naar Krawang begeven; doch de dringende uitnoodiging vanhet
hoofd van Tji Andjoer deed hem den weg inslaan naar Tji Nanga
aan den voet van den Megamendoeng. Op den weg derwaarts
bezocht hij, op eene plaats die hij Djero Kota, d. i. letterljjk
„binnen de stad“ noemt, den Batoe toelis en verdere overblijf-
selen van de heidensche stad, die hier eenmaal heeft gestaan ').
Het overtrekken van den Megamendoeng, waarover Daendels later
den grooten postweg legde, hield van Imhoff zes uren bezig.
Hg noemt dienberg „een zeer moeilijke passage, vol bosschen,
onbewoond, met onderscheiden steile hoogten.“ Evenwel oordeelt
hij dat het slechts in der ijl voor zijn doortocht opengekapte pad
door den tijd wel door een gemakkelijker weg zou kunnen ver-
vangen worden.
Yanhier bereikte van Imhoff Tji Panas, waar de warme
bronnen zoozeer zijn aandacht trokken, dat hij eenig water
daaruit tot nader onderzoek naar Batavia liet medevoeren. De
schaarschheid der bevolking dezer streken werd hem verklaard
uit hare mindere geschiktheid voor den rijstbouw, waarom de
weinige inboorlingen die zieh hier ophielden, gedurig met pak en
zak verhuisden. Yan Imhoff oordeelde niet ten onrechte, dat juist
de koude, die deze bergstreken slechts gebrekkige rijstoogsten
deed leveren, ze des te meer geschikt maakte voor producten
die geene overmatige wärmte verdragen kunnen. Te Tji Andjoer
inspecteerde hij de op last der Compagnie, tot gedeeltelijke ver-
vanging der ingekrompen koffiecultuur, aangelegde pepertuinen,
die echter nog van weinig belang waren, daar zij het vorige jaar
slechts 20 pikols hadden opgeleverd. Ware zijn blik meer onbe-
vangen geweest, dan zou hij tevens gelegenheid gehad hebben
op te merken, hoe nadeelig de willekeurige beperkingen der
productie door uitroeiing en prijsverlaging, die de Compagnie
zieh nu reeds herhaaldelijk, en gedeeltelijk ook op zijne eigen
vroegere voorstellen, ten aanzien van de koffie had veroorloofd ),
op de ontwikkeling der Javaansche landbouw-nijverheid moesten
werken. De hoofden klaagden zeer over de bepaling , dat zij nu
niet meer dan 4000 pikols koffie aan de Compagnie mochten
leveren, terwijl zij vroeger tot 16000 pikols geleverd hadden.
Yan Imhoff kon hen slechts troosten met de goede vooruitzichten
eener toenemende pepercultuur; want de voorzichtigheid dwong
hem hun zelfs niet te verbergen, dat de Compagnie waarschijnlijk
genoodzaakt zou zijn den prijs der koffie van zes op vijf rijks-
daalders per pikol te verminderen, waarmede, zoo hij meende,
„de landman nog wel bestaan kon.“ Hoe gering destijds de bevolking
dezer streken was, blijkt daaruit, dat men officieel in
het gansche gebied van Tji Andjoer, dat toch reeds ongeveer zijne
tegenwoordige uitgestrektheid had '), slechts 1760 huisgezinnen
telde. Yan Imhoff schat dat 600 a 700 te laag, maar het meer-
dere bestond in volk „dat heden hier en morgen elders woont,
en waarop men geen staat kan maken, daar het verhuist naar-
mate het door de hoofden op de eene plaats beter dan op de
andere behandeld wordt.“
Yan Tji Andjoer ging de reis door Tji Blagoeng en Bajabang
naar Radja Mandala en Bodjong in het regentschap Bandong,
vervolgens van Bodjong noordwaarts naar Tji Kao, waar de weg
voor drie vierden door een djati-bosch liep, — eene bevreemdende
bijzonderheid met het oog op hetgeen vroeger 2) over de ver-
breiding der djatiboschen op Java gezegd is. Yan Tji Kao begaf zieh
van Imhoff naar Tandjong Poera in Krawang, waar hij eene
vergadering van oemboels en verdere hoofden van Tji Andjoer
hield, wien hij verschiffende bevelen gaf om verdrukking en
daaruit voortvloeiend volksverloop tegen te gaan, de bevolking
tot het aanleggen van tuintjes bij hare woningen te nopen, en
door een aanhoudend toezicht te zorgen, dat beter dan tot nog
toe aan de bevelen der Compagnie omtrent de uitbreiding der
pepercultuur de hand werd gehouden. Yan Tandjong Poera keerde
eindelijk de Gouverneur-Generaal over Bekassi en Poelo Gadong
naar Batavia terug.
*) Van Imhoff rekent er uitdrukkelijk geheel Djampang toe, alsmede het (thans
Pelaboean geheeten) district tusschen de Tji Mandiri en Tji Bareno, dat bijhemonder
.den naam van Segara Kidoel voorkomt. Zie t. a. p. 239 v.
2) D. I , bl. 149.