van Raffles ondergaan had, was oorzaak dat hij den terugkeer
van het Nederlandsch gezag met vreugde begroette, te meer
daar hij zieh schijnt gevleid te hebben herstel van zijn vroe-
gere macht en luister van de nieuwe regeering te zullen verwer-
ven. In die hoop hield hij zieh aanvankelijk rustig; maar toen
de vervulling achterwege bleef, begreep hij in 1820 van de
afwezigheid van den Resident, die naar Batavia was opontbo-
den, te mögen gebruik maken, om den Rijksbestuurder te ge-
lasten, aan alle Soerakartasche regenten kennis te geven,datde
Soesoehoenan weder in het voile genot was getreden van alle
rechten die hij tijdens de Oost-Indische Compagnie bezeten
had. De Rijksbestuurder had echter, overeenkomstig de hem
bij de contracten opgelegde verplichting, den Assistent-resident
van dezen stap onderricht, en de Hooge Regeering benoemde
daarop onmiddellijk den resident van Jogjakarta Nahuys ook tot
waarnemend resident van Soerakarta, met den last om de aanma-
tiging van den Soesoehoenan op voorzichtige wijze te keer te
gaan. Plotseling verscheen Nahuys te Soerakarta en gaf dade-
lijk het verlangen te kennen om den volgenden dag in een
plechtig gehoor in zijne nieuwe waardigheid aan den Yorst te
worden voorgesteld. De Soesoehoenan was bhjkbaar ongerust
over dit ongewone optreden, doch Nahuys wiegde hem in slaap
door gedurende een paar dagen een volstrekt stilzwijgen over
het gebeurde te bewaren. Eindelijk nam hij de houding aan van
bijzondere ontevredenheid op den Assistent-resident, van wien
hij beweerde eene volstrekt ongeloofwaardige mededeeling te
hebben ontvangen. Ook tegenover de verklaringen van den
Rijksbestuurder hield. hij vol, dat de bevelen des Soesoehoenans
niet goed moesten opgevat zijn, en den volgenden dag overhan-
digde hij dien Vorst in den kraton eene nota, waarin
hij, zieh op hetzelfde standpunt plaatsende, zijne overtuiging
uitdrukte, dat bevelen zoo strijdig met de bestaande contracten
niet van hem konden zijp uitgegaan, en dat alles op een
misverstand moest berusten. De sluwe Soesoehoenan riep,
zoodra hij de nota had ingezien, glimlachende uit, dat de Rijksbestuurder
hem verkeerd begrepen had en dat dit dadelijk aan de
regenten zou worden medegedeeld, en genoemde staatsdienaar, die
maar niet zoo gereedelijk wilde toegeven dat hij de dwaze rol
die men hem toeschreef, werkelijk had gespeeld, kreeg een
wenk dat hij niet beter doen kon, dan in de verklaring van
zijn souverein te berusten ’). Kort na deze belachelijke geschie-
denis werd de Soesoehoenan door een hevigen buikloop aange-
tast, die den l sten October 1820 een einde aan zijn leven maakte.
Onder de voorzichtige leiding van den waarnemenden resident,
werd de oudste zoon des overledenen voorloopig als opvolger
voorgesteld en uitgeroepen, en den 31sten October in tegenwoor-
digheid van nog twee Commissarissen der Hooge Regeering,
onder den naam van Soesoehoenan Pakoe Boewänä Y, als zoo-
danig bevestigd. De overleden vorst liet 56 kinderen en 146
kleinkinderen na 2).
De jeugdige vorst van Jogjakarta, die den 27sten Januari
1820 de teugels van het bestuur zelf in handen had genomen,
mocht ze slechts twee jaren voeren, daar hij den 6den December
1822 in 21jarigen leeftijd plotseling door eene beroerte werd
weggerukt. Een zoon, hem den 25sten Januari 1820 geboren,
was in het laatst des volgenden jaars tot Kroonprins benoemd,
en werd nu onder den naam van Amangkoe Boewänä Y als
Sultan uitgeroepen.
Pakoe Alam had zieh als regent en voogd van Amangkoe
Boewänä IY den vriend der Europeanen betoond en den jon-
gen Sultan zelven voor zijne denkbeeiden gewonnen. Terwijl
Sultan Sepoeh aan zijne hovelingen den omgang met Europeanen
streng verboden had, verkeerden zij nu op vertrouwelijken
voet met den Yorst, die er zelfs een genoegen in vond de Euro-
peesche gewoonten en kleederdracht na te volgen. De anti-Eu-
ropeesche partij, aan welker hoofd de Pangeran Dipä Negärä
stond, zag dit alles met klimmend ongenoegen; de Pangeran
waagde het zelfs den Yorst te onderhouden over het gevaar der
toenemende landverhuringen, die natuurljjk den vijand der
Europeanen een doom in het oog moesten zijn. Werkelijk
kleefde daaraan, voor zoover zij die vorstelijke domeinen be-
*) Mjjer in T. v. N. I. I I I . 2. 610 vv. s) Mijer t. ». p. 613 vv.