in de hoop van Mataram te verdelgen. Doch zorgeloos en zonder
kennis des lands voortrukkende, zagen zij hun voorraad van le-
vensmiddelen reeds uitgeput eer zij Padjang bereikt hadden, zoo-
dat zij zieh moesten voeden met boombast en wortelen en, door
ziekten aangetast, den aanval van het leger van Mataram niet
konden weerstaan. Tot de verslagenen behoorde de regent van
Djapan, wiens dapperheid de Panembahan van Mataram, zoo
verhaald wordt, verheerlijkte met de woorden: „dit is inderdaad
het lijk van een echten krijgsman; laat het met eere behandeld
en met onderscheiding begraven worden.“ Daarna zieh tot den
Adipati van Padjang wendende, wiens tronw verdacht was, prees
hij het gevallen hoofd, omdat hij zieh als een open en eerlijk
vijand had gedragen.
Toen Doenssen in Juli 1615 te Djapara kwam, vond hij, dat
de Panembahan, geheel door den oorlog bezig gehouden, zijne be-
loften slecht had vervuld en nog zeer weinig bouwmateriaal ver-
zameld was; maar dat zieh daarentegen bij Kali Kjamat') eene
knjgsmacht van 20,000 man had ^elegerd, aangevoerd door den
regent van Kendal, een der be^elhebbers van den vorst van
Mataram, die inmiddels zelf met een ander leger voor Wiräsäbä
lag. Doenssen wendde zieh tot den regent van Kendal om door
zijne tusschenkomst tot den Panembahan te worden toegelaten.
Doch dit werd niet alleen geweigerd, maar de regent eisehte
zelfs betaling voor de vroeger beloofde bouwmaterialen en een
geschenk voor den Panembahan van vier stukken geschut. De
zending van Doenssen moet dus als mislukt besehouwd worden,
en men moest zieh te Djapara, bij gebrek van werkvolk en stee-
nen, met het oprichten van eenige pakhuizen van hout en bamboe
vergenoegen. Beter slaagde, de rijsthandel; want in minder dan
5 maanden werden 500 lasten verscheept. Maar de eischen der
regenten, van wie men intusschen niet wist of zij al of niet op
last van den Panembahan handelden, werden steeds hooger, en
i) Djt i8 stellig de naam die in het dikwijls in de brieven van Soury en anderen vermelde
Cliamat sehuilt. Zie Sonry bij de Jonge, IV. 30, 31. In het verhaal van het
gezantschap van Maseyck, ald. bl. 95, wordt deze plaats Calyn Jamatt genoemd. Bij
Valentijn IV. 1. 28 en op de kaart heet zij Kaliamat. Vgl. boven bl. 252, 268.
op grond dat te Djapara geene tollen geheven werden, vroegen
zij gedurig meer geschut, diamanten en goud. Zonder het hooge
belang van den rijsthandel zou wellicht reeds toen het kantoor
te Djapara weder zijn opgeheven, te meer daar omstreeks dezen
tijd ook de vorst van Tjeribon, waarschijnlijk door naijver ge-
dreven, een verblijf in zijn land aan de Compagnie aanbood').
In de hoop dat een rechtstreeksch beroep op den Panembahan
aan de ondervonden kwellingen een einde maken en tot voldoe-
ning der aan van Zurck gedane beloften leiden zou, droeg de
Gouverneur-Generaal Reael in 1616 eene nieuwe zending naar
Mataram op aan den opperkoopman Gerrit Druyff. Deze afge-
vaardigde had onder andere in last den Panembahan te polsen
omtrent zijne gezindheden jegens Banten; hem, door het prikkelen
zijner roemzucht, op te wekken om de wapenen tegen Banten te
keeren, en hem daarvoor een bondgenootschap met de Compagnie
voor te slaan, onder voorwaarde dat haar een vrij verblijf te
Banten zou worden vergund 2). Maar het listige plan werd geheel
verijdeld door de siechte ontvangst die aan Druyff ten deel
viel, en die men wel zal mögen toeschrijven aan een weerzin
die allengs bij den Panembahan was opgekomen, om aan de
vreemde handelaars het aanleggen van sterkten in zijne staten te
vergunnen, vooral nu hij door den wassenden voorspoed zijner wapenen
minder behoefte aan bondgenooten en minder vrees voor
nieuwe vijanden had. Toen Reael in September 1617 zelf te
Djapara kwam, vond hij dat de bouw van een versterkte löge
nog steeds -werd tegengehouden, en moest hij blijde zijn dat hij,
door geschenken aan den Schahbandar en concessien aan den
handel der Javanen op de Molukken, althans de vrijheid tot het
oprichten van een steenen pakhuis verwierf. In het volgende jaar
zagen de Niederländers zieh ook in het opkoopen van rijst ge-
dwarsboomd, maar nog altijd hadden zij geen vermoeden van
eenig vijandeljjk voornemen, en toen Reael in Juni 1618 op
nieuw te Djapara kwam, maakte hij geen zwarigheid wederom
een gezant met eenige geschenken naar den Panembahan tezen-
') Koen bij de Jonge, IV. 52. 2) Druyff bij de Jonge, IV. 56.