diens behoeve een corps van honderd dragonders te onderhouden,
eene maandelijksche toelage van 750 Sp. matten. Ook ditlaatste
was eene navolging van de verplichting door de Compagnie aan
Prins Mangkoe Negara opgelegd, om, tegen uitkeering van een jaar-
geld, een legioen te haren behoeve onder de wapenen te hebben. Yoor
’t overige bewees de Britsche landvoogd dat hij de nieuw verwor-
ven rechten niet wilde laten slapen, toenhij den Rijksbestuurder
van Jogjakarta ontsloeg en een hoofd van Balineescbe afkomst
in zijne plaats stelde, dien van Soerakarta verbände en verving,
en aan den Kapitein der Chineezen te Jogjakarta, voor de
diensten die hij aan de Engelschen bewezen bad, duizend
tjatjah’s land uit des Sultans domeinen liet toewijzen, terwijl
die Yorst zelf hem, nadat hij tot den Islam was overgegaan,
tot den rang van Raden Toemenggoeng verhief *).
Ofschoon de verheffing van een Balinees en Chinees veel aan-
stoot aan de Hofgrooten gegeven had, bleef de rust in Jogjakarta
bewaard, zoolang Sultan Rädjä — want zoo wordt de
nieuwe vorst gewoonlijk door de Javanen genoemd, omdat hij
als Prins-Regent den titel van rädjä had gedragen — in het
leven bleef. Doch de döod van dezen vorst, die reeds den
3den November 1814 werd weggerukt, gaf tot nieuwe moeiljjk-
heden aanleiding. De oudste zoon des Sultans Raden Antä Wirjä,
later zoo bekend geworden onder den naam van Pangeran Dipä
Negärä, was geboren uit een goendik; de eenige zoon van den
overleden vorst die uit een wettig huwelijk was gesproten,
was Raden Mas Djarot, die reeds vroeger tot Kroonprins
verheven was; maar deze was bij zijns vaders dood eerst 13
jaren oud. Desniettemin werd hij door den Engelschen resident
Garnham, onder den titel van Amangkoe Boewänä IV , als
Sultan uitgeroepen, maar onder toezicht van een regentschap
gesteld. De leden van dit regentschap, waaronder een schoon-
zoon van Dipä Negärä, schenen der bevolking welkom te zijn;
maar Raffles, die gebonden was door de beloften welke hij,
*) Memoir of Raffles’ life, 126 ff.; Memoir of Gillespie, 172 ff.; T. v. N. I VI.
4. 35 vv.-; Levyssohn Norman, 71 w .; Hageman in T. v. T. L. en Vk. v. N. I .
VI. 419 vv.
tijdens de expeditie tegen Jogjakarta, aan Prins Pakoe Alam
gedaan had, ontbond het regentschap weder en stelde dezen
zijnen gunsteling alleen als regent aan. Ofschoon deze prins het
bestuur met veel beleid voerde en de bevolking in welvaart
toenam, legden echter deze gebeurtenissen de kiem voor het
ontstaan eener nieuwe anti-Europeesche partij, waarvan Dipä
Negärä de ziel was, en die, zooals wij beneden zien zullen,
elf jaren later op nieuw een verwoestenden krijg over Java
bracht ’).
De Soesoehoenan kon zijn wrevel over de vernederende voor-
waarden die Raffles hem had opgelegd, bezwaarlijk verkrop-
pen en zocht door nieuwe intriges de gelegenheid om het
Europeesch gezag te ondermijnen. Hij gaf daarbij een merk-
waardig voorbeeld van den geringen invloed dien de Islam op
het gemoed van vele Javaansche Grooten oefent. Het grootste
gedeelte der Britsche krijgsmacht bestond uit sipahi’s s) of in-
landsche Soldaten uit Hindostan, en Raffles zegt uitdrukkelijk 3) dat
de voorkeur dien de Soesoehoenan aan het Siwai'sme zijner vaderen
schonk, hem het eerst met het Hindoesch gamizoen zijner
hoofdstad in aanraking bracht. Weldra ontstond eene samehzwe-
ring tegen het Britsche Gouvernement. De Soesoehoenan zou
het rijk van Mataram herstellen, aan de sipahi’s zouden de
kustlanden worden toegewezen. Gelukkig werden deze plannen
in November 1815, kort voor dat de uitbarsting moest plaats hebben,
ontdekt en door een gamizoensverwisseling verijdeld. De
Soesoehoenan wierp de schuld op zijn broeder Mangkoe Boemi,
die als doodvijand der Europeanen te boek stond. Raffles ver-
genoegde zieh met de verbanning van dien prins naar Amboina,
maar scheen wegens de naderende teruggave van Java aan
Nederland weinig lust te gevoelen om de zaak aan een grondig
') T. v. N. I. VI. 4. 48; Levyssohn Norman, 78; Hageman in T. r. T. L. en
Vk. v. N. I . VI. 442 v.
2) -Eng. sepoys of seapoys; doch deze verbasterde schrijfwijze verdient evenmin
navolging als de fransche cipaye. Men schrijve sipahi, zooals dit woord luidt in het
Perzisch waaruit het afkomstig is. Het is eigenlijk een adjectief gevormd van sipah,
leger, en in den grond hetzelfde woord als spuki, zooals wij een Turkschen ruiter
noemen. 3) j ava> j j