roean te brengen. De schrandere Pfaff, zich in den zin der woor-
den „kapala Mandar“ vergissende, zond, in plaats van h e t h o o fd
d e r M a n d a r e e z e n , het afgehouwen h o o f d v a n d e n
M a n d a r e e s aan den kommandant 1). Een ander landschap
tôt West-Balambangan behoorende, destijds Banger genoemd,
en ongeveer overeenkomende met het tegenwoordige regentschap
Probolinggo, werd verhuurd voor 2000 dollars en 70 kojans
rijst, benevens eene pacht van 140 dollars voor de daarop voor-
komende vogelnestjes s). Eenige weinige pikolswas, eenpaarpi-
kols staartpeper, een pikol katoenen garens vormden het gansche
contingent der overige districten, die thans de schoone residentiën
Probolinggo en Basoeki uitmaken.
Eindelijk behoorden ook nog tôt het gebied van den Gfezag-
hebber te Soerabaja de eilanden Madoera en Bawean. Madoera
telde drie regentschappen : West-Madoera, Pamakasan en Soe-
menep. Het eerste wordt ook wel Bangkalang genoemd, naar
de plaats die in dit tijdvak de zetel van den regent werd en
waar de Compagnie een fortje met een kleine bezetting had.
Ook in Soemenep is in 1781 voor rekening van den regent een
fortje ten behoeve der Compagnie gebouwd, niet ver van den
mond van het riviertje Maringan 3). Ofschoon de waardigheid der
prinsen van Madoera niet wezenlijk van die der overige regenten
verschilde, voerden zij toch hooger titels, hun als bijzondere gunst
door de Hooge Regeering geschonken. Setjâ Adi-ning-Rat, die in
1745 door van Imhoff tôt regent van West-Madoera was aange-
steld, kreeg reeds in 1747 den titel van Pangéran en bracht
bij die gelegenheid zjjne woonplaats van Sambilangan naar Bangkalang
over. Waarscbijnlijk dagteekent ook het fort aldaar van
dat tijdstip 4). In 1753 werd hij voor zijne diensten tôt onder-
drukking van een opstand in Soerabaja beloond met den titel
van Panembahan en werd hem vergund den naam van Tjâkrâ
Adi-ning-Rat te dragen, gelijk zijne voorvaderen te Sampang on-
’) Hageman, t. a p. 281. ! ) Hageman, t. a. p. 279.
3) Van Hoëvell, Reis I I . 7, 16; Hageman, t. a. p. 289.
4) Madoereeache babad in T. v. I . T. L . en Vk. XIX. 283; Aardr. en Stat.
Wdbk. v. N . I . , a rt. Bangkalang.
der dien van Tjakra-ning-Rat hadden geregeerd. Na de vestiging
van het gezag der Compagnie in den Oosthoek werd hem ook
nog een soort van oppertoezicht over de regenten van dat gebied
met den titel van Wadânâ toevertrouwd, en zoo geraakte hij
trapsgewijze weder in het bezit van den vorstelijken rang dien
vroeger de regenten van Sampang hadden bezeten, Bij zijn dood
in 1770 werd hij in zijne waardigheden opgevolgd door zijn
kleinzoon, Setjâ Adi-ning-Rat I I , die kort daarna den titel van
Tjâkrâ Adi-ning-Rat II ontving, maar reeds in 1780 overleed.
Zijn oom de regent van Sidajoe verving hem in het bestuur on-
der den naam van Tjâkrâ Adi-ning-Rat HI ').
Wij herinneren ons dat in 1707 Soemenep en Pamakasan onder
denzelfden regent stonden, die den titel voerde van Tjâkrâ Ne-
gârâ 2). Deze overleed kinderloos in 1737, en werd opgevolgd
door een minderjarigen zoon zijner tweede zuster, met den titel
van Tjâkrâ Negârâ I I , doch onder de voogdij zijner oudste tante,
de Raden Ajoe Rasmana. In 1743 werd deze prins meerderjarig
verklaard, doch tijdens den inval van Tjakra-ning-Rat in Soemenep
verliet hij lafhartig zijn regentschap en vluchtte naar Soerabaja.
De tante trad nu ais regentes op, doch liet het beleid der zaken
over aan haren echtgenoot Tirtâ Negara. Van Imhoff, weinig
met dezen ingenomen, scheidde Pamakasan weder van Soemenep
af en gaf het aan Mas Mail, kleinzoon van den laatsten regent
van Pamakasan vóórdat het met Soemenep vereenigd was, en
herstelde Tjâkrâ Negârâ in het bezit van dit laatste regentschap 3).
Doch weldra beschaamde deze de hoop van van Imhoff dat de
tegenspoed hem zou gestaald hebben; want toen in ’t begin van
1750 nieuwe onlusten in Soemenep uitbraken, door den tâpâ Pa
Nesap verwekt 4) , nam hij andermaal de vlucht, terwijl daaren-
Madoereesche babad, t . a. p. 285 v .; Hageman, Handl. I . 220 v. De babad
maakt een verscbil tusschen Tjakra-ning-Rat, den titel der oude regenten van Sampang,
en Tjâkrâ Adi-ning-Rat, dien der Jatere regenten vau Bangkalang; doch Hageman
heeft op dat verscbil geen acht geslagen.
2) Boven blz 431, vgl. 424.
8) Van Imhoff in Bijdr. t. d. I. T. Ld. en Vk. I . 358 vv. Op bl. 365 vinden wÿ
daar een geslachtregister der Soemenepsche regenten, en op blz. 375 en 378 de con-
tracten met Soemenep en Pamakasan.
4) Boven bl. 486 ¿ zie daarover vooral Munnik. 156 v.