verzwolgen. Oneindig grooter was het verlies van menschenlevens
aan de zijde van Dipa Nigara; doch wie zal wagen het te be-
rekenen P
De langdurige krijg had de Europeesche meesters van Java
veel beter dan ooit te voren met den waren aard van het Ja-
vaansche bestuur, met den wezenlijken toestand der Vorstenlanden
bekend gemaakt. Het was gebleken dat de opstand weinig vor-
dering had gemaakt en gemakkelijk te onderdrukken was geweest
in de gewesten die sedert lang door het Gouvernement waren
beheerd, dat geen der door ons aangestelde regenten de zijde
van Dipa Negara had gekozen, dat de opstand hoofdzakelijk
de landen der Vorsten en enkele sedert kört aan ons gezagon-
derworpen gewesten, zooals Eadoe, geteisterd had. Politieke
berekening eischte dus eene nieuwe beperking van de macht
der Yorsten, die oob aanbevolen werd door het onbetwistbare
feit, dat ieder aan het inlandsch bestuur onttrokken en onder de
hoede van het Gouvernement gesteld gewest door öpheffing van
velerlei wanbestuur en verdrukking, door bevordering van veilig-
heid en welvaart, eene betere toekomst te gemoet ging. De eigen-
lijke kern der Yorstenlanden, de landschappen Soekawati, Padjang,
Mataram en Goenoeng Kidoel, besloot men aan den Soesoehoe-
nan en den Sultan over te laten, echter met dien verstände, dat
de aloude ingewikkelde grensscheiding '), waarvan men gedu-
rende den oorlog meer dan ooit de schadelijke gevolgen had onder-
vonden, daar zij juist de voorname oorzaak geweest was waarom
de in Jogjakarta uitgebroken opstand zieh als van zelf over Soe-
rakarta had verbreid, voor een eenvoudigere en natuurlijkere zou
plaats maken. De twee eerstgenoemde gewesten werden dus in hun
geheel aan den Soesoehoenan, de beide andere aan den Sultan
toegewezen, en de grenzen ¡500 geregeld dat alle enclaves van
het eene rijk in het andere vermeden werden 2). De overige,
verder van de hoofdplaatsen gelegen gewesten, bestuurd door
regenten , die aan de vorsten slechts geringe belasting opbrachten
en er overigens zeer willekeurig hiiishielden, waren onder den
*) Zie boven,, blz, 492.
?) Alles wafc hierover is voorgevallen is aitvoerig uiteengezet bjj Nahuys, I. 205—220.
naam van Mäntjä-negärä ') bekend en in de oostelijke en weste-
lijke Mäntjä-negärä verdeeld. De eerste, waaraan het spraak-
gebruik den naam van Mäntjä-negärä meer in het bijzonder
toekende, bestonden destijds, in het algemeen gesproken, nog
uit de landschappen waaruit sedert de residenten Madioen en
Kediri gevormd zijn, terwijl Bagelen en Banjoemas, benevens
Ledok, dat een körte poos een afzonderlijke residente vormde,
vervolgens met Kadoe en later met Bagelen vereenigd werd,
de westelijke Mäntjä-negärä uitmaakten 2). In deze gewesten was
het wanbestuur ten top gestegen en was de kleine man aan
grenzelooze verdrukking en knevelarij bloot gesteld. De oostelijke
Mäntjä-negärä werden in 1830 door twee hoöfdambtenaren
nauwkeurig opgenomen. Yan de 34 belastingen die zij er in
zwang vonden, stelden zij al dadelijk äan het Gouvernement
voor er 24 onmiddellijk en voor altijd af te schaffen. De arme
Javanen, om eenige voorbeelden te noemen, betaalden eene belasting
voor het wegen der padi bij de voldoening der padjeg,
ofschoon dat wegen nooit plaats vond; voor het teilen hunner
rjjstvelden, ofschoon daaraan nooit gedacht werd; voor het bewijs
dat zij de belasting betaald hadden, ofschoon dat nooit werd
uitgereikt. Zij betaalden voor de wachthuizen op of bij de rijst-
velden, ook wanneer zij geene wachthuizen bezaten; voor het
recht om de taledeks te zien dansen, ook al zagen zij er niet naar
om; voor vrijStelling van arbeid op de sawahs van den Regent,
ook al werden zij tot dien arbeid verplicht. Aan de regenten
moest voor het blanketsel der taledeks zeker bedrag voldaan
worden, ofschoon het nooit door die regenten werd bekostigd;
bij elke aanklacht omtrent een diefstal waarvan men het slacht-
offer was, moest men beginnen met zieh aan eene heffing te
onderwerpen. Er werd eene belasting op de kuiten geheven,die
ook de spillebeeneif moesten voldoen, en voor het onderhoud
der blinden werd eene opbrengst van de eenoogigen gevorderd 3).
l) Van de Javaansche woorden m ä n t j ä , vreemd, afgelegen, en n e g ä r ä , land,
landschai>.
3) Zie Koorda, Jav. Ned. Handwoordenb. bl. 792i .
3) Nahuys, Verzam. van rapporten, I . 49, 6 2 v.; van Deventer, Bijdragen, 1 .178,
I I . 139.