Banten niet veel meer had te doen, dan er zijn naam aan te
leenen. In 1699 werd Soekadana door een scheepsmaclit der
Compagnie, waarbij zieh 75 pentjalangs van Banten voegden,
aangevallen en veroverd. De Sultan vluchtte naar Kota Waringin.
Het bestuur over Soekadana werd aan Pangeran Agong, een
broederszoon van den vorst, als vazal van Banten mei den titel
van Panembahan opgedragen. Landak kreeg een vreemden opper-
heer zonder zijn toestand te verbeteren. De Compagnie liet aan
Banten het oppergezag over beide gewesten tegen betaling harer
onkosten en de gewone toekenning van het recht op uitsluitenden
handel. Het gelukte echter weldra aan den Sultan van Soekadana
met Boegineesche hulp zijn rijk te heroveren en den nieuwen
Panembahan te verjagen, die, naar Banten geweken, geen bij-
stand, maar ten minste voor zieh en de zijnen te Anjer een
veilige schuilplaats vond. De Suprematie van Banten over Landak
bleef in naam tot 1778 bestaan').
Doch het wordt tijd dat wij tot Mataram terugkeeren. Veel
rust heeft Pakoe Boewänä op den troon, waarop hij door de
kafirs geplaatst was, niet genoten, wat trouwens ons niet kan
verwonderen, wanneer wij zien hoe schandelijk zieh somtijds de
dienaren der Compagnie gedroegen. Zoo werden b. v. in 1710
een aantal Balineezen in Domong en Panaroekan, nadat zij zieh
aan kapitein Boreel overgegeven en reeds hunne wapens afgelegd
hadden, tegen het hun gegeven woord aangevallen en van kant
gemaakt, omdat het krijgsvolk op hunnen buit belust was 2).
Telkens deden zieh dan ook in het rijk des Soesoehoenans zoo-
genaamde Kramans voor, oproermakers die voorgaven van den
hemel gezonden te zijn om den bondgenoot der Holländers ten
val te brengen, en zelfs de afgrijselijke wijze waarop zij met
naaldeprikken werden doodgemarteld, kon de zucht tot navolging
van hun voorbeeld niet beteugelen. Deze aanhoudende gisting
deed ook de hoop in het hart der zonen van Soerapati herleven
en hen tot nieuw verzet overslaan. Een hunner, die zieh regent
') Zie mijn Borneo’s Wester- Afdeeling I . 233 vv. Vgl, ook Hageman, Handleiding
I . 160.
2) Valentijn IV. I. 206; vgl. eene aanteekening van de Jonge , IX . 25.
van Winongan noemde l) , was gehuwd met eene doehter van het
Balineesche hoofd van Balambangan en werd door zijn schoon-
vader ondersteund. De opstandelingen veroverden in 1712 de
sterkten die de Wilde in Pasoeroean had opgeworpen, nestelden
zieh weder in de läge landen omtrent Banggil en weerden den
aanval af van het leger dat de Soesoehoenan onder bevel van
zijn Rijksbestuurder op hen afzond. Die vorst vestigde nu natuur-
lijk zijne hoop weèr op zijne bondgenooten en zond den Rjjksbe-
stuurder als gezant naar Batavia om raad en hulp te vragen.
Maar dit gezantschap had ook nog een ander doel. De Soesoehoenan
wenschte door de waarborging der Compagnie de opvolging
te verzekeren aan zijn vierden zoon Pangéran Praboe Mangkoe-
Negärä; want het hof werd weder door de gewone kuiperijen
van verschillende pretendenten in spanning gehouden. In dit
opzicht verkreeg de Soesoehoenan zijn wensch, wat evenwel het
uitbreken van een nieuwen successie-oorlog na zijn overlijden
niet kon verhinderen; maar de Hooge Regeering had weinig
lust om zieh op nieuw in een krijg te steken, en zocht tijd te
winnen.
Intusschen werd de toestand gedurig erger. In 1713 en 1714
vernam men dat de beide regenten van, Soerabaja en de regent
van Sampang op Madoera met Soerapati’s zonen samenspanden
en de jaarlijksche hofreis naar Kartasoera, waartoe hen de Ja-
vaansche gewoonten verplichtten, te volbrengen weigerden. Door
de Hooge Regeeriug tot onderwerping vermaand, gaven zij niet
onduidelijk te kennen dat zij vreesden voor dergelijk lot, als den
Dipati van Soerabaja getroffen had. Met elk jaar werd de spanning
grooter en nam het getal der ontevredenen toe. In 1716
begon de Regeering in te zien, dat een krachtig ingrijpen van
hare zij de op den duur niet zou kunnen vermeden worden, enin
Juli 1717 kwam werkelijk een talrijk gezantschap van Pakoe
Boewänä te Batavia om haar namens dien vorst mede te deelen,
dat hij besloten had de regenten van Soerabaja en Sampang te
straffen en te vervangen, en om hären raad en mede wer king tot
Winongan is thans een district van het regentschap Pasoeroean, met Winangon-
lor tot hoofdplaats.