is door Raffles, die het afbeeldt, te onrecht een der poorten van
Madjapahit genoemd. Yolgens de beschrijving door van Hoevell
was het klaärblijkelijk even zulk een tempel, met dikke muren, een
hoog voetstuk, een kleine kamer met door bet uitspringen der stee-
nen zieh allengs toespitsend gewelf, en een piramidaal oploopend
dak, als wij overal met meer of minder schoonheid en uitvoerigheid
van versiering op Java bebben aangetroffen. Ook dit gebouw is
van roode metselsteenen opgetrokken; het verheft zieh nog tot een
hoogte van 70 voet, en ofschoon het voor een groot deel is in-
gestort, kan men de overblijfselen der kroonlijsten en versierselen
nog gedeeltelijk herkennen. De kamer heeft achttien voet in het
vierkant en verheft zieh 20 voet boven den beganen grond. De
ingang is vier voet breed en wordt bereikt door een trap uit de
in den omtrek verspreide steenen samengesteld, om den gcjheel
verdwenen oorspronkelijken trap te vervangen. De kamer is zonder
eenig beeldhouwwerk aan de wanden en thans geheel ledig. Bij
Tjandi Brawoe lag vroeger nog de rui'ne Tjandi Moeteran, een
hoop steenen waarop een topstuk van ronde gedaante met koe-
pelvormig dak rustte. De afbeelding die van Hoevell er van geeft
naar eene in 1812 vervaardigde teekening, vergunt ons geene
gissingen omtrent den aard en de bestemming van dit gebouw.
Thans zou men het te vergeefs zoeken. Sedert is het geheel in-
gestort en zijn de steenen tot opbouw der suikerfabrieken van
Mädjäkertä aangewend.
Met de beschouwing der ruinen van Madjapahit hebben wij
ons overzicht van de Hindoe-rui'nen en zetels van Hindoeheer-
schappjj in Midden- en Oost-Java ten einde gebracht. Mij rest
nog sleehts kortelijk de vraagte beantwoorden, in hoeverre de
overblijfselen der oudheid getuigenis geven, dat zieh de invloed
der Hindoes ook tot West-Java of de Soendalanden heeft uit-
gestrekt.
De inscripties hebben ons daar reeds bekend gemaakt met een
rijk Padjadjaran geheeten, waarvan de hoofdzetel, volgens de
overlevering, die door de weinige overblijfselen wordt bevestigd,
omstreeks de plaats van het tegenwoordige Buitenzorg (Bogor)
was gelegen. De inlandsche berichten kennen geene blijvende
vestiging van Hindoes in de Soendalanden vroeger dan de stich-
ting van Padjadjaran, ofschoon zij verhalen dat de stichter van
Mendang Kemoelan eerst op Java’s westkust was geland, maar die
wegens hare gezondheid spoedig weder heeft verlaten, om verder
oostwaarts een beter oord op te zoeken. Padjadjaran vormt het
middelpunt van alles wat de overlevering ons aangaande Hindoes
in dit gedeelte van Java weet te verhalen, en algemeen wordt
de stichting van die plaats aan eene verhuiziug der vorsten van
Djenggälä toegeschreven, ofschoon omtrent de oorzaken daarvan
een groot verschil van meening heerscht, en nu eens burger-
oorlog, dan pest, dan verwoesting des lands door aardbevingen
en overstroomingen als zoodanig genoemd worden. Evenzoo loopen
de tijdsbepalingen een paar eeuwen uiteen. Eerst zou de rijks-
zetel verlegd zijn naar Giling wesi, in het district Tjidamar in
het zuiden der Preanger-regentschappen ’). De eerste vorst die
daar regeerde, wordt Bra Widjaja Maesa Tandraman genoemd, en
zou de Soendaneezen het eerst met den rjjstbouw en den buffel
hebben bekend gemaakt. Van de verplaatsing van den rjjksze-
tel naar Bogor geeft de overlevering als reden op, dat van
Bra Widjaja’s beide zonen de jongste hem, en wel onder den
naam van Pareboe Moending Sari, opvolgde, omdat de oudste
op eene reis naar Hindostan afwezig was. Deze, op zijne om-
zwervingen met Arabieren in aanraking gekomen, was door hen
tot den Islam bekeerd, en kwam nu met den naam van Hadji
Poerwa in zijn geboorteland terug, waar hij, met de hulp yan
een Arabischen zendeling, zijn broeder tot zijn nieuwen gods-
dienst poogde te bekeeren. De poging mislukte, maar de onlus-
ten, hieruit gesproten, gaven aanleiding dat de vorst zijn rijks-
zetel, met behoud van denzelfden naam, meer naar het midden
der Soendalanden overbracht, terwijl Hadji Poerwa naar een
bosch in Tjeribon de wijk Uam. Of nu de zaak door dit verhaal
geheel duidelijk wordt , moet ik aan het oordeel der lezers over-
laten. Lassen heeft nog eene andere reden bedacht, namelijk
‘) Raffles en in navolging van hem Lassen plaatsen dit district in het regentschap
Soekapoera, maar zeker is het dat het thans tot Tjiandjoer beboort, ofschoon het on-
middellgk aan Soekapoera grenst.