onderzoek te onderwerpen. Zij bleef das in een geheimzinnigen
sluier gehuld en werd nauwelijks opgemerkt, ofschoon de Eu-
ropeanen op Java wellicht zelden in meer dreigend gevaar heb-
ben verkeerd ').
Een ander gevaarlijk oproer brak in Mei 1813 in Probolinggo
uit. Wij hebben gezien dat Daendels de vroeger aan Chineezen
verpachte landschappen Basoeki, Panaroekan en Probolinggo
aan de voormalige pachters verkocht had. De bevolking was
zeer weinig met die landheeren ingenomen; de inlandscbe hoof-
den zagen zieh verkort in hun gezag en invloed en de kleine
man was aan vele afpersingen en knevelarijen blootgesteld. Ter-
wijl Han Kiko, de landheer van Probolinggo, op zekerendagin
het midden van 1818, een gastmaal voor eenige Engelscbe
officieren had aangeriebt, werd hij eensklaps verrast door de
tijding, dat een groote bende oproerlingen, onder aanvoering van
den Demang van Wänäsari, in aantocht was. De meeste gasten
stoven uiteen; doch eenige weinige Engelsche officieren gingen,
met de koelbloedigheid aan hunne natie eigen, de opstandelin-
gen in de wagens van den Cbinees met geladen pistolen te ge-
moet en dwongen Han Kiko met hen te gaan. Doch zij hadden
bij de oproerlingen noch zoo groot aantal, noch zoo groote
woede verwacht. In een oogenblik waren zij uit de rjjtuigen
gesleurd, met lans- en krissteken doorboord en in stukken ge-
kapt. De vrouw van den overste Eraser, die zelf een der slacht-
offers was, vluchtte op het vememen dezer tijding in een boot
over zee naar Soerabaja en bracht het noodlottig bericht aan
den Engelschen resident, Kolonei Adams. In ongeloofelijk körten
tijd waren 300 Schotsche jagers en 500 Bengaleezen marsch-
vaardig, en een Javaansch regent, Niti Negärä genaamd, sloot
zieh met eene talrijke door hem verzamelde bende bij hen aan.
De muiters waren tegen het beleid van Majoor Horbes niet
bestand. Het veld was weldra met dooden bezaaid, en die levend
in handen der Engelschen vielen, werden aan de boomen opge-
hangen. Deze gebeurtenis verhaastte den wederinkoop der landen
i) Vgl. Memoir of Raffles’ life. 621. Zie ook Hageman in T. v. T. L. en Vk.
v. N. I . VI. 440. v.
van Basoeki, Panaroekan en Probolinggo, waarover reeds, door
tusschenkomst van den heer Hopkins als Commissaris, met de
eigenaars in onderhandeling getreden was. De Chineesche koo-
pers of hunne erven werden schadeloosgesteld in geld of hun in
erfpacht afgestane landen, en die uitgestrekte gewesten werden
weder toegevoegd aan de massa der Javaansche gronden, die
door het Gouvernement als domein werden beschouwd. Bij de
teruggave van Java aan Nederland waren de uitgaven voor dien
wederinkoop en de daaruit spruitende vorderingen eene bron
van eindelooze moeilijkheden 1).
De vorsten vanMadoera, reeds tjjdens de Compagnie, op grond
van bewezen diensten, in rang en titel boven de overige regenten
van Java gesteld, hadden ook van Daendels bijzondere gunsten
ontvangen. In 1808 had hij aan Panembahan Tjäkrä Adi-ning-
Rat, regent van Bangkalang, als persoonlijk eerbewijs, den titel
van Sultan Toewa (oud-Sultan) geschonken, en zijn zoon Pangeran
Adipati Setjä Adi-ning-Rat, die het bestuur als wakll of gelastigde
van zijn vader voerde 2) , onder het genot eener bezoldiging tot
kolonel der Madoereesche troepen aangesteld. Een jongere zoon
van dezen regent, kort te voren, bij het openvallen van het
regentschap Pamakasan, onder den titel van Raden Toemenggoeng
Adi-ning-Rat tot regent van dat landschap verheven, ontving
van den Maarschalk insgelijks eene bezoldiging met den rang
van luitenant-kolonel. De regent van Bangkalang was dus bijzonder
begunstigd, en het is wel een treurig bewijs, hoe weinig het
Europeesch gezag, wanneer het niet door groote macht wordt
gesteund, op de trouw der inlandsche hoofden kan rekenen,
dat hij op de eerste uitnoodiging der Engelschen, hem na den
val van Batavia door de schepen Francis Drake en Phaeton
overgebracht, om geen andere reden dan dat hij hen als de sterksten
beschouwde, hunne zijde koos en de dienaren van het Gouvernement
in zijn regentschap liet vatten, binden en uitleveren 3)
J) Hageman t. a. p. 486 w . ; Levyssohn Norman. 83. 2) Zie boven blz. 546.
3) Madoereesche babad in T. v. I . T. L. en Vk. XX. 293, 373 v .; Thorn.
93; Hageman in T. v. l . T. L. en Vk. V I , 376 v .; v. Hoevell, Reis, I I . 2 i
v. Vgl. boven blz. 577-