en het bleek dat Koen door geene praatjes was vervaard tema-
ken, veranderde hij van taktiek, en liet den regent van Kendal
een brief naar Batavia schrijven, met de verklaring, dat hij de
gevangenen noeb van kant maken, noch voor geld vrij geven
wilde maar dat hij hen zonder rantsoen zou loslaten, indien zieh
een Nederlandsch gezantschap vertoonde aan het hof te Karta,
zooals de hofplaats van Mataram dikwijls genoemd wordt'). Uit
de verdere onderhandelingen met den regent van Kendal werd
het duidelijk wat de Panembahan eigenlijk hegeerde. Hij wilde
dat de Nederlanders, die nu eenmaal op Java gevestigd en niet
gemakkelijk uit hunne vesting te verdrijven waren, hem, even
als de Javaansche vorsten, als opperheer erkennen en door het
zenden van een jaarlijksch gezantschap hulde bewijzen zouden.
In een onderschepten brief van den Panembahan aan den Capitan
Mor 2) van Malakka, vond men uitdrukkelijk uitgesproken, dat
de Nederlanders, door zieh te Djakarta te vestigen, zieh tot on-
derzaten van het rijk van Mataram hadden gemaakt. Tevens was
het daaruit duidelijk, dat hij zieh die ongeroepen onderdanen nog
gaarne van den hals wilde schuiven; want het eigenlijk doel
van het schrijven scheen te zijn, den Kapitein bevreesd te maken
dat de Nederlanders den toevoer van rijst naar Malakka zouden
belemmeren,- en hem daardoor op te wekken in hunne verdrij-
ving behulpzaam te zijn.
In 1620 kon men echter weder eene verandering in degezind-
heden van den Panembahan waarnemen, toen werkelijk de uit-
voer van rijst naar Malakka door de Nederlandsche kruisers be-
let werd en de tegenwoordighoid van eenige Nederlandsche jachten
te Gresik den Adipati van Soerabaja tot steun verstrekte in de
verdediging dier plaats, 'die op nieuw door de legers van Mataram
bedreigd werd. De sluwe Javaan achtte het nu weer in zijn be-
!) Koen bij de Jonge, IV. 269V »’t Hoff is gelegen In een seer grote volkrycke open
plaetse, Charta genaemt, daer de Mataram hem meest onthoudt." Karta schijnt eigenlijk
w e rk , s t i c h t i n g , te beteekenen en dus in eigennamen van steden zooveelals s ta d ,
b. v. in Djakarta, boven bl. 273. Vgl. von Humboldt, Kawi-Sprache, 1. 5 , noot.
2) M o r is een samentrekkiug van m a io r . De door Nederlandsche schrijvers dikwijls
gebruikte vorm Capitan Moor zou tot een geheel verkeerde opvatting aanleiding kun-
nen geven.
lang stappen te doen om de vriendschap met de Nederlanders
te hernieuwen en zond zes der Nederlandsehe gevangenen zonder
losprijs terug.
In 1622 ging hij verder. Den 15den Juni meldden zieh bij Koen
gezanten aan van den Toemenggoeng van Tagal, om hem namens
den Panembahan te polsen over een verbond tot verovering van
Banten, welk rjjk nog altijd in vijandige gezindheid jegens de
Compagnie volhardde. De Panembahan gaf den wensch te kennen
om met den Gouverneur-Generaal zelven, of, zoo dit niet kon,
met een gezant van zijnentwege in het geheim over deze zaak
te spreken. Toen deze onverwachte voorstellen door Koen in den
Baad waren gebracht, was men daar van oordeel dat het zeer
wenschelijk was iets meer van de plannen van den Panembahan
en den toestand van zjjn rijk te weten, en den 24sten Juni werd
dus een plechtig gezantschap afgevaardigd, aan welks hoofd Dr.
de Haan stond. Den l l den Augustus werden de gezanten met
vele eerbewijzen te Karta ontvangen. De Panembahan verlangde
dat alles wat te Djapara was voorgevallen van weerszij den ver-
geven en vergeten zou zijn, bood aan de Nederlanders den vrijen
uitvoer van rijst en andere levensmiddelen uit al zijne havens
aan, beloofde dat hij hen vrij en onbelemmerd te Batavia zou
laten wonen en sprak veel over zijne plannen tegen Banten, dat,
naar zijn zeggen, betrekkingen met Soerabaja onderhield. Zijn plan
was, zoodra Soerabaja onderworpen was, de wapenen tegen Banten
te keeren, en hij wenschte dat de Nederlanders dit te gelijk
van de zeezijde zouden bestoken. De Compagnie behoefde niet
te vreezen dat de Bantenners* de peperranken gedurende den oor-
log vernielen zouden; want~na de verovering zou hij de bevol-
king gelasten op nieuw peper te planten. Hij was blijkbaar van
meening dat de Compagnie zijne hulp tegen Banten op hoogen
prijs zou stellen, en bevroedde dus niet hoe zeer de oorlogstoe-
stand de staatkunde van Koen in de hand werkte, die door de
blokkade gelegenheid vond den handel van Banten af te snijden
en dien meer en meer naar Batavia over te brengen. De Haan
verklaarde dan ook met fierheid, dat de Generaal, zoo hij aan-
vallend tegen Banten had willen te werk gaan, dit reeds voor