om de steeds dreigende aanvallen van een buitenlandschen vijand
af te weren; het was ook van het begin af aan zijn streven,
de oppermacbt van het Gouvernement tegenover de inlandsche
vorsten krachtig te handhaven, en te breken met de politiek
der Compagnie, die, om die vorsten in goeden luim te houden,
hare dienaren genoodzaakt had zieh allerhande vernederende ceri-
monien te laten welgevallen. Daendels bracht het leger in de
Oostindische Bezittingen op ruim 19000 man, waarvan hjj ruim
16000 voor Java bestemde. Onder deze troepen zouden 4000
Europeanen zijn, maar hij kon er niet meer dan 2400 bijeen
brengen, en moest het ontbrekende met Amboineezen en andere
inlandsche Christenen aanvullen. Door lichtingen op Java, door
aanvoer van inlanders uit alle deelen van den Archipel, door
het vrjjkoopen van slaven, werden de inlandsche korpsen allengs
op de vereischte sterkte gebracht. Te Soerabaja werd een con-
structiewinkel voor militair materieel, te Samarang eene artille-
rieschool, te Batavia een uitmuntend militair hospitaal opgericht.
Met dit alles ging de aanleg van allerlei werken tot verhooging
van Java’s weerbaarheid gepaard. Yoor maritiem station was eerst de
aandacht van den Maarschalk op de Meeuwen-, later op de Merakbaai
gevestigd, terwijl ten slotte Soerabaja daarvoor gekozen en het fort
Lodewijk tot bevestiging der Straat van Madoera gebouwd werd ').
Ook het aanleggen van den grooten postweg van Anjer tot Pa-
naroekan, waarbij vooral voor het gedeelte tusschen Buitenzorg
en Tji Andjoer verbazende zwarigheden te overwinnen waren 2),
stond hiermede in verband, — een reuzenwerk dat in weinig
meer dan een jaar voltooid werd, en, daar de arbeid in heere-
dienst en onder de sterkste pressie werd verricht, onbegrijpelijk
weinig geld, maar tal van menschenlevens kostte. Eindelijk be-
hooren hier ook toe de nieuwe werken voor de verdediging van
Batavia. Terwijl het kasteel van Batavia werd gesloopt, liet
Daendels, toen in den laatsten tijd van zijn bestuur berichten
inkwamen, dat de Engelscben zieh tot een aanval op Javavoor-
bereidden, bij het fortje Meester Cornelia, ten zuiden der stad,
dat hij tot hoofdstelling koos, een veld-reti anchement aanleg-
*) Zie Dl. 1 , bl. 23, 25, 34. s) Zie Dl. I , bl. 74.
gen, door zeven redouten versterkt, om daarin alle troepen
samen te trekken die niet voor de bezettingen werden gevorderd.
De werken aan de Meeuwenbaai brachten de eerste dier bot-
singen met de inlandsche vorsten te weeg, die aan Daendels
gelegenheid gaven ze allen achtereenvolgens te verzwakken en
te vernederen. Yan den Sultan van Banten werd het noodige
werkvolk gevorderd, zonder dat de traktaten daartoe recht gaven ;
de werken, met meer ijver dan overleg aangevangen, waren
noodlottig voor de arbeiders, waarvan velen ten gevolge der scha-
delijke dampen uit den nieuw bewerkten bodem opstijgende be-
zweken. De Javanen liepen bij troepen weg, en de pogingen
der hoofden om ze bijeen te houden, waren vruchteloos. Daendels
schreef dit toe aan tegenwerking van den Rijksbestuurder,
op wien hij geen goed oog had, en liet den Sultan weten dat
hij dien ambtenaar voor de levering van volk verantwoordelijk
stelde. De vorst zond twee gezanten naar Batavia onder geleide
van den Commandeur du Puy, om zijne bedenkingen kenbaar
te maken. Daendels beantwoordde ze met harde eischen, waarvan
de voornaamste waren: opzending van den Rijksbestuurder naar
Batavia, dagelijksche levering van 1000 man tot voortzetting van
het werk aaD de Meeuwenbaai, en verplaatsing van den kraton
des Sultans naar Anjer, in verband met den aanleg van een
nieuw fort aldaar. Deze laatste eisch was in strijd met de ge-
bruiken en er was in de traktaten geen zweem van grond voor
te vinden. De Sultan scheen echter bereid om alles toe te geven,
maar de uitlevering van den Rijksbestuurder verklaarde hij voor
onmogelijk, omdat Daendels den eisch daartoe in het openbaar
had gedaan en dat invloedrijke hoofd dus voor het gevaar was
gewaarschuwd. Toen du P u y , op last van den Gouverneur-Gene -
raal, niettemin in den kraton op voldoening kwam aandringen,
werd hij door de aanhangers van den Rijksbestuurder aangeval-
len en vermoord. Ook een luitenant en eenige soldäten werden de
slachtoffers der te Banten heerschende opgewondenheid. Daendels,
den 15den November 1808 van het gebeurde onderricht, was reeds
den 16ien met duizend man naar Banten op weg en stond den
derden dag daarna voor den versterkten kraton. Ofschoon deze door