rui'nen den naam van Tjandi Pari heeft ontleend. Overal in dien
omtrek vindt men de bekende roode gebakken steenen der Ma-
djapahitsche oudheden tot plaveisel der wegen of bet optrekken
van muren gebezigd. Yan hetzelfde materiaal zjjn ook de tjandi’s
gebouwd, die drie in getal zijn. De grootste is 40 voet boog en
30 voet breed, zonder andere versiering dan de kroonlijsten. Hij
bestäat uit een zieh door inspringende lijsten allengs versmallend
voetstuk van tien voet hoogte, vroeger grootendeels in den grond
bedolven, maar thans aan drie zijden ontgraven; daarop een
eenvoudigen Vierkanten muur, die een enkele kamer insluit, met
de opening, die längs een smallen trap wordt bereikt, naar de west-
zijde, en met een in den gewonen vorm door telkens uitspringende
steenen oploopend gewelf; en eindeljjk een piramidaal dak met
inspringende lijsten , maar dat grootendeels met planten overdekt
is. Het geheel heeft een kolossaal voorkomen, is vuurrood van
kleur, en is op eenigen afstand door een ringmuur omgeven.
Op ongeveer 150 schreden ten zuidwesten van dit gebouw
vindt men de overblijfselen van een dergelijken, maar veel meer
vervallen tempel, en nogmaals op gelijken afstand in dezelfde
richting ligt een heuveltje van puin, dat de plaats aanwijst waar
eenmaal een derde tjandi heeft gestaan.
Zoowel het materiaal als het gebrek aan versiering wijst op
het jongste tijdrak der Hindoe-Javaansche bouwkunst, en maakt
het onmogehjk deze tempels aan het oude rijk van Djenggälä
toe te kennen. Bij gemis van alle beeidwerk is het moeilijk te be-
palen aan welke godheid zij gewijd waren; maar de analogie van
soortgelijke gebouwen doet ons waarschijnlijk achten dat zjj voor
den eerdienst van’ Siwa zijn bestemd geweest.
Indien de overblijfselen der oudheid het verre van waarschijnlijk
maken, dat hier in den blpeitijd der Hindoekunst eenrijks-
zetel heeft gestaan, ook het onderzoek van de bodemgesteld-
heid der gansche delta leidt tot dezelfde uitkomst. Br schijnt alle
reden te zijn om aan te nemen, dat in den tjjd waarin de
overlevering het rijk van Djenggälä plaatst, deze delta nog niet
bestond, maar hare plaats werd ingenomen door eene diep in
het land dringende baai, die zieh tot dicht aan de muren van
Madjapahit uitstrekte. De gronden hiervoor zijn deels geologisch,
deels historisch. De eerste zijn ontwikkeld door Junghuhn '),
d ie , om den zeer jongen oorsprong der delta aan te toonen, zoowel
op de gesteldheid van den bodem als op het karakter der
vegetatie wijst. De bodem bestaat uit vulkanische uitwerpselen,
vooral uit vulkanisch zand en asch, verdeeld in horizontaal over
elkander gespreide lagen van zeer verschillende dikte, waarvan
de diepst liggende ook het meest verhard, maar de bovenste nog
zoo los zijn, dat ze door een zuchtje verstuiven, terwijl de fijne
deeltjes lang in de lucht blijven zweven. „De Goenoeng Keloet
werpt nog tegenwoordig zulk fijn zand of asch uit, en in de
oude Javaansche kronieken vindt men sporen van geweldige uit-
barstingen der vulkanen die, van den oorsprong der Solo-rivier
af, in eene lange reeks naar ’t oosten liggen j en wier uitwerpselen,
al bedroegen zij in eene tijdruimte van vijf eeuwen slechts
half zooveel als de Tambora op Soembawa in eene enkele
uitbarsting (in 1815) uitbraakte, meer dan voldoende zouden geweest
zijn om de baai van Madjapahit te dempen.“ Junghuhn
is dus van meening, dat vulkanische uitbarstingen van betrekke-
lijk late dagteekening de vorming eener groote delta aan den mond
van de Brantas hebben bespoedigd, op dezelfde wijze waarop, om
een voorbeeld aan de bekende geschiedenis te ontleenen, de
monding der Tjiliwong in 1699, ten gevolge der uitbarsting van
den Salak, verstopt en de afstand tusschen Batavia en het strand
aanmerkelijk vergroot is. In het district Djenggälä I liggen bij
Poeloengan, op kleinen afstand van het strand, twee modderheuvels
van 30 & 35 voet hoogte, waarvan de westelijkste, tjj dens Junghuhns
bezoek in 1838, het merkwaardig verschijnsel aanbood , dat zijn
schedel met eene menigte puinbrokken van roodkleurigen gebakken
steen, geheel gelijk aan de steenen waaruit de tempels en
paleizen van Madjapahit gebouwd zijn, bedekt was. Zij waren
als rolsteenen afgerond en op eigenaardige wijze afgeknaagd en
uitgehold, als waren zij geruimen tjjd aan de werking van stroo-
mend water of van de baren der zee blootgesteld geweest. De
*) Java. I I , bl. 95—9 7 , 1185.