werd zelfs zijn gunsteling. Onder den titel van Pangeran Tjakra-
ning-Rat werd hij te Sampang uit naam van Mataram als regent
over het geheele eiland gesteld. Hij slaagde er in Madoera geheel
tot rust te brengen, en onthield zieh later veelal aan het Mata-
ramsche hof, of toog aan het hoofd der legerscharen van den
oppervorst te velde ').
Inmiddels was de zending der Compagnie naar Mataram in
1622 het volgende jaar herhaald, voornamelijk met het doel om
grooteren toevoer van rijst naar Batavia te verwerven. Koen,naar
het vaderland teruggekeerd, was als Gouverneur-Generaal door
de Carpentier opgevolgd, die andermaal Dr. de Haan tot gezant
koos. Hij ontving de meest vriendschappelijke betuigingen en de
Panembahan liet door zijne tusschenkomst den landvoogd waar-
schuwen, dat men zieh te Banten, in overleg met de Portugeezen,
tot een aanval op Batavia gereed maakte. Doch in het volgende
jaar was er weder rijstgebrek te Batavia, wat echter, zoo het
schijnt, meer aan misgewas en den steeds voortdurenden oorlog,
dan aan nieuwe belemmering van den uitvoer door den Panembahan
was toe te schrijven. De Carpentier besloot nogtans wederom
een gezantschap naar Karta te zenden, dat tevens in last ontving
den Panembahan met zijne schitterende overwinningen op Madoera
geluk te wenschen. Aan het hoofd van dit gezantschap stond de
reeds genoemde opperkoopman Yos. De vertrouwde raadslieden
van den Panembahan stelden aanvankelijk eenige pogingen in het
werk om de suzereiniteit van Mataram over Batavia door den
gezant te doen erkennen; maar de opperkoopman gaf raoedig ten
antwoord, „dat de Carpentier wel de vriend, maar niet de dienaar
van den vorst van Mataram was, èn niemand boven zieh erkende
dan God en den Koning van Holland.“ Men liet in die dagen
in Indie prins Maurits voor den „Koning“ van Holland doorgaan,
omdat het noch noodig, noch mogelijk was, aan de inlanders van
het Hollandsehe staatsbestuur een begrip te geven.
x) Ik heb hier zoo goed mogelijk een geheel gemaakt uit de verhalen der Javaan-
sche en Madoereesche babads en het uit de Nederlandsche berichten getrokken verhaal
bij de Jonge, V , bl. LXVII. Ik kan niet stilstaan bij de punten waarin zij onderling ver-
schillen, noch bij de redenen die in zoodanig geval mijne keuze hebben bepaald«
Het fiere antwoord deed den Nederlanders in de oogen der
Javanen geen kwaad; de verstandhouding scheen uitnemend te
zijn. Maar bij het officieele gehoor bleek het waarom het den
Panembahan vooral te doen was. Hij drukte den wensch uit dat
de Compagnie toch geen bijstand aan zijn tegenstander den Adi-
pati van Soerabaja mocht verleenen, en na afloop der audientie
liet hij door zijne vertrouwde staatsdienaars den gezant onder-
vragen, in hoeverre hij de hoop mocht voeden dat de Nederlan-
ders hem, bij een nieuwen aanval op Soerabaja, van dezeezijde
zouden willen bijstaan. Yos antwoordde, dat hij niet gemachtigd
was over zulke gewichtige zaken te onderhandelen, en raadde den
vorst zelf een gezant aan den Gouverneur-Generaal en den Raad
van Indie te zenden, om bepaalde voorstellen dienaangaande
te doen. Doch hiertegen openbaarde de Panembahan een be-
paalden tegenzin; hij wilde niet gaarne aan de Nederlanders
een verzoek doen, en nog minder zieh aan een weigering blootstellen.
Maar in het volgende jaar werden de wapenen van den Panembahan
met zoodanigen voorspoed bekroond, dat hij de hulp
der Nederlanders niet meer behoefde. Wederom met een leger
van 80,000 man tegen Soerabaja optrekkende, hield hij halt bij
de plaats waar de wateren van de Kali Pörong zieh scheiden
van die der Kali Mas of rivier van Soerabaja '). Door alleiding
en afdamming bracht hij het water der laatstgenoemde beneden dat
punt op een laag peil en verpesttehet daarna zoodanig door er kren-
gen; rottende planten en vruchten en andere onreinheden in te
werpen, dat de bewoners van Soerabaja door gebrek en vrees
tot de overgave gedwongen werden. De Adipati, tot het uiterste
gebracht, zond zijn zoon met vrouwen, vrienden en volgelin-
gen, ten teeken van onderwerping met touwen gebonden, tot
den overwinnaar, die den strijd op zoo edele wijze beslechthad.
Die onderwerping werd in gunst aangenomen} en de Adipati
behield niet alleen het leven, maar ook het bestuur als vazal
van den Mataramschen oppervorst, die hem zelfs zjjne dochter
Poetri Wandan Sari ten huwelijk g a fs).
1) Zie 1). I , bl. 101.
2) Zoo de babads. De Carpentier, bij de Jo n g e , V. 9 7 , zegt: *Dees soomer (1625