aanstelling, met afschaffing der vroeger gebruikelijke huldegiften '),
onmiddellijk aan den Gouv. Gen. opdroeg, die ook alleen bet
recht had hen af te zetten, maar hun overigensslechts met
inkrimping, voor zooveel raadzaam werd geacht, van hun stoet en
staatsie, en met overdracht der benoeming van de mindere hoofden
deels aan den Gouv. Gen., deels aan de prefecten, het gezag
dat zij steeds over de bevolking hadden geoefend schier onver-
minderd overliet, zoo zelfs dat zij voortgingen de hoofdgelden
en andere bestaande belastingen van hunne onderhoorigen te
heffen, en alleen een vast bepaald aandeel daarvan, tot een ge-
zamenlijk bedrag van ruim 100,000 rijksdaalders, aan het Gouvernement
hadden uit te keeren.
Het behoud der Javaansche instellingen sloot natuurlijk
ook de handhaving der bestaande rechtspleging in zieh, doch
vooral in dit opzicht bracht Daendels, tot beteugeling van
willekeur en rechtsverkrachting, verbeteringen aan die te
meer waardeering verdienen, daar het inlandsch rechtswezen
door het Europeesch gezag tot dusver schier geheel aan zieh
zelf was overgelaten. In elk Eegentschap werd een Yredegericht,
in elk Landdrostambt een Landgericht, te Samarang en Soe-
rabaja werden groote Landraden ingesteld. De Yredegerichten,
waarin de Regenten en mindere hoofden zitting hadden, behan-
delden slechts de zoogenaamde kleine zaken, en van hunne
uitspraken was beroep op de Landgerichten toegestaan. Deze
laatsten, onder voorzitting van den Prefect uit Regenten of andere
voorname inlanders bestaande, deden de meer gewichtige
burgerlijke en lijfstraffelijke zaken af, met uitzondering van alle
aanrandingen der openbare veiligheid, die door de Europeesche
rechtbanken werden berecht, en van tempelroof, schending
van graven, doodslag van Javanen onderling en de misdrijven
door de Javaansche hoofden zelven gepleegd, die tot de compe-
tentie der Landraden behoorden. De Landraad te Samarang was
uit de leden van het Landgericht .met toevoeging van nog twee
regenten, die van Soerabaja uit den Gezaghebber als voorzitter
en zeven voorname regenten samengesteld. Yoor de Europeesche
rechtbanken moesten alle zaken gebracht worden, waarin niet-
Javanen, d. i. Europeanen of vreemde Oosterlingen, betrokkön
waren ’).
In het uitgestrekte gebied dat onmiddellijk van uit Batavia
bestuurd werd 2), had Daendels bij zijne komst justitie en politie
in den ellendigsten toestand aangetroffen. De jurisdictie der Sche-
penen van Batavia strekte zieh niet alleen uit over de Omme-
landen, maar zelfs over de afgelegen Djakartasche en Preanger
Bovenlanden, onder welker goedaardige bevolking echter zelden
misdrijven en rustverstoringen voorkwarnen, Daarentegen waren
in de Ommelanden moord en roof aan de orde, en de politie
was er geheel werkeloos. Het Collegie van Heemraden, welks rech-
terlijke functien reeds in 1684 tot die van scheidslieden waren
teruggebracht, was ook daaruit door den Gecommitteerde voor
de zaken van den Inlander verdrongen, die, zegt men, in het
bijleggen van geschillen, waarbij intusschen dwang niet altijd
gespaard werd, een bron van ongeoorloofde voordeelen vond. De
getuigen in crimineele zaken, die men niet telkens naar het ver
verwjjderde Batavia kon laten opkomen, werden daar in de boeien
gesloten en als gevangenen behandeld. Dit gruweljjk misbruik
maakte allen bevreesd om met de rechtspleging te doen te krij-
gen, en was de reden dat ieder, zooveel hij kon, zijn eigen rechter
was 3).
Om in dezen toestand verbetering te brengen, had Daendels
reeds bij besluit van 16 Juni 1808 voor de Djakartasche en
Preanger Regentschappen een „Ambulant gericht tot vervolging
en bestraffing van delicten“ ingesteld, en toen later uit deze gewesten,
met toevoeging van gedeelten van Tjeribon, de nieuwe
Landdrostambten Bataviasche Regentschappen (overeenkomende
met de tegenwoordige Preanger) en Krawang gevormd waren 4),
schijnt er deze instelling eenvoudig in stand te zijn gebleven. Het
Ambulant gericht bestond uit den Landdrost als president en
1) Staat. 40—44. Org. St. N. O. kust, vooral no. 8 en no. 17.
2) Zie blz. 529. 3) Staat. 15. 4) Boven, blz. 557..