aan hem door wiens keuze het belang van Java en van de Compagnie
zelve het best zou verzekerd worden. Den 1 l den December
1749 had de plechtige afstand plaats; en men is wel eenigs-
zins verwonderd te vernemen, dat vonHohendorffreeds den 15d™
December het rijk tooh aan den Kroonprins opdroeg, die, met zooveel
plechtigheid als de treurige omstandigheden toelieten, hetbestuur
onder den naam van Pakoe Boewänä den derde aanvaardde. Te
vreemder schijnt dit daar uit een brief van von Hohendorff
aan de Hooge Regeering moet blijken, dat hij persoonlijk niet
afkeerig was van het denkbeeld om het rijk aan Mangkoe
Boemi aan te bieden, als het gemakkelijkste middel om Java te
bevredigen, onder opmerking dat de Kroonprins een gebrek aan
de oogen had, dat hem naar streng Mohammedaansche opvatting
voor de regeering ongeschikt maakte ’). Onze bronnen zijn te
onvolledig om eene bevredigende verklaring van deze tegenstrij-
digheden te veroorloven.
Op denzelfden dag waarop Pakoe Boewänä zijn rijk ter be-
schikking der Compagnie had gesteld, had Mangkoe Boemi, die
tot dusverre slechts den titel van Sultan van Mataram had ge-
voerd, dien van Soesoehoenan Pakoe Boewänä Senäpati Mataram
aangenomen, en zijne inhuldiging als zoodanig had plaats
met vrij wat grooter luister dan vier dagen later die van zijn
mededinger. Omstreeks denzelfden tjjd verbond hij zieh ook
nauwer met Mas Said door hem met groote staatsie zijne oud-
ste dochter, de Ratoe Bendärä, tot vrouw te geven. En toen
Pakoe Boewänä eindeljjk den 2Osten December den laatsten adem
had uitgeblazen, dreef Mangkoe Boemi de stoutheid zoover van
gezanten aan von Hohendorff te zenden, met het verzoek dat
de Compagnie, met wie hij in vrede wenschte te leven, hem als
Soesoehoenan erkennen en hem vergunnen mocht het lijk van
den overleden vorst plechtig ter aarde te bestellen. Natuurlijk
vonden deze verzoeken doove ooren. Yon Hohendorff maakte met
den vorst dien hij had ten troon verheven, nog eenige schikkingen
omtrent den oorlog en de levering van producten aan de Compagnie,
en keerde daarop, omstreeks den aanvang van 1750,
naar zijne standplaats Samarang terug.
De krijg werd nu met hieuwe woede en afwisselende kans
hervat. Mangkoe Boemi hield geheel Mataram in onderwerping en
trachtte vandaar zieh uit te breiden in Bagelen, om zieh den
toegang tot de westelijke landschappen onder het bestuur der
Compagnie te banen. De Hooge Regeering riep nu weder de
hulp in der strijdbare Madoereezen; maar terwijl het haar gelukte
Mangkoe Boemi uit Mataram te verdrijven, moest zij het aan-
zien dat hij in Soerakarta groote verwoestingen aanrichtte en
zelfs op nieuw een deel der hoofdstad in de asch legde. Daarop
wederom naar Mataram afzakkende, slaagde hij er in het slecht
aangevoerde Nederlandsche leger dat hem te gemoet trok, met
groot verlies op de vlucht te drijven. Zelfs werd Jogjakarta, eene
plaats wier naam nu voor het eerst wordt vernomen, zonder
noodzaak door het aftrekkende leger verlaten, nadat eene groote
hoeveelheid ammunitie, opdat zij niet in ’s vijands handen zou vallen,
aan de vlammen was prijsgegeven. Drie dagen later was Mataram
weder geheel door de troepen van Mangkoe Boemi bezet.
Andere muitelingen bedreigden onzen post te Banjoe Dänä in
het zuiden van Soerakarta, en het bleek dat zelfs een zoon van
den regent van Samarang verraad smeedde en met Mangkoe
Boemi verstandhouding had aangeknoopt. Gelukkig werd dit
gevaar nog tijdig ontdekt en afgewend! Nog gelukkiger was het
dat von Hohendorff er in slaagde den zeer sterken vijand te
Banjoe Dänä geheel uiteen te drijven. Daarentegen mislukte een
plan om, met de hulp van talrijke inlandsche scharen uit Bage-
lkn, Remä, Pomarden, Banjoemas en Däjä Loehoer ’) de rebel-
len geheel in te sluiten, daar het gansche leger op de nadering
van slechts 500 stroopers van Mangkoe Boemi uit elkander stoof
en vluchtte in de richting van Seläkaton.
Doch ook dit voordeel was voor Mangkoe Boemi van geen
blijvend nut. Zijne aanhangers werden in Kadoe door von Ho-
hendorff en de Clercq, in Remä en Bagelen door van Ossenberch
*) Thans een district der afd. Tjilatjap in Banjoemas, destijds een afzonderlijk land-
schap. Zie Raffles, Java. I I . 328.