gelofte van niet te zullen rüsten voordat zij zieh op den moor-
denaar van hären echtgenoot en hären hroeder had gewroken.
De Adipati van Djipang, tot dusverre maar al te gelukkig in
zijne misdadige pogingen, besloot nu ook den vorst van Padjang
door dezelfde middelen ten val te brengen. De gehuurde moor-
denaars waren reeds in" zijne slaapkamer doorgedrongen, toen de
aanslag nog tijdig door eene zijner vrouwen werd ontdekt. De
werktuigen van Raden Penangsang’s gruwelijke voornemens werden
gevat en redden hun leven door den naam van hunnen lastgever te
verraden. Nu verhond zieh de vorst van Padjang met de weduwe van
Soesoehoenan Kali Njamat tot wraak op den snoodaard , die zoovele
misdaden had bedreven. Hij rustte een leger tegen hem u it, doodde
hem op een listige wijs, versloeg zijne benden en veroverde zijn
gansche gebied.
Eene nieuwe verdeeling van den bodem van Java was het ge-
volg dezer bloedige gebeurtenissen. De staten van den vorst van
Prawätä kwamen onder het bestuur van zijn nu meerderjarig
geworden zoon Arjä Pangiri. De vorstin van Djapara behield
het gebied door hären echtgenoot bezeten. Djipang werd ver-
eenigd met Padjang, en de vorst van dat rijk liet zieh in 1568
als Sultan huldigen door den priestervorst van Giri-Gresik, over
wiens geestelijk oppergezag ik vroeger gesproken heb '). Het
komt mij waarschijnlijk voor, dat toen voor het eerst de titel van
Sultan door een Javaanschen vorst is aangenomen, en dat op dezen
hem door den Opperpriester verleenden titel de aanspraak van
den vorst van Padjang op het oppergezag over de overige vor-
sten voornamelijk gegrond was 2). Ook aan Arjä Pangiri wordt,
wel is waar; de titel van Sultan van Demak somtijds gegeven,
doch dit zal, daar hij zieh als vazal van Padjang besehouwde,
vermoedelijk aan de onnauwkeurigheid en verwardheid der
Javaansche kroniekschrijvers zijn toe te schrijven, die op vage
wijze ook aan vroegere vorsten dien titel wel eens toekennen.
Daarentegen zullen wij later de vorsten van Banten en Tjeribon
den Sultanstitel zien aannemen, in verband, zoo het schijnt, met
hun streven om zieh geheel aan het oppergezag der vorsten van
Mataram te onttrekken. Het gezag van den Sultan van Padjang
breidde zieh later nog verder uit, toen onderscheiden gewesten
van Java, die aan den vorst van Madoera ondergeschikt waren,
tegen dezen in opstand geraakten en, na zieh geheel te hebben
losgescheurd, Pandji Wirjä Krämä, Adipati van Soerabaja, onder
het oppergezag van den Sultan van Padjang, tot hun hoofd kozen.
Daarentegen wist in den Oosthoek Santa Goenä, de Siwaietische
vorst van Balamhangan, nietalleen zijn gezag te handhaven, maar
zelfs met hulptroepen van Bali en Celebes zijne grenzen weder
uit te breiden en Panaroekan te heroveren, dat dus destijds
Mohammedaansch en aan Padjang onderworpen moet geweest zijn,
Om het hezit van dit regentschap schijnen de Siwaieten en Moslem
en langen tijd met afwisselenden uitslag gestreden te hebben. 2)
Maar het is hier de plaats om, eer ik verder ga, eeiiige oogen-
blikken stil te staan bij de vorstin van Djapara. Men is verbaasd
wanneer men bij de Couto en andere Portugeesche schrijvers 2)
leest van eene Mohammedaansche vorstin op Java, terwijl de
Islam vrouwen ongeschikt verklaart voor de regeering. Maar nu
blijkt het dat van die vorstin ook in de Javaansche babadsmel-
ding wordt gemaakt , en het geeft den geschiedvorscher die bij
de onbepaaldheid en onderlinge strijdigheid der getuigenissen als
in den donker rondtast om de waarheid te grijpen, eene aange-
name gewaarwording, dat ten minste op een enkel punt eene
ongewachte overeenstemming hem de zekerheid geeft dat hij op
historischen bodem staat.
Voor hem die eenigszins nader met de geschiedenis van den
Indischen Archipel hekend is, wijkt de bevreemding, wanneer
hij zieh de vele voorbeelden van vrouwelijke regenten aldaar voor
den geest roept; waarvan oudere en nieuwere berichten gewagen,
en waarvan de bijna 60jarige regeering van vier vrouwen achter
elkander in het rijk van Atjeh wel het merkwaardigste voorbeeld
is. Hij zal in die vorstin van Djapara een nieuw bewijs op merken
van de gebrekkige bekendheid met het publieke recht van
H Zie boven blz. 232, 242, 252. 2) Zie boven blz*. 249;
II. •. 17