antwoordelijke roekeloosheid gehandeld had. Natuurlijk viel thans
op deze kust niets meer uit te richten. Men stuurde nu naar het
eiland Bawean, eene volksplanting van Djapara, waar het onbruik-
baar geworden schip Amsterdam verlaten en verbrand werd. Het
overschot der vloot zeilde in Januari 1597 naar straat Bali, en
ankerde voor Balambangan, om er hulp en verversching te
zoeken. Doch de Hindoevorst van dat rijk werd op dat oogenblik
fel bestookt door den regent van Pasoeroean, en ofschoon hij
van Bali en Soembawa eenige hulp had ontvangen, nauw in
zijne hoofdplaats belegerd. Deze krijg hangt waarschijnlijk sarnen
met de pogingen met zooveel volharding door den Senäpati Soetä
Widjäjä aangewend, om Java’s Oosthoek aan Matarams gezag te
onderwerpen '). Toen Olivier van Noort den 3<3en p ebr. 1601
Djaratan bezocht, vernam hij daar dat Balambangan door den
regent van Pasoeroean was ingenomen en de Hindoevorst met
zijn geheele geslacht was verdelgd 2). Eehter was de onderwer-
ping van dit gewest, waar het Hindoeisme van Bali gedurig
nieuw voedsel ontving, ook nu niet duurzaam, zooals beneden
blijken zal.
De siechte ankergrond, gevoegd bij den treurigen toestand waarin
het rijk van Balambangan verkeerde, noopte onze reizigers naar
Bali over te steken, waar zjj eindelijk een vriendelijk onthaal
vonden. Doch hierbij mögen wij niet Btilstaan. Den 27sten Feb.
1597 werden de ankers gewonden en om het zuiden van Java
heen werd de terugtocht naar Nederland ondernomen, waar de
reizigers den 14den Augustus, na een afwezigheid van 28 maanden,
aankwamen.
Het geluk was onzen voorvaderen dienstig om den kwaden
indruk uit te wisschen, dien het eerste bezoek van Niederländers
te Banhgn had achtergelaten. Kort na het vertrek van Houtman
waren eenige Portugeesche schepen voor de stad versehenen, in
*1 Vgl. boven , bl. 264. De avontunrlijke historie door Valentijn, IV. 1 .77, als oor-
zaak van den krijg tusschen Pasoeroean en Balambangan vermeld, plaatst Domis, de
Residentie Pasoeroean, bl. 7 2 , in een later tijdvak, en volgens hem waren toen Balambangan
en Pasoeroean tegen Mataram verbonden. Ik hond het geheele verhaal onder
beide vorraen voor een sprookje.
2) Schipvaerd Oliviera van Noort, in D. I. van Begin en Voortgang, bl. 52.
de verwachting van de Niederländers daar nog te vinden, en met
het oogmerk om hunne gevreesde mededinging in de geboorte te
smoren. Toen hun de prooi ontgaan was, keerden de Portugeezen
zieh tegen de Bantenners, door wie zij zieh misleid waanden, en maak-
ten zieh meester van eenige jonken. De Bantenners, over deze daad
van zeeroof verbitterd, overvielen drie der Portugeesche schepen,
die zij vol geroofd goed vonden, en maakten de bemanning van
kant, terwijl de overige schepen een overhaaste vlucht namen ').
Maar het schijnt dat de Bantenners met hunne overwinning verlegen
en voor de gevolgen hunner eigen stoutmoedigheid hevreesd
waren, en nu zij met de Portugeezen gebroken hadden, was de
nieuwe verschijning der Niederländers hun welkom.
Den 25sten November 1598 kwamen drie schepen van de vloot
van Jakob van Neck voor Banten ten anker. Zij hadden, vooral
door de kracht van eenige wel bestede geschenken, reed.s volle
lading ontvangen, toen op den laatsten dag des jaars ook de vijf
overige schepen van die vloot, met vliegende topstanders en vlag-
gen en onder het gebulder des geschuts, voor die stad versehenen.
Yoor nog een dezer schepen werd hier de lading verkregen,en
de vier bodems voerden gezamenlijk 600,000 pond peper, 250,000
pond nagelen, 2000 pond muskaatnoten, 200 pond foelieen 100
pond lange peper behouden naar het vaderland, derijkste lading
die ooit in Holland was aangebracht. De vier overige schepen
vertrokken den 8sten Januari van Banten naar de Specerij-eilanden.
Zij deden Djakarta, Toehan, Gresik en Djaratan aan en werden
overal wel ontvangen. Alleen te Arishaja op Madoera moesten zij
de gevolgen van het wangedrag hunner voorgangers ondervinden.
De regent maakte zieh meester van drie sloepen en eischte het
grootste stuk metalen geschut op de vloot als losprijs voor de
gevangen manschap. Bij een poging om de gevangenen tebevrij-
den, sloegen twee sloepen in de branding om, waarbij 15 mannen
het leven verloren en eenige anderen, in handen des vijands
vallende, het aantal gevangenen tot 50 deden stijgen. Men slaagde
er echter in hen allen, met opofferingeenerbelangrijkegeldsom,
x) Journ v. Heemskerck bij de Jonge, IT. 397.