geheeten, omdat de titel van S u ltan , die naar Moliammedaansolie be-
grippen aan hooger geestelijk gfezag moet ontleend worden, hun niet
geschonken werd. Ygl. bl. 363, 384. L a te r, toen de titel van Sultan
aan de vorsten van Jogjakarta werd gegeven (zie bl. 490), moet
die als minder dan de titel van Soesoehoenan beschouwd zijn,
maar toch is er ook toen, zoo het schijnt, een Arabische of Turksehe
priester bij te pas gekomen. Zie bl. 489.
Bl. 272 noot r. 2. v. b. staat in hem, in verband lees en hem in verband.
273 r. 3 v. b. staat ten Westen lees ten Oosten.
” 274 „ 18 „ „ „ tot 1662 enz. In waarheid erlangden de Tjeribonsche
vorsten den titel van Sultan eerst in 1677. Zie beneden, bl. 360, 371.
276 r. 2 v. o. staat dat reeds acht deelen telt. Sedert ik dit schreef ver-
scheen er nog een negende deel, loopende tot 1743.
„ 301 r. 16 v. b. staat Adipata lees Adipati', r. 19 v. b. staat Panembaham
lees Panembahan.
352 r. 12 v. o. staat van zijn onbeduidenden oom lees van zijn oom. Het vervolg
leert dat Tjakra-ning-Rat I I volstrekt geen onbeduidend persoon was.
360 r. 13 v. b. staat die ook door al hunne opvolgers gevoerd is. In welken
zin dit waar is, blijkt u it bl. 397, 414 en 452.
„ 373 r. 9 v. b. staat Het bestuur van-het aan de Compagnie in pand gegeven
stuk lands werd daarna, in overleg met Speelman, in dier
voege geregeld, dat het in twee landvoogdijen, eene oostelijke en eene
westelijke, werd verdeeld. Lees Het bestuur der strandgewesten, waarin
de aan de Compagnie in pand gegeven steden gelegen waren, werd
daarna, in overleg met Speelman, in dier voege geregeld, dat zij in twee
landvoogdijen, eme oostelijke en eene westelijke, werden verdeeld.
„ 380 noot 2 , moest van het „Verhaal van den oorsprong“ enz., in plaats
van bl. 147, bl. 160 zijn aangehaald.
„ 393 r. 3 v. o. staat van Goms lees van Goens.
4 5 8 4 „ buiten den Boom. Men schrappe deze woorden, die
wel is waar door v. Hoevell, T. v. X. I. I II. 1 , bl. 836, aan een
officieel stuk van dien tijd ontleend, en daarom onnadenkend door
mij nageschreven zijn, maar S - wat ze ook destijds mögen betee-
kend hebben — thans niet meer verstaanbaar zijn en tot verkeerde
vöorstelling aanleiäing geven. Het sedert 174Ó opgekomen en thans
nog aanwezige Chineesche kamp ligt boven de WesterStad, aan de
Zuidwestzgde van het oude Batavia.
„ 575 noot 4 staat Westzel lees Weitzel.
611 r. 5 v. b. staat de imioering der conventie lees de uitvoering der conventie.
” 6 2 4 r 2 v. b. staat treffend overeehkomst lees treffend overeenkomt.
* 622 io v v leder was dus tevreden, behalve de aanhangers van
het stelsel der Compagnie lees leder was dus tevreden, behalve de
kleine p a rtij aan de hoven die boven alles de vermeerdering van
Europeeschen invloed vreesde, en de aanhangers van het stelsel der
Compagnie. Zie beneden bl. 635, 637.
627 17 v. b. staat vervullen hun met ängstige zorg lees vervullen hem
met ängstige zorg.
„ 631 r. 10 v. o. staat 20 Mei 1828 lees 20 Mei 1823.
DEKDE B0EK.
GESCHIEDENIS.
E E R S T E H O O F D S T U K .
Naamsoorsprong, Oudste berichten.
De naam Java is zeer oud en zijn oorsprong is, zooals die
der meeste oude geographische namen, in hooge mate onzeker.
Wij kunnen zelfs niet eens aannemen dat er aanvankelijk
geheel hetzelfde gebied door werd aangeduid dat wij thans zoo
noemen. Sommigen althans zijn van meening dat de naam oor-
spronkelijk Sumatra aanduidde; aannemelijker is het gevoelen
dat de oudste schrijvers die dezen naam gebruikten, daarmede
de Indische eilandenwereld in het algemeen bedoelden, voor
zoover hun die bekend was. De zeevaarders die uit Hindostán
door den westmoeson naar deze eilandenwereld gevoerd werden,
deden vermoedelijk het eerst de kusten van Sumatra aan. Toen
zij later ook met Java bekend werden, zal het hun nog wel
niet dadelijk zijn duideljjk geworden, dat dit een geheel van
Sumatra gescheiden eiland is. Men kon zelfs straat Soenda door-
zeilen zonder de zekerheid te erlangen dat Java en Sumatra
verder oostwaarts niet verbonden zijn. In allen gevalle wist
men toen nog niets van de oostelijke grenzen der genoemde
gewesten, noch van de tallooze groote en kleine eilanden die
verder oostwaarts liggen. De kennis die de Hindoes in het tijd-
vak waarop ik hier het oog heb, van den Indischen Archipel
H.