versteende. Op denzelfden heuvel vindt men nog een vrouwen-
beeld, dat van onderen in een vogel overgaat. Het blijkt mij
niet of men dit ook soms voor de begeerde bruid houdt.
Een weinig ten westen van dezen heuvel ligt de beroemde
groote vijver of Segaran van Madjapahit, nabij welks randmen,
ten gevalle der bezoekers, een pasanggrahan heeft opgericht.
Hij heeft eene lengte van 1000 ä 1200, eene breedte van 500
k 600 voet, en de wanden zijn tot 12 ‘) voet beneden den be-
ganen grond met Madjapahitsche brikken bekleed. Beschaduwd
door prächtig geboomte, levert dit kolossale werk een indruk-
wekkend gezicht op.
Een weinig ten zuiden van den grooten vijver ligt een tweede
kleinere, Tamanan geheeten, en westwaarts van beide een
derde nog kleinere, nabij welks zuidwesteinde eene open piek
in het bosch de plaats der paseban of audientiezaal in den
kraton schijnt aan te duiden. Men vindt er 30 Vierkante ge-
houwen steenen, regelmatig op een onderlingen afstand van
12 voet in drie rijen geplaatst, en houdt deze voor de voet-
stukken der pijlers waarop het dak der aan alle zijden open
zaal moet gerust hebben. Men beweert dat. bij den val van
Madjapahit pijlers en dak naar Demak zijn gevoerd, om tot
materiaal voor de groote moskee dier plaats te dienen. Nabij
het westeinde dezer ruimte is een grafteeken van Madjapahit-
schen steen voor een onbekend persoon opgericht. Ten zuiden van
de paseban is op eene hoogte een open vak, door vervallen muren
omringd, en in het midden een steen, die, zoo men zegt, het gat
sloot waardoor het lijk der overleden vorsten werd afgelaten. In
den omtrek vindt men nog een diepen put en eenige verspreide
graven, en zuidwestwaarts eerst de begraafplaats die bij den naam
van Koeboeran Srengenge bekend is , en vervolgens de uit eenige
door steenen muren omringde vakken bestaande begraafplaats Tra-
laja. Deze graven hebben echter Arabische opschriften, en brengen
') Volgens Raffles. Domis zegt 10 voet, van Hoevell 18. Raffles zegt daldebodem,
toen hij de plaats bezocht, geheel met rijstgewas was bedekt. Hoe kan daarmede bet
bericht van v. Hoevell samengaan, dat de bedding bevloerd is?
ons dus, ofschoon uit het puin van Madjapahit opgebouwd, in
het Mohammedaansche tijdvak over.
Wij keeren thans, nog eenige verspreide graven en beeiden van
boeta’s , die verder zuidwaarts liggen, onbezocht latende, naar
de pasanggrahan terug, en volgen vandaar het voetpad dat ons
op den grooten weg naar Ngoemplak terugvoert, op eenige
honderden schreden afstands van het punt waar wij dien verla-
ten hebben. Rechts van dat pad liggen de graven van Trawoelan.
Men vindt hier een uitgestrekte begraafplaats, uit zes vakken
bestaande, ieder van een steenen muur omgeven, terwijl men
door kleine openingen of poorten van het eene in het andere
komt. Yijf dezer vakken vormen te zamen een rechthoek, het
zesde sluit zieh aan het oosteljjk deel der noordzijde als een
kleinere rechthoek aan. Dit laatste vak is het belangrjjkste.
Het bestaat uit drie terrassen en op het hoogste vindt men
twee Madjapahitsche graven, waarin de overblijfselen rüsten
van de Ratoe Poetri Tjampa en hare voedster. Aan genoemde
vorstin wordt in de gebeurtenissen die den weg voor den Islam
op Java bereidden, een voorname rol toegekend, zooals ons
later blijken zal. Raffles zegt, dat het monument in relief het
duidelijk te lezen cijfer 1320 draagt. Indien hier werkelijk de vorstin
van Tjampa begraven ligt, en indien men zieh opdelezing
van het jaarcijfer (overeenkomende met 1398 onzer tijdrekening)
verlaten kan, zou ons hier een gewichtig steunpunt voor de Chronologie
der geschiedenis van Madjapahits val geboden worden.
Het graf wordt door priesters bewaakt, die hunne zorg ook uit-
strekken tot de graven van eenige regenten en hoofden uit het
Mohammedaansche tijdvak, wier overschot op de andere terrassen
of in andere vakken rust. Bij den westelijken ingang der geheele
begraafplaats vindt men nog een uit Madjapahitschen steen ge-
metselden vijver, waarin de Javanen zieh reinigen alvorens de
daarbij opgerichte moskee te betreden.
Nadat wij de graven van Trawoelan voorbij zijn, snijdt het
voetpad weldra den grooten weg. Wij blijven het echter volgen
om nog een overbljjfsel van Madjapahit gade te slaan, dat rechts
van dien weg is gelegen. Het wordt Tjandi Brawoe geheeten en