len , waartoe Speelman hem de besehikking over een jaeht gaf.
De Soesoehoenan was uiterst bezorgd om zijne „donkergele konin-
ginnen en staatsjuffers,“ zooals Speelman ze noemde, aan de
nieuwsgierige blikken der Europeanen te onttrekken en stond er
op ze zonder geleide in den avond naar zijn hof te brengen.
Inmiddels had Speelman den 26steQ September den resident van
Djapara met boden van den Soesoehoenan naar Bagelen gezon-
den, ten einde de Pangerans Poeger, Singä Sari en Mertä Sana te
noodigen naar Djapara te komen, om däar over de belangen van het
rijk te raadplegen en eene schikking te beramen die aan allen
zooveel mogelijk genoegdoening verschafte. Terwijl hij niet zonder
spanning het antwoord der broeders verbeidde, ontving hij
van den Soesoehoenan een plechtig gezantschap, om het verzoek
over te brengen dat zijn Yader, de Admiraal, hem, hetzij in der
minne of door geweld, eenige verlichting zou verschaffen in de kwaal
die hem verteerde, met de betuiging dat er niets was dat hij niet
in ruil daarvoor aan de Compagnie zou willen afstaan. Men kan
zieh voorstellen met welke minachting voor zijn beschermeling
Speelman vervuld werd, toen hij vernam dat het hier het bezit
van eene vrouw gold, eene dochter van Pangeran Blitar, waarop
de Soesoehoenan lang was verliefd geweest, maar die aan zijn
broeder Singä Sari ten huwelijk was gegeven. Deze, in die vrouw
geen behagen vindende, had zieh van haar gescheiden, maar
ook toen had de overleden Soesoehoenan hare verbintenis met
zjjn oudsten zoon niet willen gedoogen '). Bij de verwoesting van
Mataram was zij met de andere vrouwen naar Kediri gevoerd
en Troenä Djäjä had haar eerst in zijn vrouwentimmer opgeno-
men en later aan den oudsten der Tjeribonsche Pangerans geschon-
*) Volgens de Jonge, VII. XXX, omdat het huwelijk met een broedersvroiiw door
den Islam wordt verboden. Doch hiervan wordt niets gezegd in den brief van Speelman,
ald. bl. 159, en ’t kan ook niet jnist zijn , daar bet recht van den Islam
zwagersebap in de zijlinie, na ontbinding van den echt waaruit ze ontstond, nooit als
binderpaal voor een huwelijk beschouwt, en zelfs het huwelijk van een man met de
zuster der vrouw waarvan hij zieh gescheiden heeft, veroorlooft. En zoo zien wij ook
bij de Jonge, V II. 3 1 5 , dat Sultan Hadji van Banten huwt met de verstooten vrouw
van zijn broeder Pangeran Poerhaja. Daarom verdient opmerking wat wij hij de Jonge,
V II. 210, in een brief van den Sultan van Banten lezen, '/dat Ratoe Blitar niet naar
behooren van Pangeran Singä Sari gescheiden was.«
ken ? die, na hun langdurig gedwongen verblijf aan het Mataramsche
hof, nu door den Madoereeschen prins, in overleg zoo het schijnt
met den Sultan van Banten, naar hun land waren teruggezon-
den. Ratoe Blitar was in het gevolg van den Pangeran naar het
Westen getogen, en de Soesoehoenan, die, zooals hij zieh niet
schaamde te verklären, wegens het gemis zijner beminde dag
noch nacht rust had en eten noch drinken kon, verlangde van
Speelman niets minder, dan dat hij het voorwerp zijnerbegeerte
goed- of kwaadschiks voor hem uit Tjeribon zou laten weghalen.
Natuurlijk was Speelman over het dwaze voorstel verontwaar-
digd; zijn bits weigerend antwoord bleef echter zonder uitwerking
op den Soesoehoenan, die nu zelf eenige grooten naar Tjeribon
zond, om de begeerde prinses van den Pangeran te verzoeken.
Maar een nieuwe teleurstelling wachtte hem. Sultan Ageng van
Banten had, waarschijnljjk krachtens geheime overeenkomst met
Troenä Djäjä, besloten van de in het Mataramsche rijk heerschende
verwarring gebruik te maken, om zijne aanspraken op Tjeribon
te doen gelden. Hij had agenten gezonden om het land in zijn
naam in bescherming te nemen, het daar voorhanden geschut
weg te voeren en de drie Pangerans, die ook al onderling in
twist waren geraakt, tot beslechting hunner geschillen naar Banten
over te brengen ; en de Ratoe Blitar was in het gevolg
dezer prinsen mede gereisd. De Pangerans, in het begin van
October 1677 te Banten gekomen, waren door Sultan Ageng met
veel plechtigheid ontvangen en met den titel van Sultan begiftigd.
De oudste hunner zou twee witte, de tweede twee roode en de jongste
twee groene pajoengs voeren2). Maar met al die eerbewijzen werden
zij van nu af door Banten, gelijk vroeger door Mataram, als vazallen
en zelfs als gijzelaars behandeld, totdat, gelijk wij nader zien zullen,
de Compagnie in 1680 tusschen beide trad. Toen nu de Soesoehoe-
1) Speelman bij de Jonge, V II. 160. Zie ook de Jonge zelven, ald. bl. XXX,
XXXI, XXXIX en CXIX, op welke plaatsen die schrijver zieh echter nietvolkomen
gelyk blijft. Bene geheel afwijkende voorstelling van de wegvoering der Tjeribonsche
Pangerans naar Banten vindt men bij Hageman, T. v. I . T. L. cn Vk. I I . 4 5 , maar
zij geeft slechts een bewijs te meer, hoe weinig men op de inlandsche verhalen kan
Staat maken.
2) Zie de stukken bij de Jonge, V II. 317. Wat ik bl. 274 schreef wordt hierdoor
nader bepaald.