en eene söm gelds van 2300 rijksdaalders ’s jaars voor levering
van ‘timmerhout toegelegd. Daarentegen namen zij de verplich-
ting op zieh om jaarlijks 600 kojans rijst tegen betaling van 25
rijksdaalders het kojan te leveren, en door hunne onderdanen
producten voor den uitvoer naar Europa te doen telen, tegen
vaste prijzen aan de Regeering af te staan '). De bevrediging van
Tjeribon bleef echter onvolkomen, zooals later blijken zal.
Inmiddels was in Nederland de hervorming overwogen, die
het bestuur der kolonien zou moeten ondergaan. De Com-
missie, den 11 den November 1802 met het onderzoek der
daarop betrekkelijke vragen belast, deed in haar rapportslechts
zeer matige concession aan de wenschen der hervormingsgezinden.
Zij behield alles wat nog eenigszins houdbaar was en weerde
slechts de ergste misbruiken. Schier geheel in overeenstemming
met haar ontwerp werd in 1804 het charter voor de Aziatische
bezittingen vastgesteld; en men werd daarop te rade tot invoe-
ring van zijne bepalingen drie Commissarissen Generaal naar
Indie te zenden, van welke een als Gouverneur Generaal zou
optreden in plaats van Wiese, die tot die waardigheid slechts
ad interim was benoemd. Maar eer daaraan uitvoering werd
gegeven, bracht eene nieuwe wending den Raadpensionaris Schim-
inelpenninck aan het hoofd van den Staat. Deze benoemde den
1 Iden November de heeren Elout en van Grasveld tot Commissarissen
Generaal, om tevens als Gouverneur Generaal en Lui-
tenant Generaal op te treden. Het Reglement op het beleid der
regeering, dat hun den 27s^en Januari 1806 werd overhandigd,
bevatte, positief en negatief, een groote toenadering tot mildere
begrippen. In plaats van met het charter het beginsel voorop
te stellen dat de Kolonien slechts ter wille van den Staat
bestaan, stelde het de belangen van den Inlander naast die
van den Staat; in plaats van met het charter te verkündigen
dat de toekenning van grondeigendom en afschaffing van heere-
diensten als grondslagen voor de verbetering van het inwendig
bestuur op Java niet in aanmerking mochten komen, nam het
omtrent deze punten een veel beteekenend zwijgen in acht, en
>) Zie dit contract bij Engelhard, Rapport. 240.
op den weg der opheffing van de gedwongen leverantien en monopo-
lien deed het eene belangrijke schrede voorwaarts. Maar nauwelijks
hadden de Commissarissen Generaal de reis naar Indie ondernomen,
toen de wil des Franschen Keizers de BataafscheRepubliek omschiep
tot het Koningrijk Holland, met Lodewijk Napoleon aan het hoofd.
De Raad der Aziatische Bezittingen werd nu door een Ministerie
van Kolonien en Koophandel vervangen, en de Commissarissen
Generaal, die reeds te Rio Janeiro waren gekomen, werden terugge-
roepen, terwijl, vooral ook met het oog op de verdediging der
bezittingen tegen de aanvallen der Engelschen, de Kolonei-Generaal,
later Maarschalk, Daendels den 28sten Januari 1807 tot Gouverneur
Generaal der Hollandsche bezittingen beoosten de Kaap werd
benoemd. Het duurde echter tot 14 Januari 1808 eer hem het
bestuur door Wiese kon worden overgedragen.
Slechts drie jaren , van 1808 tot 1811, voerde Daendels het
bewind, maar het liet diepe sporen op Java achter. Men kan
het vergelijken bij een hevig onweder, verwoestend in zijne
onmiddellijke gevolgen, maar heilzaam in zijne uitwerkselen.
Het is niet vreemd dat de onverzettelijke wil, de despotieke
handelingen van den Maarschalk de tijdgenooten met wrevel en
schrik vervulden; maar het nageslacht heeft erkend dat in den
toenmaligen toestand van Java eene krachtige hand als de zijne
eene weldaad was, onder voorwaarde dat zij niet mistastte,
en dat hij dit laatste slechts zelden heeft gedaan.
Het is natuurlijk dat een krijgsman als Daendels zijne aan-
dacht in de eerste plaats wijdde aan de onder zijne voorgangers
zoozeer verwaarloosde middelen van verdediging. De vernietigde
vloot van Hartsinek was niet dadelijk door eene andere te vervangen
, de Engelschen waren meesters van de zee, en aan
het bouwen van groote schepen in Indie viel vooreerst niet te
denken; maar toch werd eene vloot van 13 kanonneerbooten
en 40 kruisprauwen geschapen, bestemd zoowel om tot de verdediging
mede te werken, als om den handel zooveel mogelijk
tegen de toenemende zeerooverij te beveiligen. Doch de belangen
der vloot moesten natuurlijk zeer achterstaan bij die van
het leger. Niet alleen toch had Daendels Java in staat te stellen