De Heer Paravicini vertoefde vijfmaanden op Timor en
de onderhoorige eilanden en bragt overal de zaken op vasten
voet, terwijl hij het bewijs leverde, dat het kantoor te
Koepang, bij eene goede administratie, niet onbelangrijke
voordeelen kon afwerpen ’. Het bleek hem, dat was en sandelhout,
de voornaamste handelsartikelen des eilands, in
veel grootere kwantiteit en tegen veel lagere prijzen te Koepang
werden aangebragt, dan de dienaren van dat kantoor j
der Compagnie toezonden en aanrekenden. Maai \ooral ge-
wigtig is het contract, dat hij op den 9den Junij 1756 met
niet minder dan 15 vorsten op Timor8, daartoe tot diep uit
de binnenlanden opgekomen, alsmede met de hoofden van
Rotti, Savoe, Solor en Sumba tot stand gebragt. Onder
1 Ik vind aangeteekend, dat, gedurende de vijf maanden van zijn beheer,
eene som v a n / 146,152 + ƒ 130,516 voor de Compagnie gewonnen werd.
Om deze cijfers begrijpelijk te maken, zou eene nadere toelichting noodig zijn.
2 Paravicini verdeelt deze vorsten in de drie volgende klassen:
I . OUD E V AS A L L EN D E R C OM PA G N IE .
1.
2_
3.
4.
5.
Karei Boeni, Radja van
Daniël Taffi, Keizer //
Balthazar, Radja u
Bartholomeus, " »
Nai-Kobé, « "
Koepang.
Sonebait.
Amabi.
Amfoang. I
Taibenoe (een klein distrikt, vroeger tot Amfoang I
gerekend).
II. PA S DOOR H E T ZWA ARD B EDW O N G EN V O R STEN.
6. Don Bernardo, Keizer van Amakono (een binnenlandsch distrikt, thans gerekend
tot Sonebait).
7. Sousale, Radja » S o r b i a n (vroeger vereenigd met Amfoang).
8. Don Alfonso, v » Amarassi.
Deze drie beleden nog de katholijke godsdienst.
III. V O R S T EN , D IE Z IC H V R I JW IL L IG O N D E RW O R P EN H A D D E N ,
9 Don Louis, Radja van Amanoebang. I
10 Don Louis, % " Amanatoeng (klein distrikt ten O. van Amanoebang).
11 Nai-Sif, >' " Amanessi en Nenometan (ten O. van Amanatoeng).
,o Sitenoui " 1 Lifauw en Soer5, .
13 Hyacintho Corea, Grootvorst van Belo en Soeverein Koning van Waiwiko-
' Waihali. tevens gequaliflceerd door al de vorsten en regenten van Belo,
Hierbij komen nog:
14. Nai Lieuw,
15. Don Louis Piniero,
Regent van Waiwiko (distrikt ten O. van Nenometan).
°u i/ Bani-Bani (distrikt van Waiwiko-Waihali).
In deze lijst kunnen eenige misstellingen zijn, daar ik mij van eenig^
-vOe niet overal even duidelijk geschreven aanteekenmgen heb moeten
™ en Vreemd is het, dat de vorst van Amakono, een distrikt dat**
r L oppergezag van Sonebait erkent, hier den titel van Ke.zer voert.
de contracterende vorsten van Timor waren niet alleen al
de oude vasallen der Compagnie, en die hoofden der meer
nabijgelegen gewesten, welke zich sedert 1749 onderworpen
hadden, en onder welke zelfs, in weerwil der vestiging van
den Portugeschen Gouverneur in zijn gebied, de Radja van
Lifauw genoemd wordt; maar, wat vooral onze aandacht
verdient, ook de Lio-Rai van Waiwiko-Waihali, tevens als
jremagtigde van de meeste Regenten en Radja’s der Belo-
nesche landen, zoowel van die, welke het oppergezag van
»Vaiwiko-Waihali erkennen, als ook van een deel der verder
oostwaarts gelegene, t. w. Manoefai, Soeai, Reimea, Ti-
tfs, Alas, Loeka, Waikéke en Corora ’. Ambenoe, de hoofdzetel
der zwarte Portugezen, bleef echter weigerachtig om
Let gezag der Compagnie te erkennen De gesloten overeenkomst
werd den lsten April 1757 door den Gouv. Gen.
Mossel geratificeerd.
I Dit verdrag, hetwelk duidelijk toont, hoe volkomen de
Compagnie over hare mededingers had gezegepraald, is als
het ware het groot charter onzbr regten en aanspraken op
Timor, en ik mag daarom niet nalaten het wat nader te
doen kennen, al zijn eenigzins dorre détails daarbij onvermijdelijk.
Nadat artikel 1 alle regten en afstanden van grondgebied,
door de Compagnie bij vroegere overeenkomsten met
de vorsten van Timor, Rotti, Solor, Savoe en Sumba verworven,
bevestigd en vernieuwd heeft *, bepaalt de overeenkomst,
dat de Compagnie met al de contracterende Vorsten
in vrede en bondgenootschap leven zal (art. 2), en bindt
hen ook onderling in een verbond van vriendschap te zaam
(art. 3), met dien verstande dat, tot beslechting en voorkoming
aller veeten, eene driemaandelijksche rijksvergadering, onder
voorzitting van het Nederlandseh hoofd, te Koepang zal
I 1 Op de boven (§ V) aangehaalde tabel van den Heer Mariam vind ik
deze distrikten terug, onder de namen Manufay (Zuidkust), Suay (id.), Rai-
ftieam (id.), Turiscaim (binnenland), Alas (Zuidkust), Luca (id.), Yiqueque
(id.), Carara (binnenland).
1 2 * 9 10 1 * 13 Met name genoemd zijn het contract van 1616 met Amanoebang, die
van 1656 met Sonebait, Amabi, Soeri en Sigi, die van 1662, 1691, 1700 en
1744 met Rotti, alle vroegere overeenkomsten met de Singadjas van Solor en
Savoe, die van 1749 en 1750 met Amanoebang, Amakono, Amarassi, Amanatoeng,
Amanessi en Amfoang, met 8 vorsten van Sumba, met Lifauw, met
|en Grootvorst van Belo en Koning van Waiwiko-Waihali, tevens uit naam
f er regenten van Belo, Adé, Manatoetoe, Soeai, enz., en de acte van onderwerping
van den Radja van Bani-Bani.