51 voet lang was en de grootste breedte 30 voet bedroeg. Met
twee trappen van twaalf treden, wederom aan de westzijde, als
vervolg der andere, maar iets meer binnenwaarts geplaatst, steeg
men van het eerste terras naar het tweede, en de verhooging
die hierop verrees, had, daar zij slechts aan de hoeken insprong,
de gedaante van een Grieksch kruis, met eene boogte van vijf
voet. De trappen van bet tweede naar het derde terras, ieder
uit zeven treden bestaande, voerden aan de noord- en zuidzijde op.
Yöör de poort van den eigenlijken tempel was, evenalsop de voor-
zijde der andere terrassen, eene grootere mimte dan elders door de
omgangen werd beslagen, en van die ruimte of dat pleintje steeg
men met nog vijf treden op naar den ingang der ruim negen
voet booge kamer, waarin men met twpe of drie treden weder
afdaalde. Längs al de omgangen was de tempel met reeksen van zeer
uitvoerige basreliefs bebeiteld. Brumund betoont zieh echter met het
beeldhouwwerk, dat vrij wel bewaard i s , niet bijzonder ingenomen,
en laakt het gemis van uitdrukking en het verwarde der voorstel-
ling. Kondom deze ruine ligt of staat nog eenig beeidwerk. Ook ligt
er het overschot van een kleineren tempel naast, maar zonder beeiden
of basreliefs, en die te zamen met den hoofdtempel door een
ringmuur van gebakken steenen moet zijn omgeven geweest 1).
De oudheden van Probolinggo zijn öf weinig talrijk of weinig
bekend. Junghuhn spreekt, volgens mededeelingen van een
ambtenaar, van een tjandi aan de zuidoostelijke helling van den
Smeroe, bij het dorp Doekoe Penanggal. Hjj ligt in een eenzame
streek, te midden van ondoordringbare bosschen , eenige honder-
den voeten hoog, en schijnt zelden door reizigers bezocht te
worden. Hij is van gebakken steen gebouwd, en heet Tjandi
Ardipoerä. In het noorden der residentie heeft men oude fon-
deeringen gevonden te Kroekoep in het district Gending en in
de nabijheid van Padjarakan. Maar het best bekende en merk-
') Zie over de reinen van Malang; Domis, De residentie Pasoeroeang. 117; Schill,
Iets over Lawang en omstreken, in T. v. N. I . IV. 2. 42; Junghuhn, in T. v. N.
I . VI. 2. 378; Brumnnd, Eenige dagen in de resid. Pasoeroean, in Biang-lala IV. I .
53, 141, 2 .4 2 , en Verh. v. h. Bat. Gen. XXXIII. 186; Bleeker in T. v. N. 1.1849.
I I . 36; Leemans, Boro Boedoer. 410.
waardigste Hindoe-monument van Probolinggo is Tjandi Djaboeng,
nabij de districtshoofdplaats Djaboeng, tusschen Kraksan en
Paiton. Ook deze tempel is van gebakken steen opgetrokken op
een voet of sokkel van aanzienlijke hoogte, zoodat men, wijl de
steenen trap verdwenen i s , een houten trap heeft aangebracht
om den ingang te bereiken. De kamer biedt echter niets bij zon-
ders aan. Deze tjandi onderscheidt zieh door een koepelvormig
dak, is 50 ä 60 voet hoog, en heeft fraaie kroonlijsten en niet
minder fraai beitelwerk op de wanden. Gelijk alle tempels van
gebakken steen behoort hij tot de laatste eeuwen vöör de zege-
praal van den Islam. Op honderd schreden van dien tempel
lag vroeger een tweede kleinere, die thans in een vormloozen
steenhoop is veranderd ').
Junghuhn meende, toen hij zijn overzicht der Javasche oudheden
schreef, dat Tjandi Djaboeng het oostelijkste Hindoe-monu-
ment van het eiland was. Later heeft men, behalve de ruinen van
Matjan poetih in Banjoewangi, waarover ik elders spreek, ook
nog sporen van Hindoegebouwen ontdekt in het regentschap
Bondowosso in Bezoeki. Yan Kademangan tot Kesemek, over
een afstand van 5 palen, heeft men vele overblijfselen van muren
en van Vierkante vakken, alles van den bekenden rooden gebakken
• steen uit den tijd van Mädjäpahit, opgedolven. Merkwaardiger is in
hetzelfde regentschap een tempel bij Andong Biroe, aan de weste-
lijke helling van den Argäpoerä, door de inboorlingen Kedaton ge-
heeten. Hij schijnt gebouwd van gehouwen steen, waarin vele
figuren zijn gebeiteld J). Maar nog merkwaardiger zijn de over-
bljjfselen van tempelmuren van hoogen ouderdom en kennelijk
door vulkanische werking vernield, die Junghuhn zelf in
November 1844 op den top van den Argäpoerä ontdekte 3) en
die allezins een nader onderzoek verdienen.
*) Over de ruinen in Probolinggo zie Janghuhn in T. v. N. I . VI. 2 .379; Bleeker
in T. v. N. I. 1849. I I . 124; v. Hoevell, Reis over Java, II. 156; Leemans,
Boro Boedoer, 407. Op pl. 62 van Raffles vindt men niet sleehts den grooteren tempel
van Djaboeng afgebeeld, die zieh thans nog in ongeveer denzelfden toestand bevindt ,
maar ook den thans geheel verwoesten kleineren.
3) C. J . Bosch. Aauteekeningen over Bondowosso, T. v. I. T. L. en Vk, VI.
473 v.
3) Java II. 1085, 1B88.