bondgenoojt verloor in zijne pogingen om de ontwibkeling van
de macht der Nederlanders tegen te gaan. De Gouverneur-Generaal
van Diemen schreef aan de bewindhebbers „Mataram moet nu onze
vriend worden“ ’) , en de uitkomst leerde dat hij wel had gezien.
Intusschen had Sultan Ageng, na den krijg tegen Balambangan
ten einde gebracht te hebben, den blik weder naar "West-Java
gericht. Volgens Nederlandsche berichten plaatste hij in 1641 in de
Soendasche landschappen Soemedang en Oekoer eene nieuwe be-
volking en deed hij aan den rijstbouw in Krawang een groote
uitbreiding geven 2). Maar met hetgeen daar voorviel schijnen de
Nederlanders niet nauwkeurig bekend te zijn geweest, en de inland-
sche berichten zijn, als naar gewoonte, verward en fantastisch.
Een Bantensche prins, Pangéran Nager Ageng geheeten, schijnt
zieh te Oedoeg-oedoeg 3) in Rangka- Soemedang — zooals Krawang
destjjds heette — te hebben nedergezet. Sultan Ageng, dit
vernemende, moet den regent van "Wiràsâba, Arjâ Soereng Rânâ,
met duizend huisgezinnen naar Soemedang hebben doen oprukken,
met last om zieh daar te vestigen en Nager Ageng te verjagen.
Soereng Rânâ zou op zijn doortocht Banjoemas gesticht en daar
800 huisgezinnen achter gelaten hebben ; 400 andere huisgezinnen
zou hij gevestigd hebben te Tji Äsern aan het noorderstrand ; en
daarna zou hij zieh met de overige hebben nedergezet in Adiarsa,
zonder Nager Ageng, dien hij sterker vond dan hij verwacht had,
te bemoeielijken, en zonder zieh verder om den vorst van Mataram
te bekreunen. Doch deze was weinig gezind zulke miskenning
van zijn gezag te dulden. De regent van Galoe, Adipati Karta-
boemi, kreeg dus last om met duizend huisgezinnen eene nieuwe
volkplanting in Rangka Soemedang te stichten en er het gezag
van Mataram te handhaven. Hij verdreef Pangéran Nager Ageng
en plaatste zijne volgelingen in de streek van Oedoeg-oedoeg,
waarna hij van zijne verrichtingen te Mataram verslag ging
geven. Gedurende zijn afwezen stichtte zijn broeder, dien hij
J) Van Diemen bij de Jönge, V. 247.
2) Van Diemen bij de Jonge, V. 253.
3) Men vindt dat dorp nog.op onze kaarten aan de Tji Taroem in het Krawangsche
distrikt Sindang-Kasi.
als hoofd der volkplanting had achtergelaten, voor haar een vast
verblijf, dat den naam van Krawang ') ontving. Karta-boemi zelf
overleed op de terugreis, en zijn zoon, die met denzelfden naam
genoemd wordt, werd toen regent der Soenda-landen, maar moet
eenige. jaren later, ten gevolge eener samenspanning tusschen
Arjä Soereng Ränä en de afstammelingen van Dipati Oekoer,
door een verraderlijken aanslag het leven verloren hebben2).
Hoe men nu in bijzonderheden over deze berichten denken möge,
zeker. is het dat werkelijk tusschen 1641 en 1655 zieh vele
volkplantingen uit Mataram längs de Tji Taroem kwarnen neder-
zetten. Yan Goens schreef in laatstgemeld jaar, dat zieh in den
laatsten tijd duizenden Javanen uit het rjjk van Mataram aan de
rivier van Krawang genesteld; geheele bosschen omgekapt en
fraaie dorpen aangelegd hadden 3). Hieruit laat zieh dan ook het
gemengd karakter van de bevolking dier streek, die half
Javaansch, half Soendaasch is, gereedelijk verklären.
Dat men zieh te Batavia, zoo ten tijde van Sultan Ageng als
van zijn opvolger, over die uitbreiding van het gezag en den in-
vloed van Mataram vlak aan onze grenzen ongerust maakte, is
gemakkelijk te begrijpen. Men had zieh trouwens de Portugee-
sche mededinging nauwelijks van den hals geschoven, of de En-
gelsche nam weder een verontrustenden vorm aan. In 1642 zond
de President der Engelsche faktorie te Banten een gezantschap
met geschenken en dienstaanbiedingen aan Sultan Ageng, waar-
van het doel was voor de Engelsche Compagnie den afstand te
verwerven van het eiland Bangka, opdat eene Britsche vesti-
ging aldaar de Portugeesche te Malakka zou vervangen. Palem-
bang, als oude volkplanting van Madjapahit4), werd als een vazal-
staat van Mataram beschouwd. De voortdurende vijandschap tus-
') Die naam is stellig ouder; hij komt in den vorm Caravaü of Caravam voor in de
Portugeesche berichten , en in dien van Cravaon in de »Eerste Schipvaerd naar Oost-Indien »,
in »Begin en Voortgang», hl. 63. De Portugeezen hebben. hlijkens hetgeen hierboven,
bl. 238, gezegd is, Djakarta en Krawang wel eens met elkander verward, maar op het
kaartje van Levanha zijn zij geseheiden en vloeit eene rivier tusschen beide.
3) Zie Hageman in Ind. Arch. IV. 162, Handleiding I. 105, T. v I. T. L. en Vk
XVI. 220.
3) Rapport van v. Goens van 1655, in Bijdr. t. d. I. T. 1 . en Vk. IV. 175.
4) Zie boven bl. 133, noot, bl. 187. Vgl, T. v. N. I. 1850, I. 198.
II. 22