o n d e ,
d ’ u n v é r t - j a u n â t r e , u n p e u r o u g e d u c ô t é d u
f o l e i l ; à c h a i r f i n e , d ’ u n g o û t r e l e v é . N o u s e f t
r e v e n u e d e l ’ A m é r i q u e f o ù l e pom m ier c o m m u n a
é t é p o r t é i l y a t r o i s à q u a t r e c e n t s a n s . C e f e r o i t l a
p l u s g r o f f e d e s p o m m e s f i l a reinette de Long-Ijlande,
v e n a n t d u m ê m e p a y s , n ’ e x i f t o i t p a s . O n n e p e u t
t r o p l a m u l t i p l i e r , r é u n i f i a n t t o u t e s l e s q u a l i t é s
d e f i r a b l e s . _ # .
U n e f o u s - v a r i é t é p l u s g r i f e f e c u l t i v e a u j a r d i n
d u M u f é u m .
L a R e in e t t e n o n - p a r e i l l e . G r o f f e , c o m p
r i m é e , d ’ u n v e r t - j a u n â t r e p o n & u é d e b r u n , q u e l - ;
q u e f o i s r o u g e â t r e d u c ô t e d u f o l e i l ; à c h a i r
t e n d r e , j a u l i â t r e , a c i d u l é , r e l e v é e , t r è s - a g r é a b l e .
M û r i t e n m a r s . M é r i t e d ’ ê t r e p l u s c u l t i v é e .
L a R e i n e t t e p r i n c e s s e n o b l e . M o y e n n e ,
o b l o n g u e , d ’ u n v e r t - j a u n â t r e p o n f t u é d e b r u n ;
à c h a i r a c i d u l é , f o r t a g r é a b l e . S e c o n f e r v e u n e
p a r t i e d e l ’ h i v e r .
L a R e i n e t t e f r a n c h e . G r o f f e , r o n d e , f o r t
e m e n t & i r r é g u l i è r e m e n t p o n é t u é e d e b r u n ; a
c h a i r f e r m e , d ’ u n b l a n c - j a u n â t r e , f u c r é e , a g r é a b l e .
C ’ e f t , f a n s c o n t r e d i t , l a m e i l l e u r e d e s p o m m e s .
O n n e p e u t t r o p l a m u l t i p l i e r . S e g a r d e u n e a n n é e
Q q q q 2