Na den 12den keerden langzamerhand orde en rust in de stad
terug; maar zoo groot waren nog de woede en verbittering, dat
de Hooge Kegeering den 13<len aan de inlanders een premie
uitloofde van twee dukaten voor ieder Chineesch hoofd dat b u i-
t e n de s ta d zou zijn afgehouwen en aan den Gecommitteerde
voor de zaken der inlanders ingeleverd l). Allengs echter kregen
kalmer raadslagen de overhand en den 22sten werd eene alge-
meene amnestie uitgevaardigd voor alle Chineezen die zieh binnen
een maand zouden onderwerpen 2). Men kan zieh zeker niet
verwonderen dat deze maatregel aanvankelijk weinig uitwerking
had en de Chineesche muiters, versterkt door allen die aan de
stad hadden kunnen ontkomen, hunne roof- en plundertoehten in
de Ommelanden voortzetten. Men werd dus genoodzaakt eene
expeditie uit te zenden om de omstreken der stad te zuiveren.
Kapitein Crummel trok uit in de richting van Kadoewang en
Tangeran en keerde den 2<ten November in de stad terug, na
in veertien dagen tijds hären geheelen westelxjken omtrek te
hebben schoon geveegd 3). Aan de Oostzijde bleef de onrust
nog voortduren 4); de invallende regens en gebrek aan levens-
middelen noopten echter allengs geheele scharen tot onderwer-
ping, vooral nadat de Begeering er toe overging, wijl de acte
van amnestie op zieh zelve geen genoegzaam vertrouwen inboe-
zende, door den Gouv.-Gen. geteekende en met het zegel der
Compagnie bekrachtigde pardonbrieven aan de in onderwerping
körnenden uit te reiken. Men vreesde echter zeer de Chineezen
weder binnen de stad toe te laten en hunne oude huizen te doen
betrekken. Er werden dus al spoedig maatregelen genomen om
eenige Chineesche huisgezinnen buiten de stad te vestigen, terwijl
hun ten slotte een uitgestrekt land buiten den Boom aan de West-
zijde der Groote rivier werd aangewezen, ter plaatse waar zieh
nog heden het Chineesche kamp bevindt, dat dus zijn aanwezen
aan den opstand van 1740 versehuldigd is.
>) V. Hoevell, t. a. p. 493. . . . .
2) zie ¿¡t stuk in de Verzameling echte stukken, N° I I I ; in »Nader bericht«, bl.
6 , 7 , en bij v. Hoevell, t. a. p. 493—496.
3) Zijn Dagregister vormt n° I I van de »Verzameling echte stukken».
4) Kort relaas, bl. 2 2 , 23.
Ik zal niet stilstaan bij den op 23 Nov. te Batavia gehouden
boet- dank- en bededag '), noch bij de tamelijk overbodige
pogingen om den vooronderstelden toorn van keizer Kien-Long
wegens het gebeurde af te wenden 5). De opstand der Chineezen
tegen de Compagnie en zijne bloedige onderdrukking zouden in
eene geschiedenis der Javanen ter nauwernood op eene plaats
kunnen aanspraak maken, in dien niet de gevolgen dezer gebeur-
tenissen van overwegenden invloed geweest waren op het lot
van het Mataramsche rijk, zooals het thans mijne taak wordt
aan te toonen.
Men had gedurende den regentijd, die ook de Chineezen in
bedwang hield, in de omstreken van Batavia niets verder tegen
hen ondernomen, ofsehoon zij nog in grooten getale bij Bekassi
gelegerd waren. Maar in Juni 1741 werden zij door den Commissaris
Boos aangetast en uiteengedreven; echter met dit onge-
lukkig gevolg, dat zij zieh nu over de Preanger-regentschappen
en Tjeribon verspreidden. Inmiddels had het bericht van de ge-
beurtenissen te Batavia overal gisting te weeg gebracht in de
gemoederen der Chineezen die in het gebied der Compagnie ge-
vestigd waren. Heeds in Pebruari waren bij eene indigofebriek
in het regentschap Pati de Europeanen door hen overvallen en
vermoord, en kort daarna vernam men van eene groote samen-
rotting van Chineezen bij Djapara, die de naburige posten be-
dreigde. De gezaghebber Yisscher te Samarang had hulp ge-
vraagd bij de regenten der omliggende gewesten, en ook door
den Soesoehoenan waren troepen gezonden; doch zij hadden
niets uitgericht, en zelfs was de regent van Grobogan openlijk
tot de Chineezen overgegaan. In Mei was de toestand nog drei-
gender geworden. Djewana was door de Chineezen afgeloopen,
Demak met moeite door versterking van troepen behouden, en
de Chineezen hadden zieh vereenigd om tegen Samarang op te
*) De predikatie bij die gelegenheid door J . Wagardus uitgesproken, werd onder
den titel «Gedagtenisse der Hulpe Gods« te Amsterdam uitgegeven.
2) Zie den brief aan dien vorst in Bijlage A bij Huysers, Leeven van de Klerk, en
bij van Hoevell, t. a. p. bl. 539—542; en- vgl. de opmerkingen daarover van Mr. van
Alphen in T. v. N. I. I I I . 2. 332.