geslagen, en de samenspanning der westersche regenten dwong
hem zieh weder in het ongenaakbare Zuidergebergte (Goenong
Kidoel), zijne oude toevlucht, te verschuilen. Het schijnt dat
destijds zijn leger schier geheel verloopen was; maar daaren-
tegen beweert men dat Mas Said, die steeds elken veldslag ver-
meden en zieh tot het afmatten van de troepen der Compagnie
bepaald had, nooit mächtiger was geweest, en dat alleen zijne
ruiterij, waarmede hij in Mataram bleef omzwerven, wel 13000
man sterk was. Nogtans werd ook hij in het laatst van 1750
door den opperkoopman Toutlemonde in drie geveehten zoozeer
gehavend, dat hij bljjde was zieh mede in de woeste streken van
den Goenong Kidoel te kunnen bergen.
Doch telkens vloeiden nieuwe scharen aan de rebellen toe,
zoodat zij in 1751 op nieuw uit hunne schuilplaatsen te voor-
schijn traden, en zelfs het schier geheel van oorlogsbehoeften
ontbloote leger van Toutlemonde zoozeer in het nauw brachten,
dat het zijne redding alleen aan het tijdig opdagen van von
Hohendorff te danken had. De vijand werd daarop wederom uit
Mataram verdreven, en dat gewest, gezuiverd van alle muiters,
werd onder zijne vorige regenten hersteld. Te gelijker tijd hadden
de onlusten door zekeren täpä op Madoera verwekt, aan de regenten
aldaar de handen vol werk gegeven en waren zij slechts
met moeite bedwongen.
De troepen der Compagnie hadden in den regentijd eenige
rust genoten, terwijl Mangkoe Boemi zieh op nieuw in den Goenong
Kidoel had teruggetrokken. Maar nog eer het jaar 1751
ten einde was, kwam de vijand weder te voorschijn en ver-
sloeg de Clercq in Kadoe, en toen hij zieh daar niet kon staande
houden, deed hij inMaart 1752 onverwachts een invalin Pekalongan
en dreef ter hoofdplaats zelve de huzaren van von Bielefeldt op
de vlucht, stak het pakhuis der Compagnie in brand, maakte
aanzienlijken buit en noopte de regenten van Pekalongan, Batang,
Wirädesä en Pamalang om zijne partij te kiezen. Mangkoe Boemi
achtte zieh nu schier zeker van de zege en nam zieh voor eerst Tagal
te vermeesteren, dan naar Demak te rukken, in de hoog vereerde
moskee aldaar een zijner zonen te laten besnijden, en daarna
in Pati te dringen. Tagal werd echter nog tijdig versterkt, waardoor
de uitvoering van dit plan werd verhinderd; maar de regent aldaar
heulde met de opstandelingen, en Mangkoe Boemi wist hetlegercorps
van den zorgeloozen en onbekwamen majoor Hoff door gedurig
heen en weder trekken zoozeer af te matten , dat hij nu wellicht
spoedig eeninval in de Westerlanden zou hebben kunnen wagen,
zoo niet het bericht dat nieuwe hulpbenden uit den Oosthoek
in aantocht waren, hem tot een spoedigen aftocht naar Mataram
had genoopt. Yan Hohendorff liet nu dadelijk de landen van
Pekalongan, Batang en Wirädesä weder bezetten, waarnaookde
afgevallen regenten tot de gehoorzaamheid terugkeerden.
Gebrek aan voldoende troepenmacht en bekwame aanvoerders aan
de zjjde der Compagnie deed den oorlog meer en meer in een chronische
ziekte ontaarden, die te ernstiger was, daar de rebellen op
hunnen doortocht alles plunderden en brandschatten, zoodat de
welvaart van midden-Java voor vele jaren geknakt werd. Terwijl
Mangkoe Boemi Soerakarta weder afliep, trachtte Mas Said in
Soerabaja door te dringen, om zieh in verbinding te stellen met
den regent van dat gewest, die ook al tot opstand tegen de
Compagnie was overgeslagen. Wij herinneren ons dat, na den
moord aan Djajeng-Eänä gepleegd, dit uitgestrekte regentschap tus-
schen twee regenten verdeeld was '). Sedert was deze splitsing
in stand gehouden *). Doch in 1752 verwekte de dood van een
der regenten een nieuwen vijand aan de Compagnie, toen de
overlevende, Setjä Ncgärä, zieh bedrogen zag in de hoop, die
misschien door eenige dienaren der Compagnie onvoorzichtiglijk
gevoed was, dat thans het bestuur van het geheele regentschap
aan hem alleen zou worden opgedragen. Daar ook de bevolking
met den nieuwen regent, Indrä Nätä, die in Soerabaja een
vreemdeling was, in het geheel niet was ingenomen, gelukte
het aan Setjä Negärä een tijd lang groote onrust te verwekken; ten
slotte evenwel was de eenige vrucht van zijn verzet dat vele nutte-
looze verwoestingen waren aangericht, terwijl hij door de troepen der
Compagnie, met Madoereesche hulp, naar Malang verdreven werd.
*) Boven, bl. 437.
2) Zie b. v. van Imhoff in Bijdr. t. I. T. L. en Vk. I . 323, '327.