bezaten, laat zieh wellicht het best vergelijken met onze tegen-
woordige kennis van de Zuidpöollanden. Men kende hier en daar
een klein deel der kustlijn, maar had geen denkbeeid noch van
den samenhang dier deelen, noch van wat daar achter ligt.
Gell]k wij nog heden een Sandelhout-eiland, eene groep der
Kokoseilanden, een Poelo Pinang (d. i. eiland der Pinangpalmen)
enz. kennen, zoo noemden ook de Hindoes de vreemde gewesten
die zij ontdekten en waarvan zij geen naam wisten, naar
de voortbrengselen die zij opleverden. Men vindt in oud-indische
bronnen een Wrsha-dwipa of Stiereneiland, een Nälikera-dwipa
of Kokoseiland, een Karpoera-dwipa of Kamfereiland vermeld. En
zoo werd dan ook zoo ’t schijnt dat land van het verre Oosten , naar
het metaal dat men er van medebracht, of naar het graan dat
der bevolking tot voedsel strekte, Soe warna -dwipa, het Groudei-
land, of Jawa-dwipa, het Giersteiland, genoemd. Misschien zelfs zal
men dwipa in de verklaring dezer namen, met het oog op het
vroegste gebruik, met la n d in plaats van e i la n d moeten ver-
talen, want dwipa heeft niet altijd bepaaldelijk de laatste betee-
kenis gehad. Dit blijkt b. v. uit den naam Djamboe-dwipa,
land der djamboe-vruchten, dien de Hindoes gaven aan het land
dat zij zelven bewoonden, en uit Kataha-dwipa, zooals bij hen
Katai of China heette '). Ofschoon dwipa in het later spraakgebruik
alleen een e i la n d aanduidt, kunnen dus de namen Soewarna-
dwipa en Jawa-dwipa aan het Oostland gegeven zijn, zonder dat
men de voorstelling van een eiland daarmede verbond. Het zal
ons zoo aanstonds blijken dat in Jawa-dwipa het oudste spoor
van den naam J a v a voorhanden is.
De oudste getuigenis omtrent den naam Jawa-dwipa vinden
wij bij den Griekschen geograaf Claudius Ptolemaeus, die in de
tweede eeuw onzer jaartelling te Alexandrie leefde. Wij hebben
ons hier met zijne verwarde en duistere voorstellingen omtrent
Achter-Indie en de Indische eilanden in ’t algemeen niet in te
laten 2) , maar in zijne optelling der laatstgenoemden komt Jawa-
*) Kern in Bijdr. t. d. I. T. L. en Vk. 3e Vr. IV. 644.
2) Zie Prof. Pijnappel, «Ptolemaeus en de Indische Archipel« in B. t. d I. T. L.
en Vk. 3e Vr. V. 36 , wiens constrnctie evenwel volstrekt niet beaamd wordt door
dwipa duidelijk te voorschijn in den naam Jabadioe, dien hij
door Gersteiland verklaart. Ptolemaeus geeft ons namelijk den
naam, geljjk te verwachten was, zooals hij luidde in de volks-
taal of het Prakriet, waarin aan het Sanskrietsche dwipa het uit
de namen Lakkediwen, Malediwen, Diu enz. bekende d iu of
d io e beantwoordt. Jawa beteekent in het Sanskriet stellig ook
g e r s t , en de verklaring van Ptolemaeus is dus onberispelijk.
Maar daar gerst in den Indischen Archipel niet voorkomt *), zou
deze verklaring, indien zij de eenig mogeljjke wa s , ons verbie-
den Jabadioe of Jawa-dwipa in Insulinde te zoeken. Maar zij is
niet de eenig mogeljjke. Prof. Kern heeft aangetoond dat jawa
oudtjjds in Hisdostan een dubbelzinnig woord was, dat zoowel
g i e r s t als g e r s t beteekende 2) , evenals in Duitschland het
woord Korn in sommige streken in de wandeling tarwe, in andere
rogge, in weder andere speit, haverof gerst aanduidt. De gierst
(Panicum Italicum) is in Hindostán een veel verbouwd gewas,
waarvan vele verscheidenheden in den Indischen Archipel in ’t
wild voorkomen. Uit het.gezegde volgt intusschen voorloopig
niet meer dan dat Giersteiland eene mogeljjke, niet dat het de
wäre verklaring van Jawa-dwipa is.
Sedert lang hadden von Bohlen en W. von Humboldt het
vermoeden geopperd, dat in Jabadioe het Hindoesche Jawa-dwipa
school, alvorens die naam uit Indische bronnen zelven als een
gebruikelijke voor de oostelijke eilanden of ééa van deze was
aan het licht gebracht. De eer van dit het eerst gedaan te hebben
komt weder toe aan Prof. Kern. In het Rámájana, boekIV,
Hoofdst. 10, vs. 30, leest men, volgens de Bombaysche uitgave
van 1863, dat de apen (d. i. de windenj van Hanoemán den
den beroemden von Baer, blijkens zijne «Historische Fragen mit Hülfe der Naturwissenschaften
beantwortet,« S. 340.
*) Pijnappel t. a, p, 64.
2) B. t. d. I .'T . L. en Vk. 3e Vr. VI. 118 v. Daar niet iedere lezer dit tijdschrift
ter hand heeft, geef ik hier Kerns vertaling van de plaats van Qabara-dwämin, waarop
hij zijne oveytuiging grondt. «Sommigen passen ’t woord j a w a toe op eenegraansoort
inet lange baarden (de gerst), anderen op Panicum Italicum; sommigen gebruiken
w a r& h a in den zin van een mannetjes-varken, anderen in dien van een zwarten vogel;
sommigen verstaan onder w e t a s a ro ttin g , anderen Eugenia. Daar men ’t woord in
tweeerlei zin kan opvatten , bestaat er twij fei omtrent de keuze.«