Niet veel beter was de toestand in de westelijke Mäntjä-negärä,
waar, onder andere namen, Tele even zonderlinge en willekeurige
heffingen in zwang waren '). Het was zeker een weldaad voor
de bevolking dat in zulk een bestuur verandering werd gebracht;
maar het was een moeilijke taak de Vorsten te overtuigen van
de wenschelijkheid, dat de trouwe diensten die zjj ons alsbond-
genooten in den strijd tegen Dipa Negara bewezen hadden, door
het verlies van het grootste deel van hun grondgebied werden
beloond.
Met betrekking tot Jogjakarta kon men van een oud beproefd
middel gebruik maken, dewijl dat njk bij het traktaat van 1826
de verplichting had op zieh genomen om de oorlogskosten te
betalen, waaraan het natuurlijk niet kon voldoen. Hier was dus
de afstand van grondgebied het middel om uit de moeilijkheid
te geräken, en de voogden van den onmondigen Sultan stemden
er zonder veelbezwaar in toe, toen eene vaste som v a n / 182,000
’sjaars als vergoeding voor het gemis der inkomsten werd aan-
geboden. Geheei anders was de indruk te Soerakarta. Pakoe
Boewänä YI was zoo verbitterd, dat hij den 7den Juni 1830
heimelijk het hof verliet om zieh naar het zuiderstrand te be-
geven en, naar de wijze der Javaansche vorsten wanneer zij
met gewaagde plannen omgaan, in droomen of teekenen eene
openbaring van Allah, of wellicht meer nog van de Njai Lärä
Kidoel2) te zoeken. Niet zonder reden werd dit als een verdacht
teeken aangemerkt. De resident van N e s, door den overste
Sollewijn vergezeld, achterhaalde hem en maakte zieh te Man-
tjingan, waar men hem slapende vond, van zijn persoon meester.
Hij werd daarop aan Nahuys overgeleverd, die hem naar Saraa-
rang hracht, en vervolgens in ballingschap naar Amboina ge-
zonden, waar hij in 1849h overleed. Pangeran Poerbäjä, een
echte zoon van Pakoe Boewänä IY en een jongere broeder van
Pakoe Boewänä Y , werd nu, onder den naam van Pakoe Boewänä
Y H , op den troon van Soerakarta gesteld, en met hem
werd den 228tea Juni de overeehkomst gesloten waarbij de
*) Valck, Verslag over Bagelfen in 1830, in T. v. N. I. 1858; I I . 77.
8) Zie Deel I , bl. 317.
afstand van zijn aandeel in de Mäntjä-negärä tegen eene jaar-
lijksche vergoeding van f 264,000 geregeld werd '). De heeren
Merkus, van Sevenhoven en Nahuys, reeds in April 1830 als
commissarissen tot regeling der zaken van de Yorstenlanden
benoemd, hadden hunne netelige taak vöör het einde des jaars
ten einde gebracht, zoodat de Commissie, bij besluit van 18 December
, onder dankbetuiging voor hare gewichtige diensten ont-
bonden werd. Wel waren die diensten gewichtig geweest; want
aan het Gouvernementsgebied waren de schoone gewesten toe-
gevoegd, die thans de residentien Banjoemas, Bagelen, Madioen
en Kediri vormen, en de macht der inlandsche vorsten was
zoodanig verzwakt, dat zij nog slechts onder zeer bijzondere
omstandigheden weder gevaarlijk zouden kunnen worden voor
het Nederlandsch gezag 2).
Op denzelfden dag waarop de Commissie ontbonden werd, nam
d§ Gouverneur-Generaal nog een besluit waardoor aan de Javaansche
bevolking eene onberekenbare weldaad bewezen werd,
daar alle tolpoorten, waarvan de inkomsten reeds vroeger door
de Yorsten aan het Nederlandsche Gouvernement tegen behoor-
lijke schadeloosstelling waren afgestaan, in de gezamenlijke Yorstenlanden
voor altijd werden opgeheven. In de afgestane gewesten
had die opbeffing reeds den 31sten Augustus plaatsgehad. "Welk
eene belemmering voor het verkeer in die instelling gelegen
was, kan men beseffen, wanneer men weet dat het aantal der
tolpoorten in de Yorstenlanden op niet minder dan 350 werd
begroot, en dat aan iedere dier barrieres van alle goederen, met
uitzondering van Gouvernements zout, eenige rechten moesten
voldaan worden 3).
Maar er bleef ook na dit alles nog veel te doen overig om de
zaken, zoo wel in de afgestane gewesten als in die onder hetbe-
heer der Yorsten gebleven, op een vasten voet te brengen. Yoor
de eersten werd de heer Lawick van Pabst, voor de andere de
) Wilkens in T. v. N. I . 1849, I I . 226; Hageman, Java, 1 .246. Deovereenkomst
met Soerakarta vinden wij bij Nahuys, I. 192.
2) Uitvoerig zijn de regelingen der Commissie uiteengezet bij van Deventer, Bijdra-
gen, II. 139—147.
3) Nahuys, I. 221 v.