mate als de voorname zetel van den Islam voorkomt. Lemboc
Peteng, zoon van Brä Widjäjä van Madjapahit, wordt ook in
de Madoereesche kroniek met de afstamming der Madoereesche
vorsten in verband gebracht; maar de invöering van den Islam
op dat eiland wordt er eerst drie ä vier geslachten later gesteld.
Maar even weinig als ik de beide berichten omtrent de islamiseering
van Madoera kan overeenbrengen, evenmin kan ik overeenkomst
bespeuren tusschen den Madoereeschen schoonzoon van Pangeran
Tranggänä en Panembahan Lemah Doewoer, wien de Madoereesche
kroniek met het rijk van Demak in geen verband hoegenaamd
brengt, van wiens bestuur over Javaansche gewesten zij niets
weet, en wien ze geene andere wettige echtgenoot toekent dan
zekere Ratoe Iboe, afkomstig uit Madegan in het gebied van
Sampang. Met het dooreenhaspelen en combineeren van zoo vol-
komen strijdige overleveringen wordt de Javaansche geschiedenis
ook al niet gebaat, en er is daardoor eene verwarring gesticht,
waarvan het, zoo ik vrees, bij alle behoedzaamheid, mij niet
altijd gelukken zal mij vrij te houden.
Pangeran Tranggänä had, volgens de overlevering, nog een
vierde dochter, die gehuwd was met den regent van Banten, zoon
van den Sultan van Tjeribon. Dit heeft al het aanzien eener
herhaling van het boven gegeven bericht omtrent Hasaüoe’d-din’s
huwelijk met een dochter van Raden Patah ‘) , en versterkt
mij dus zeer in het reeds vroeger uitgedrukt vermoeden, dat
Hasanoe’d-din’s regeering en veroveringen door de Javaansche
overlevering te vroeg zijn geplaatst, dat hij de door Paletehan
aangevangen islamiseering van Banten voortgezet en door de ver-
overing van Padjadjaran of Dajuh voltooid heeft, en dat in de
verhalen hem aangaande, Pangeran Tranggänä, de derde vorst
van Demak, in plaats van den stichter van dat rijk moet gesteld
worden. Is er dan in de verhalen van Mendez Pinto eenige waar-
heid, dan zou bij hem Tagaril slechts een der vele namen zijn
waaronder Hasanoe’d-din voorkomt. Tjeribon, dat trouwens de
oudere Portugeesche schrjjvers in het geheel niet schijnen te
kennen, zou dan ook eerst onder Pangeran Tranggänä zijn gesticht,
en de meer zelfstandige positie die sedert het midden der
zestiende eeuw Tjeribon en Banten in de geschiedenis van Java
innemen, zou ook al uit de verbrokkeling van het Demaksche rijk
bij den dood van Pangeran Tranggänä te verklären zijn. Het komt
mij voor, dat werkelijk op deze wijs' een veel aannemelijker
voorstelling van de hoofdtrekken der Javaansche geschiedenis in
de zestiende eeuw wordt verkregen ').
De verdeeling van het rijk van Demak, geljjk zij hier is be-
schreven, schijnt mij in de hoofdzaak een onloochenbaar feit.
Wammer vele gewesten van Java die thans algemeen bekend
zjjn, daarbij niet vermeld worden, bedenke men eensdeels, dat
vele gedeelten des eilands nog woest en weinig bevolkt waren,
anderdeels dat sommige namen wellicht een ruimere beteekenis
hadden, eindelijk dat de gewesten beoosten Pasoeroean waarschijn-
lijk nooit en althans zeker slechts gedeeltehjk en tijdelijk, tot het
rijk van Demak hebben behoord. .
Tusschen de verschillende prinsen die het rijk van Tranggänä
onder elkander verdeeld hadden, bleef de vrede niet lang be-
waard; door hun ijverzucht en onderlingen haat werd Java vele
jaren lang aan burgerkrijg en verwoesting prijs gegeven. Yooral
de Adipati van Djipang was door teugellooze heerschzucht bezield.
Een sluipmoordenaar belaagde op zjjn last het leven van den
vorst van Prawätä, en maakte zoowel hem als zijne echtgenoot
van kant. De vorst van Djapara, Soesoehoenan Kali Njamat,
aanvaardde daarop het bestuur over zijne landen, als voogd van
zijn onmondigen zoon Arjä Pangiri; maar toen hij onderzoek naar
den moord en bestraffing der misdadigers eischte, viel hij zelf
door een even verraderlijken aanslag. Zijne weduwe deed eene
l)at men aan Hasanoe’d-din een leeftijd van 120 jaren heeft toegekend (Valent
i n , IV. 1. 216), kan ook wel als bewijs dienen dat men het begin zijner regeering
ongeveer een halve eeuw te hoog heeft opgevoerd. Vgl. ook T. v. N. I. 1871, I I ,
355 , waar aan de geslachtsregisters der Bantensche vorsten nog andere hewijzen voor
den lateren, oorsprong van het Bantensche vorstenhuis worden ontleend, die in het
volgende hoofdstuk zullen ter sprake komen. De schrijvers van dat stuk hechten overi-
gens mijns inziens te veel waarde aan de verhalen van Mendez Pinto en verliezen bij
hunne redeneeringen over de Soevereiniteit de eigenaardige Javaansche tocstandcn te
zeer uit het oog.