den naam van Soesoehoenan Tagal Aroem ontleent, waarbjj hij
gewoonlijk na zjjn dood wordt genoemd. Hier ligt zijn eenvou-
dig graf onder de schaduw van hoog geboomte, en de man die
bij zijn leven als het grootste monster werd gevreesd, is er
na zijn dood het voorwerp van de eerbiedige hulde van duizenden
bedevaartgangers, die wierook en bloemen komen offeren op zjjne
als heilig beschouwde rustplaats ‘).
Inmiddels hadden de opstandelingen, onder Mangkoe Joedä,
een der veldoversten van Troena Djaja, van de ontruimde stad
Mataram bezit genomen, haar, met uitzondering van den kraton ,
de moskee en de woningen van de grooten die de zijde van
den Madoereeschen prins gekozen hadden, in de asch gelegd,
en de vrouwen van den harem, de paarden, de olifanten, de
schatkist en de rijkssieraden, waaronder de kroon van Madjapa-
hit en het vermaarde kanon Satomi, dat naar der Javanen be-
grippen door een mythisch wezen bezield i s , naar Kediri overgebracht
en aan Troena Djaja aangeboden.
Pangeran Adipati Anom, nu Soesoehoenan Amangkoe-Rat I I ,
vervolgde na zijns vaders begrafenis de reis naar Tagal. De in-
landsche berichten zeggen, dat hij alle hoop om als vorst erkend
te worden had laten varen en den regent van Tagal, Mertä Läjä,
die aanbood een leger voor hem te verzamelen en te trachten
hem zonder hulp der Europeanen op den troon te plaatsen,
slechts verzocht een schip voor hem te doen gereed maken, om
ter bedevaart naar Mekka te gaan. Hij zou zieh echter tot eenig
uitstel hebben laten bewegen, en terwijl hij zieh te Banjoemas
aan boetedoening en vrome overpeinzing overgaf, een visioen
hebben gehad, dat hem een heerlijke toekomst voorspeldeJ) ,
waarna hij naar Tagal terugkeerde en met open armen door
Mertä Läjä, die hem voor zijn plan gewonnen achtte, ontvan-
gen werd. Speelman, den 29*ten Augustus te Djapara aankomen-
de, was zeer teleurgesteld, toen hij vemam dat de nieuwe
Soesoehoenan gelast had zijn lijk zoolang rond te voeren, tot men het op een geurig
veld kon begraven.
x) Zie van Hoevell, Reis. 1. 85.
2) Hageman in T. v. I . T. L . en Vk. I I . 34.
Soesoehoenan, in plaats van, zooals hij gehoopt had, hem daar te
komen opwachten om over het herstel van het vervallen rijk te
beraadslagen, zieh te Tagal was blijven ophouden, den tijd ver-
beuzelende met zijne vrouwen. Overigens liet hij zieh destijds
geheel door de inblazingen van Mertä Läjä besturen. De plan-
nen van dien Regent waren, zooals later bleek, gebouwd op het
uitzicht dat Banten zieh door den afstand van Tjeribon tot een
geheime samenspanning zou laten bewegen, terwijl hij zieh vleide
voor zieh zelven Tagal als een onafhankelijk gebied te verwer-
ven. Dit plan, dat voor de Compagnie uiterst gevaarlijk had kun-
nen worden, werd gelukkig voor het oogenblik verijdeld door
het ontwijkend en zelfs onvriendelijk antwoord door den Sultan
van Banten op de voorstellen van den Soesoehoenan gegeven. Het
schijnt dat die vorst wel het voornemen had uit de bestaande troebelen
voor zieh zelven voordeel te zoeken, maar dat het hem nog niet dui-
delijk was längs welken weg hij dit doel het best zou bereiken. En
was het antwoord van Banten niet günstig, nog erger was wat den
nieuwen Soesoehoenan, op het bericht dat hij de regeering aanvaard
had, van zijn broeder Pangeran Poeger, die zieh in Bagelen
ophield, wedervoer. De brief bleef onbeantwoord, maar monde-
ling liet Poeger hem weten dat hij zelf thans de waardigheid
van Soesoehoenan bekleedde. En voegt men hier nu bij dat ook
Pangeran Mertä Sänä zieh den titel van Soesoehoenan had aange-
matigd, dan zal men erkennen dat Speelman geen ongelijk had
toen hij van de „bekommerlijke successie“ des nieuwen Soesoe-
hoenans gewaagde. Inderdaad schoot hem niet anders over dan
zieh in de armen der Compagnie te werpen, en tegen Mertä Läjä’s
raad zag men hem dan ook eindelijk op den 19äen September te
Djapara verschijnen. Twee dagen later kwam Speelman daar
terug van een tocht waarop het hem gelukt was Samarang,
Koedoes en Pati met geringe moeite onder de gehoorzaam-
heid van den Soesoehoenan terug te brengen. Hij ontving dezen
vorst bij zieh aan boord met zooveel plechtigheid als de omstan-
digheden toelieten, en wist hem zooveel vertrouwen in te boezemen,
dat hij het verlangen uitdrukte, ook de twee vrouwen en vier
goendiks die hij te Pekalongan had achtergelaten, te gaan afha-
II. 24