tisch karakter hebben. Hunne overblijfselen liggen nabij de dessa
Plaossan, slechts een kleinen paal oostelijk van Tjandi Asoe.
De tempels zelven, twee in getal, zijnthans niets dan puinhoopen,
maar de kamers zijn vnj wel bewaard en, gelukkig, nietgeheel
en al van het beeidwerk beroofd. Door eene opening in het
overgebleven muurwerk van een dezer tempels binnengedron-
gen, kon de heerBrumund zijne oogen nauw gelooven, toen hij
in twee der drie kamers twee Boeddha’s van bjjzondere grootte,
schoon gehouwen en prächtig versierd, op altaren zag zitten
waarvan de wanden met half verheven werk overdekt waren.
Het midden der altaren was echter ledig. Brumund vermoedt
dat de verdwenen beeiden ook Boeddha’s zullen geweest zijn, en
dat de drie, die in iedere kamer bijeen stonden, gezamenlijk eene
Boeddha-Trimoerti zullen hebben voorgesteld. In den tweeden
tjandi van Plaossan waren twee kamers geheel volgestort, maar
werden in de derde wederom twee Boeddha-beelden ,.geljjk aan die
van den eersten tempel, aangetroffen. Yreemd dat overal het rnid-
denbeeld is weggevoerd. Brumund verklaart dit daaruit, dat overal
de zijbeelden, niet slechts met hunne lotuskussens, maar ook
nog met eene verlenging daarvan die in het altaar bevestigd is
geweest, uit een stuk waren gehouwen, terwijl daarentegenhet
derde beeid met zijn padmasana los op het midden van het altaar
was gesteld. Yoor ’t overige is het hoogst merkwaardig, hoe
deze tempels voor de innigste verbinding van den Boeddha-dienst
met dien van Siwa en Doerga onder het symbool van lingga
en joni getuigen. In den eersten tempel stellen alle beeiden der
basreliefs mannen, in den tweeden vrouwen voor. Brumund meent
daarom dat de eene aan het mannelijke, de andere aan het vrou-
welijke beginsel was geheiligd. Een der best bewaarde Boeddha-
beelden heeft in de rechterhand een rozet of bloem met uitstekend
knopje, een zeer gewoon symbool van lingga en joni in ver-
eeniging. De inwendige verdeeling van de Tjandi Plaossan heeft
veel overeenkomst met die van Tjandi Sari en waarschijnlijk
waren ook hunne daken vrij wel aan het dak van Tjandi Sari
gelijk. Hierdoor wordt de reeds geopperde meening, dat ook
Tjandi San een religieus gebouw was, nog meer bevestigd.
De overblijfselen van Tjandi Plaossan liggen in een alang-
alang-veld, dat alweder een langwerpig vierkant vormt. In de
noordelijke helft van die ruimte, omstreeks 800 voet van den
dichtstbij gelegen tempel, is een vierkant, met steenen geplaveid
plateau, waarop de overblijfselen van een aantal zeer verminkte
Boeddha-beelden te zien zijn. Indien er, zooals Brumund uit de
ligging meent te mögen afleiden, eenige betrekking tusschen
Tjandi Plaossan en Tjandi Sewoe bestaan heeft, zou daarmede
een beslissend argument voor het overwegend Boeddhistische karakter
van laatstgemelde tempelgroep zijn verkregen.
Er zijn bij de tempels van Plaossan nog sporen van vijvers
en grachten, van een onleesbaar geworden opschrift en van
een uitgestrekt en zwaar muurwerk, beeiden van Raksasa’s als
tempelwachters en nog een tweede plateau met Boeddha-beelden
te zien; doch het wordt tjjd dat wij naar Prambanan terugkee-
ren, om nog even Tjandi Kalongan en Tjandi Sämä-poerä te be-
zoeken, die op een halven en anderhalven paal afstand van dien
post gelegen zijn. Tjandi Kalongan is wel 70 voet hoog en staat
nog in zijn geraamte, maar alle sieraden en nissen zijn afge-
stort. In de kamer vindt men slechts twee eenvoudige nissen,
waarin meer dan levensgroote beeiden gestaan hebben. In de
nabijheid van dien tempel zijn twee bijzonder groote lingga’s
gevonden. Yan Tjandi Sämä-poerä zijn slechts eenige verspreide
steenen over, benevens twee groote en twee kleine Raksasa’s
en een geschondcn Doerga-beeld, indien althans deze beeiden,
waaraan men twijfelen mag, zieh hier werkeljjk op of bij hunne
oorspronkelijke plaats bevinden.
De Javanen verhaalden aan Brumund, dat Tjandi Sämä-poerä
de tempel is geweest eener verdwenen stad, Hegärä Gopälä ge-
heeten. Ofschoon nu hieraan geen waarde is te hechten, zal
men toch wel mögen aannemen, dat in de nabijheid van al die
prächtige monumenten, waarmede de omtrek van Prambanan
bezaaid is , ook een mächtig vorst, hetzij onafhankelijk of vazal
van den Oppervorst, zijne stad en rijkszetel zal gehad hebben.
Baker *) vermeldt nog de overblijfselen van een gebouw bij
’) Bij Raffles, Java, XI. 29.