men een fac-simile in W. von Humboldt’s werk over de Kawi-
taal. Het ¡jaartal 506 van Säkä (584 n. C.), waarin Baffles deze
inscriptie plaatst, is even verdacht als alle tot hooger dan de
achtete of negende eeuw opklimmende jaartallen, en zijne ver-
taling verdient even als alle verklaring van Kawi-oorkonden uit
dien tijd niet het minste vertrouwen; maar ik betreur het zeer
dat de genoemde grondige kenners van Java’s oudheid van hun
onderzoek van dien steen nog geene uitkomsten hebben verkre-
gen, die zij voor mededeeling rijp achtten ’).
Uit dit overzicht blijkt, dat van de talrijke Javaansche inseriptien
op steen nog slechts weinige zijn uitgegeven, en dat de verklaring
zelfs van die weinige nog zeer geringe vordering heeft ge-
maakt, maar desniettemin reeds onderscheidene voor de geschie-
denis niet onbelangrijke feiten heeft aan het licht gebracht. Veel
verder hebben wij het gebracht in de kennis der op koper ge-
graveerde inscripties, waarvan niet minder dan 22 op kosten van
het Bataviaasch Genootschap en onder toezicht van den heer
Cohen Stuart in zorgvuldige fac-simile’s zijn uitgegeven 3). Deze
*) Kawi-oorkonden. Inleiding en transscriptie, bl. XV v. en 37.
s) Eerst in dit jaar (1875) werd de geheele verzameling voltooid en tot een bnndel
vereenigd onder den titel «Kawi-oorkonden in fac-simile, voor rekening van het Bat. Gen.
v. K. en W. en onder toezicbt van A. B. Cohen Stuart op steen gebracht door M.
L. Huart te Batavia en T. Hooiberg te Leiden.» Hierbij behoort ook de reeds meer-
malen aangehaalde »Inleiding en transscriptie» van den heer Cohen Stuart, die een
afzonderlijken bundel vormt. Van de 22 inscripties in koper behooren er drie aan
het Museum van Ondheden te Leiden, de overige aan het Museum van het Bat.
Gen. Zie verder over die inscripties I ’riederich in Zeitschr. d. D. Morgenl. Ges.
X. 592 en Verh. v. h. Bat. Gen. XXVI. 8 6 ; T. v. I . T. L. en Vk. I l l , bl. XX__
X X III; Notulen v. h. Bat. Gen. IV. .139—149, 213, 229, VIH. Bijl. XXII—
XXXIV, XI. 17, 50, Bijl. LX; Versl. aang. afdr. v. te Bat. aanwezige Kawi-oork,
in Versl. en Meded. d. K. Akad. v. Wet. Afd. Letterk. 2e reeks, D. V I I ; Kern in
T. V, I. T. L. en Vk. XX. 228 en zijne Verhandeling over Oud-javaansche eedformu-
lieren in Bijdr. t. d. I. T. L. en Vk. 3e Vr. V III. 211, IX. 197. — Uit de
vergelijking dezer plaatsen zal blijken, dat niet alle bekende inseriptien op koper in
de verzameling bevat zijn. Onder andere ontbreekt daarin ook die welke door Raffles
op plaat LXXXV van zijn »Java» werd uitgegeven, en op nieuw afgedrukt is in Bl. X
van de Zeitschr. d. B. M. G. Echter is de transscriptie van dit fragment (want wij
bezitten alleen het begin) door den heer Stuart als no. XXVIII opgeoomen. Be koperen
plaat waarvan dit opschrift gekopieerd is, behoorde vroeger aan het Museum
van het Bat. Gen., maar is daaruit verdwenen en wellicht thans bij de documenten
uit Raffles nalatenschap te Londen te vinden. De verklaring dier inscriptie gaf 1' 1'ie-
derich op de boven aangehaalde plaatsen. Lassen, Ind. Alterthumsk. IV. 480, heeft,
onbegrijpelijker wijze, twee inseriptien uit die ééae gemaakt.
inseriptien zijn doorgaans met veel meer zorg opgesteld en bewerkt
en , wegens den aard van het materiaal, veel beter bewaard dan
die op steen, en leveren den uitgever en verklaarder niet zoovele
onoverkomelijke zwarigheden op.
De gewone vorm der platen waarop deze inseriptien voorkomen,
is die van langwerpige strooken, in lengte van drie tot vijf decimeters,
in breedte van 7 tot 14 centimeters afwisselende, en
aan eene of aan beide zijden van vier tot zeven, enkele zelfs tot
elf regels schrifts bevattende. Zij zijn over het algemeen aan beide
kanten beschreven, en wel in dier voege dat de karakters der eene
zijde met betrekking tot de andere ’t onderst boven staan, zoodat
men de bladen om het vervolg te lezen even als een muntstuk
moet omkeeren. Hierin komen zij overeen met de bekende oude
Javaansche handschriften op kropaks of lontarbladeren, en zij schij-
nen als een navolging van zulke handschriften op duurzamer materiaal
te moeten beschouwd worden. Daarom dan ook dat, waar, gelijk
doorgaans het geval is, het geschrift over meerdere platen is
verdeeld, de eene zijde der eerste plaat, die als het boven- of
buitenblad moet worden aangeinerkt, altijd onbeschreven is.
Waarschijnlijk werden zij bewaard in opzettelijk daarvoor ver-
vaardigde kistjes. Bij al deze platen is het schrift gegrift, gekrast
of gedreven hetzij onmiddellijk in hetmetaal, of, zooals de inlanders
beweren, in vormen van weeker stof waarop de platen zou-
den zijn afgegoten.
De schriftvorm heeft, bij meer of min belangrijkeverschillen,
op al deze platen hetzelfde karakter, en is onder alle oude
Javaansche alfabets het naast met het nieuw-Javaansche schrift
verwant. Ofschoon geen enkele inlander zonder voorafgaande
studie thans die karakters nog lezen kan, kan men zeggen dat
de lezing van al de inscripties, voor zoover ze in leesbaren toe-
stand zijn, behoudens enkele nog raadselachtige teekens, vol-
doende is vastgesteld. Met de verklaring is men nog niet zoo
ver. De taal dezer opschriften, een soort van Kawi of oud-
Javaansch, levert weinig zwarigheden op ten aanzien van devele
Sanskrietwoorden en zinsneden of versregels in Sanskriet die er
in voorkomen, maar des te meer ten aanzien van het inlandsch
H. 3