om zijns broeders toorn van zieh en de zijnen af te wenden,
gelastte zijne eigen zonen hunne zuster te worgen. Soekrâ on-
derging op last van den Soesoehoenan dezelfde straf, nadat men
hem door verraderlijke beloften van vergiffenis in handen had
gekregen. Dit was echter Soenan Mas niet genoeg. Dadelijk na
zijne troonsbeklimming liet hij de geheele maagschap van Soekrâ,
wien hij zijne welgemaaktheid benijd had, wreedaardig van
kant maken '). Valentijn voegt hier nog andere trekken hij : hij
zegt dat geen Javaan die eene schoone vrouw of iets anders had
dat de begeerlijkheid van Soenan Mas opwekte, van zijn leven
zeker was, en dat hij zieh in het midden van zijn hof een steenen
huisje liet maken, vanwaar hij zieh verlustigde in het schouwspel
van naakte vrouwen, die hij in grooten getale met tijgers liet
vechten s). Het is goed zieh zulke voorbeelden te herinneren,
opdat men beseffe, hoe groote zegen, ook bij velerlei misgrepen
en tekortkomingen, het Europeesch bestuur voor den Javaan is.
De haat waaraan deze gruwelijke handelingen Soenan Mas
blootstelden, beloofde aan hen die naar zijne kroon stonden,
gemakkeljjke hevrediging hunner heerschzucht. Twee zonen van
Poeger, die het lijk van den overleden Soesoehoenan naar de
vorstelijke begraafplaats Imâgiri hij Plèrèd gevolgd waren, keerden
vandaar niet naar Kartasoera terug, maar weken naar Bagelèn,
waar zij hunne aanhangers verzamelden. De oudste dezer prinsen,
Raden Soeijâ Koesoemâ, nam vorstelijke titels aan, maar werd
door de troepen van Soenan Mas verslagen en door list gevangen
gemaakt. De prins boette zijn aanslag met het leven ; zijn vader
Pangéran Poeger en verdere familie moesten zieh onderwerpen
aan de vemederende straf van het „kabetèk“ , dat is aan een
arrest binnen eene met betèk (in opên ruiten gevlochten bamboe)
omtuinde ruimte 3) , waarin de opgeslotene het voorwerp is van
1) Crawfnrd lié 351; Hageman t. a. p.
2) Valentijn IV. 1. 146. Zoo ook Hageman ¿t. a. p.
3) Van Outhoom en Saz bij de Jonge, V III. 101; van Hoorn ald. 103. In het
hist. verhaal, bl. LX V III, laat de Jonge den gevangen genomen zoon, en n i e t
den vader, in het *getralied hok* opsluiten; doch dit schijnt een vergissing. Zie Hageman,
Handl. I. 170 en Meinsma, Gesch. d. Ned. O.-Ind. Bezitt. I . 112, welke
laatste er nitdrnkkelijk bij voegt, dat Koesoema om het leven w'erd gebracht.
openbaren spot. Diep gekrenkt en voor nog erger beducht nam
Poeger heimelijk de vlucht uit Kartasoera en kwam zieh den
1 2 <ien Maart 1704, te Samarang, onder de bescherming der Compagnie
stellen. Hij volgde daarin den raad en werd gesteund
door de hulp van eenige tot zijn aanhang behoorende hoofdman-
tri’s , waaronder de Regent van Sampang Tjakra-ning-Rat en
diens schoonzoon Djajeng-Ränä, regent van Soerabaja, devoor-
naamsten waren. Soenan Mas trachtte door boden tot de gezag-
hebbers te Djapara en Samarang, door een gezantschap aan de
Hooge Regeering, zelfs door pogingen tot omkooping van de
dienaren der Compagnie, de uitlevering van Pangeran Poeger te
verwerven, maar vond overal doove ooren. Een veel günstiger
onthaal vonden de brieven die Poeger naar Batavia zond, om
zijne erkenning als wettig vorst en de hulp der Compagnie tot
vestiging van zijn gezag te erlangen. De Regeering zag zeer wel
in dat van Soenan Mas weinig voor haar te hopen was, maar
dat zij daarentegen, door hare bescherming aan Poeger te ver-
leenen, alles wat zij wenschte zou kunnen verwerven; en toen
nu Tjakra-ning-Rat en vele der voornaamste strand- en andere
hoofden zieh bij Poeger kwarnen voegen en zijn aanhang dage-
lijks wies, besloot zij aan zijne beden het oor te leenen '). Den
6 d e n Juli 1704 werd hiervan aan Pangeran Poeger, in tegen-
woordigheid van de regenten van Sampang en Djapara, door
kapitein Bitter van Rheede plechtig kennis gegeven. Poeger aan-
vaardde die verklaring met betuiging van diepe onderdanigheid
en onbegrensde dankbaarheid, en werd onmiddellijk daarop door
zjjne voornaamste aanhangers, onder den naam van Soesoehoenan
Pakoe Boewänä, gehuldigd.
De oorlog die nu uitbrak, is bij onze geschiedschrijvers onder
den naam van „eerste Javaansche successieoorlog“ bekend. Volkomen
juist is dit niet, daar ook na den dood van Tagal Aroem
een krijg over de opvolging was gevoerd, die echter meer als
een episode in het groote drama van Troenä Djäjä’s opstand
beschouwd wordt. Om verwarring te vermijden zal het best zijn
het gevestigd gebruik te volgen.